- Home
- O NAS
- INFO BRANŻOWE
- WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
- LEGISLACJA
- MEDIA
- GALERIA
- DO POBRANIA
- KONTAKT
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił 29 marca 2022 r. do Premiera Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryka Kowalczyka, aby zakłady azotowe produkujące nawozy dla rolnictwa sprzedawały rolnikom nawozy z opóźnionym terminem płatności, określonym na koniec sierpnia bieżącego roku.
Zabezpieczeniem dla ww. transakcji mogłaby być umowa na zakup zboża, rzepaku, kukurydzy z Elewarr Sp. z o.o.
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie zwiększenia wiarygodności pomiarów wilgotności wykonywanych przez podmioty skupujące zboża Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi udzieliło następujących wskazówek:
Badania oceny parametrów jakościowych zbóż wykonywane są w laboratoriach własnych podmiotów skupujących lub w laboratoriach zewnętrznych na zlecenie podmiotu skupującego. Niemniej jednak, ponieważ skup produktów rolnych odbywa się na podstawie umów zawartych między sprzedającym a pierwszym nabywcą przy ustalonej przez nich cenie, strony umowy mogą w umowie ustalić, iż pobieranie próbki produktu rolnego może być zlecone „rzeczoznawcy" czyli osobie, która posiada aktualne uprawnienia (wiedzę praktyczną i teoretyczną) w zakresie pobierania próbek artykułów rolno-spożywczych.
Próbki pobrane przez uprawnionego rzeczoznawcę mogą być przebadane w dowolnym, niezależnym, akredytowanym laboratorium zaakceptowanym przez obie strony.
Wzajemnych roszczeń co do niespełniania postanowień umowy, w tym sporów dotyczących kwestii wyników badań oceny jakości produktów, strony umowy mogą dochodzić na drodze sądowej przed sądami powszechnymi lub w ramach arbitrażu (sądu polubownego) pod warunkiem pisemnego sporządzenia między stronami zapisu na sąd polubowny.
Przykładem mechanizmu wspomagającego rozstrzyganie sporów pomiędzy rolnikiem a skupującym jest działające przy Izbie Zbożowo-Paszowej Kolegium Arbitrów, stworzone na potrzeby firm członkowskich zrzeszonych w Izbie. Celem Kolegium Arbitrów jest rozpatrywanie sporów między podmiotami gospodarczymi na tle wykonywania obowiązków wynikających z umów kupna-sprzedaży towarów rolnych. Warunkiem rozpatrywania sprawy przez Kolegium jest odpowiedni zapis w umowie kupna-sprzedaży, iż ewentualne spory będą rozstrzygane przez Sąd Arbitrażowy przy tej Izbie. Jeśli w umowie podmioty nie wskażą jednoznacznie, kto ma dokonać arbitrażu, wówczas jest on dokonywany przed sądem powszechnym.
Jednocześnie chciałbym podkreślić, że w celu zabezpieczenia interesu obu stron transakcji producenci rolni powinni podpisywać z odbiorcami tych produktów umowy kontraktacji, w których należy zawierać jasne i nie budzące wątpliwości klauzule czy też wytyczne zawierające przepisy na przykład w odniesieniu do jakości dostarczanego ziarna, w tym sposobu pomiaru jego wilgotności, a także w zakresie rozstrzygnięć w przypadku gdy jedna ze stron takiej umowy ma zastrzeżenia co do sposobu oceny tej jakości.
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych o wydłużenie stosowania terminu nawozów azotowych oraz naturalnych, a docelowo o zniesienie terminów administracyjnych pozostawienie rolnikom decyzji odnośnie stosowania nawozów w zależności od terminów agrotechnicznych resort rolnictwa przekazał następujące wyjaśnienia.
Mając na względzie znaczenie nawożenia, MRiRW od wielu lat dokłada starań, aby pogodzić coraz bardziej restrykcyjne wymagania środowiskowe z możliwością prowadzenia produkcji zwierzęcej i roślinnej. Dlatego przygotowane na podstawie art. 104 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. z późn. zm.) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz.U. z 2020 r. poz.243) – tzw. program azotanowy, uwzględnia elastyczność w terminach jesiennego stosowania nawozów. Termin stosowania nawozów zawierających w składzie azot jest ważnym czynnikiem w wysokiej efektywności wykorzystania składników nawozowych przez rośliny, w tym ograniczania nadmiaru składników odżywczych w środowisku. Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że nawożenie nawozami naturalnymi jest bardzo cenne zarówno ze względu na obecne ceny nawozów mineralnych, jak i na gleby występujące w Polsce, szczególnie te o małej ilości próchnicy. Dlatego stosowanie nawozów naturalnych, w tym obornika ma duże znaczenie w kontekście nawożenia, dbania o żyzność gleby, jak i wykorzystywania posiadanych zasobów. Nawożenie w nieodpowiednim terminie i nieodpowiedniej dawce jest nie tylko zagrożeniem dla środowiska, ale także zwiększa koszty które musi ponosić rolnik.
MRiRW na bieżąco analizuje prognozy pogody na najbliższy okres, tak aby móc wdrożyć odpowiednie działania. Na podstawie informacji IMGW-PIB, według globalnych długoterminowych modeli pogodowych i regionalnych modeli opracowywanych w IMGWPIB, średnia temperatura powietrza w okresie zimowym 2021/2022 r. w całej Polsce powinna mieścić się w zakresie normy wieloletniej z lat 1991-2020. Jak wynika z analiz IMGW-PIB, w lutym temperatura utrzyma się w rocznej normie. W całym kraju średnio temperatura będzie oscylować ok. 0°C. Prognozy nie wskazują w lutym br. wartości temperatur powyżej normy.
Odnosząc się do kwestii rezygnacji z ustalenia konkretnych terminów kiedy stosowanie nawozów zawierających w składzie azot jest zakazane, należy podkreślić, iż wszystkie kraje UE musiały wprowadzić konkretne daty z ww. zakazem. W większości krajów zakaz ten kończy się w lutym, a zaczyna w październiku/listopadzie. Ponadto należy podkreślić, iż podejście służb Komisji Europejskiej (DG. ENVI) w kwestii terminów stosowania nawozów jest jednoznaczne tj. wymaga się wprowadzenia konkretnych terminów kiedy rolnicze wykorzystanie nawozów jest zakazane (w związku m.in. z zapisami załącznika III ust. 1 pkt. 1 Dyrektywy Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. nr 91/676/EWG (tzw. dyrektywy azotanowej) tj. „Środki obejmują zasady odnoszące się do: 1. okresów, kiedy rolnicze wykorzystanie niektórych rodzajów nawozu jest zakazane; (…)”).
Niemniej jednak, należy wskazać, iż z uwagi na obserwowane zmiany klimatu oraz przebiegi warunków pogodowych w poszczególnych latach, zauważalna jest potrzeba rozważenia uelastycznienia terminów wiosennego stosowania nawozów. MRiRW wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, zwróciło się z prośbą do ministra właściwego ds. gospodarki wodnej (obecnie Ministerstwo Infrastruktury), które koordynuje w Polsce sprawy ochrony wód oraz prace legislacyjne ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. z późn. zm.) oraz programu azotanowego, o podjęcie, w pracach prowadzonych nad przeglądem/aktualizacją programu azotanowego, które mają zakończyć się w 2022 r., działań zmierzających do uelastycznienia wiosennych terminów stosowania nawozów.
Warto również wskazać, że jednym z etapów prac zaplanowanych przez Ministerstwo Infrastruktury w ramach przeglądu i aktualizacji programu azotanowego jest przeprowadzenie konsultacji społecznych. W związku z powyższym ważne jest śledzenie przez środowisko rolnicze bieżących informacji i wyników analiz publikowanych i udostępnianych do konsultacji przez Ministerstwo Infrastruktury.
Odpowiadając na uwagi zgłoszone przez samorząd rolniczy dotyczącego kwestii przestrzegania normy DKR 8 w ramach systemu warunkowości, przez rolników stosujących ekologiczne metody produkcji, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało następujące wyjaśnienia.
W przyszłym okresie programowania Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 będzie obowiązywał nowy system warunkowości, który zastąpi obecnie obowiązującą zasadę wzajemnej zgodności oraz zazielenienie.
Warunkowość oznacza konieczność przestrzegania przez wszystkich beneficjentów płatności bezpośrednich norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (normy DKR, z ang. GAEC) i wymogów podstawowych w zakresie zarządzania (wymogi SMR).
Jedną z norm w ramach warunkowości jest norma DKR 8, dotycząca obowiązku przeznaczenia przez rolników co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie na obszary lub obiekty nieprodukcyjne, włączając w to grunty ugorowane.
Zwolnieni z obowiązku przeznaczenia minimalnego udziału powierzchni użytków rolnych na elementy lub obszary nieprodukcyjne są, zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (Dz. Urz. UE L 435 z 06.12.2021, s. 1).), gospodarstwa:
lub
Jak wynika z powyższego, w świetle przepisów UE z obowiązku wypełniania powyższej normy nie są zwolnieni rolnicy gospodarujący w systemie rolnictwa ekologicznego chyba, że posiadają gospodarstwa spełniające powyższe warunki.
Tym samym obowiązek przeznaczenia co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie na obszary lub obiekty nieprodukcyjne dotyczy w takim samym zakresie gospodarstw konwencjonalnych jak i ekologicznych. Jednocześnie gospodarstwa, w których prowadzona jest produkcja ekologiczna zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 2018/848, potwierdzona certyfikatem, w ramach przyszłej warunkowości, zgodnie z ww. przepisami UE, uznaje się za spełniające normę DKR 7 w zakresie zmianowania upraw lub innych praktyk mających na celu zachowanie potencjału gleby, w tym dywersyfikacji upraw.
Powyższe stanowi zmianę w stosunku do obecnego okresu programowania, w ramach którego płatność za zazielenienie w sposób automatyczny (bez konieczności realizacji wszystkich praktyk dywersyfikacji upraw, utrzymania obszarów EFA i utrzymania TUZ) otrzymują rolnicy prowadzący produkcję rolniczą zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego - przepis ten ma zastosowanie jedynie do tej części obszaru gospodarstwa rolnego, na której jest prowadzona produkcja ekologiczna zgodnie z przepisami UE w tym zakresie.
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił 1 marca 2022 roku do Wicepremiera Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryka Kowalczyka o wystąpienie do Komisji Europejskiej z wnioskiem o umożliwienie przeznaczenia w ramach planowanej normy Minimalny udział 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie wykorzystywanych na obszary i obiekty nieprodukcyjne, włączając w to grunty ugorowane – gruntów pod uprawę roślin przeznaczonych na biomasę.
Zdaniem samorządu rolniczego w obecnej sytuacji kryzysu energetycznego i grożącego zerwania łańcuchów dostaw bardzo ważne jest zapewnienie własnych źródeł energii, zwłaszcza odnawialnej. W takiej sytuacji korzystne byłoby zaliczenie, jako spełnienie ww. warunku, uprawy roślin z przeznaczeniem na produkcję biopaliw. Chodzi o takie rośliny jak rzepak na olej przemysłowy, kukurydza, słonecznik i inne. Rośliny te nie byłyby wykorzystywane jako żywność, a więc warunek nieprodukcyjności byłby spełniony.
