- Home
- O NAS
- INFO BRANŻOWE
- WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
- LEGISLACJA
- MEDIA
- GALERIA
- DO POBRANIA
- KONTAKT
Komisja Europejska prowadzi badanie dotyczące zwalczania nieuczciwych praktyk handlowych w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych.
W ramach tego badania KE udostępniła ankietę skierowaną do podmiotów, które w ramach swojej działalności zajmują się produkcją i sprzedażą produktów rolno-spożywczych.
Jej wyniki mają zostać wykorzystane do kształtowania w przyszłości polityki Unii Europejskiej w zakresie zwalczania nieuczciwych praktyk w łańcuchu dostaw żywności.
Ankieta będzie dostępna do 15 marca 2023 r. Ankieta dostępna jest w języku polskim ale trzeba zaznaczyć w wyskakującym okienku opcję „tłumacz na język polski”.
Link do ankiety znajdą Państwo pod następującym adresem:
https://uokik.gov.pl/komentarze_wyjasnienia_i_stanowiska.php?news_id=19183
Zachęcamy Państwa do wzięcia udziału w tym badaniu i wypełnienia ankiety.
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych, realizujące wniosek przyjęty podczas XIV posiedzenia KRIR V kadencji z 1. grudnia 2022 r., wystąpił do Wicepremiera, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryka Kowalczyka w sprawie podjęcia działań w celu poprawy sytuacji związanej z nadmiernym importem zboża z Ukrainy do Polski Sekretarz Stanu w MRiRW Janusz Kowalski poinformował o działaniach podejmowanych przez Rząd RP w tej sprawie:
„W nawiązaniu do pisma z dnia 21.12.2022 r. w sprawie importu zbóż i rzepaku z Ukrainy informuję, że po agresji Rosji na Ukrainę odnotowano wzrost przewozu produktów rolnych, głównie zbóż, przez polską granicę. Wynika to z ograniczenia wywozu tych produktów z Ukrainy przez porty Morza Czarnego.
Do Polski przywożona jest głównie kukurydza. Korytarze solidarnościowe mają za zadanie pomóc Ukrainie w wywozie m.in. zbóż oraz zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe w krajach charakteryzujących się ich deficytem. Zwiększonemu przywozowi kukurydzy z Ukrainy towarzyszy proporcjonalnie wyższy wywóz zbóż z Polski. Niemniej jednak zwiększona podaż kukurydzy na rynek krajowy wynika także z faktu, że zbiory kukurydzy w Polsce w 2022 r. były wysokie i szacowane są przez Główny Urząd Statystyczny na 8,5 mln ton, tj. o niemal 1 mln ton więcej niż w roku ubiegłym.
Monitorujemy także na bieżąco ceny zbóż i rzepaku. Z danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW wynika, że w okresie 12-18 grudnia 2022 r. średnia cena netto kukurydzy mokrej w Polsce wzrosła o prawie 6% w porównaniu do ceny sprzed tygodnia i wynosiła 837 zł/t. Cena ta była wprawdzie o ok. 7% niższa niż miesiąc temu, ale o ok. 57% wyższa niż 2 lata temu. Natomiast ceny pozostałych zbóż, w tym kukurydzy suchej, spadły w ciągu ostatniego miesiąca o ok. 2,5-4%, niemniej jednak są wyższe od cen sprzed wybuchu wojny na Ukrainie od ok. 9 do ponad 22%.
Ceny zbóż na krajowym rynku podążają za cenami na świecie. W okresie przedświątecznym, po wcześniejszym okresie spadków cen, odnotowywano wzrosty cen zbóż (zarówno kukurydzy jak i pszenicy) na europejskiej giełdzie MATIF oraz na giełdzie amerykańskiej.
Odnosząc się do postulatu wstrzymania importu zbóż i rzepaku z Ukrainy informuję, że wprowadzenie takiego zakazu nie jest możliwe ze względu na obowiązujące umowy międzynarodowe zarówno pomiędzy Unią Europejską i Ukrainą jak i zasady Światowej Organizacji Handlu. W obecnej sytuacji jednym z istotnych działań jest intensyfikacja wywozu produktów rolnych poza granice Polski zarówno do krajów UE charakteryzujących się ich deficytem jak i do krajów trzecich uzależnionych od importu.
Elewarr sp. z o.o., która jest częścią Krajowej Grupy Spożywczej S.A., realizuje projekt pn. „Spichlerz Północy”, którego celem jest rozbudowanie powierzchni magazynowej w północnej Polsce. Magazyny zbożowe na północy kraju mają szczególne znaczenie ze względu na to, że znajdują się w bliskiej odległości portów, przez które w dużym stopniu realizowany jest wywóz zbóż z kraju, a także tranzyt ukraińskich zbóż. Elewarr Sp. z o.o. coraz aktywniej uczestniczy także w eksporcie polskiej pszenicy drogą morską.
Mając jednak na uwadze zgłaszane problemy ze sprzedażą polskiej kukurydzy informujemy, że Elewarr sp. z o.o. prowadzi na bieżąco skup polskiej kukurydzy mokrej po cenach rynkowych. Spółka posiada swoje oddziały również na południowym wschodzie Polski. Z informacji Spółki wynika jednak, że nie ma ze strony rolników dużego zainteresowania sprzedażą tego ziarna.
Odnosząc się do wprowadzenia kaucji zabezpieczających dla importerów z Ukrainy – z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że instytucja "tymczasowej kaucji" nie jest znana Unijnemu Kodeksowi Celnemu i aktom wykonawczym i delegowanym – tym samym nie może być stosowana na terytorium Unii, w tym na terytorium RP.
W kwestii przywozu do kraju zboża technicznego informujemy, że prowadzone są działania we współpracy z Krajową Administracją Skarbową i Państwową Inspekcją Sanitarną, mające na celu ograniczenie sprowadzania z Ukrainy zboża deklarowanego jako techniczne bez kontroli jakościowej. Wzmocnieniu uległ nadzór nad zbożem trafiającym do Polski z Ukrainy.
Ponadto w kwestii kontroli przywożonego ziarna informuję, że zasady prowadzenia granicznej kontroli fitosanitarnej (tj. pod kątem występowania szkodników i patogenów roślin) towarów importowanych z państw trzecich (w tym z Ukrainy) określają przepisy Unii Europejskiej stosowane w sposób bezpośredni we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Z przepisów tych wynika jednoznacznie, że wszystkie przesyłki zawierające zboże przeznaczone do siewu muszą zostać poddane kontroli fitosanitarnej w przypadku wwozu na teren Unii Europejskiej. Kontrole takie wykonywane są przez pracowników Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Kontrole monitoringowe przeprowadzane przez PIORiN jeszcze przed wybuchem wojny na Ukrainie nie stwierdzały ryzyka fitosanitarnego związanego z importem zbóż z tego kraju.
Z kolei zasady kontroli ziarna konsumpcyjnego prowadzone są przez Państwową Inspekcję Sanitarną (PIS), która nadzorowana jest przez Ministra Zdrowia. Niemniej jednak Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi finansuje badanie dodatkowych, wykraczających poza podstawowe zobowiązania prawne dotyczące bezpieczeństwa żywności, próbek importowanych z państw trzecich (w tym z Ukrainy) płodów rolnych pod kątem pozostałości środków ochrony roślin. Ponadto w związku z pojawiającymi się sygnałami, iż sprowadzane z Ukrainy ziarno zbóż może nie spełniać wymagań w zakresie bezpieczeństwa żywności, w połowie tego roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwrócił się do PIS z prośbą o pobranie interwencyjnie próbek towarów importowanych z Ukrainy takich jak pszenica, słonecznik, rzepak i rzepik. Próbki zostały pobrane w okresie od początku czerwca do połowy lipca 2022 r. Otrzymane wyniki badań laboratoryjnych tych próbek nie wykazały nieprawidłowości w skontrolowanych towarach.
Jednocześnie informuję, że na forum Komisji Europejskiej Polska zgłaszała sprawę zwiększonego obrotu zbożami oraz obciążenia infrastruktury magazynowej i transportowej, zwłaszcza w regionach kraju graniczących z Ukrainą. W związku z tym Polska, oprócz działań podejmowanych na terenie kraju, wnioskuje do Komisji Europejskiej o wsparcie na rzecz poprawy tej infrastruktury w celu umożliwienia tranzytu jak największej ilości tych produktów do krajów charakteryzujących się ich deficytem. Na dalszy rozwój korytarzy solidarnościowych i wsparcie globalnego bezpieczeństwa żywnościowego ma zostać przeznaczony 1 miliard euro. Przeznaczenie takiej kwoty zapowiedziały we wspólnej deklaracji wydanej 11 listopada 2022 r. Komisja Europejska, Polska, Czechy, Rumunia, Słowacja, Republika Mołdawii i Ukraina oraz Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju a także Bank Światowy.
Ponadto Wicepremier, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Pan Henryk Kowalczyk wystosował do Komisarza ds. rolnictwa Janusza Wojciechowskiego pismo z prośbą o podjęcie działań ukierunkowanych na ochronę polskiego rynku zbóż oraz rzepaku wobec nadzwyczajnych okoliczności związanych z importem z Ukrainy. O podobne działania do Komisji zwracają się również inne Państwa członkowskie sąsiadujące z Ukrainą bądź takie dla których napływ produktów rolnych jest dotkliwy.
Planowane są kolejne działania na forum UE w tej sprawie.
Komisja Europejska potwierdziła, że dostrzega problem, analizuje możliwości jego rozwiązania i monitoruje bardzo uważnie import produktów rolnych na teren UE, w tym do krajów sąsiadujących z Ukrainą.
W dniu 28 grudnia 2022 r. w biurze Krajowej Rady Izb Rolniczych w Parzniewie gościła Rada Powiatowa Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Koninie na wyjazdowym posiedzeniu. W posiedzeniu uczestniczyli delegaci Rady oraz rolnicy z powiatu konińskiego a także goście posiedzenia: przedstawiciele instytucji rolniczych z terenu powiatu konińskiego, w osobach: Naczelnik Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Starostwa Powiatowego w Koninie - Julia Stolarska, Starszy Specjalista tego Wydziału: Agnieszka Rączka oraz Pani Elżbieta Dryjańska – Starszy Specjalista WODR w Koninie. Gości przywitał Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktor Szmulewicz, który następnie przedstawił informację nt. pracy Zarządu KRIR oraz podejmowanych działań i interwencji w sprawie Krajowego Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Przedstawił również informację nt. budowy budynku KRIR w Parzniewie.
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 25 października 2022 r., realizujące wniosek przyjęty podczas XIII Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych VI Kadencji, do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta o zbadanie czy nie są stosowane praktyki ograniczające konkurencję na rynku zbóż UOKIK przekazał następującą informację:
„Z przekazanych przez rolników informacji wynika, że na polski rynek trafiły znaczne ilości zboża paszowego wypełniając miejsce zbóż od polskich producentów, którzy mają obecnie trudności ze zbytem tegorocznych zbiorów. Zwracają Państwo uwagę, że niekontrolowany napływ zbóż przemysłowego oraz konsumpcyjnego prowadzi do zachwiania sytuacji rynkowej w tym sektorze.
Na wstępie należy wyjaśnić, iż Prezes U0KiK jako centralny organ administracji publicznej może działać jedynie w granicach przyznanych mu kompetencji ustawowych. W przedmiocie relacji między przedsiębiorcami, przepisy ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275, dalej również jako „ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów" lub „Ustawa") przyznają Prezesowi U0KiK kompetencje do podejmowania działań jedynie w interesie publicznym poprzez przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję. Zgodnie z art. 1 ust. 1 Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznoprawnym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Znajduje ona zatem zastosowanie wówczas, gdy zagrożony lub naruszony jest interes publiczny, polegający na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku gospodarczego. Kategoria praktyk ograniczających konkurencję, w zakresie której organ antymonopolowy jest władny oceniać działania przedsiębiorców oddziałujące na innych przedsiębiorców, obejmuje:
Przenosząc powyższe rozważania na grunt opisanego przez Państwa stanu faktycznego należy stwierdzić, że przekazane informacje nie pozwalają na stwierdzenie, że w tej konkretnej sprawie mogło dojść do naruszenia publicznoprawnych reguł konkurencji, o których mowa powyżej tj. nadużywania pozycji dominującej lub zawarcia niedozwolonego porozumienia.”
Niezależnie od powyższego UOKIK wskazuje, że opisane w piśmie KRIR okoliczności stanowią przedmiot zainteresowania Prezesa U0KiK. Delegatura UOKiK w Bydgoszczy prowadzi postępowania wyjaśniające wobec ośmiu największych w Polsce przedsiębiorców zajmujących się hurtową sprzedażą zboża, w tym ADM Direct Polska, Bunge Polska, Louis Dreyfus Company Polska i inne, mające na celu wstępne ustalenie, czy dochodzi do stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. Postępowania mają na celu zweryfikowanie zasad współpracy rolników ze znaczącymi podmiotami działającymi na rynku skupu zbóż. W ramach niniejszych postępowań ustalany jest m.in. wpływ tranzytu zboża ukraińskiego na polski rynek, co stanowi przedmiot zawiadomienia Krajowej Rady Izb Rolniczych.
Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia UOKIK zapewnia, że stale monitoruje zmiany zachodzące na rynku rolno-spożywczym. UOKIK zwraca się z prośbą o dodatkowe informacje dotyczące wspomnianych w piśmie zjawisk oraz przekazanie dołączenie wszelkich dowodów, które mogą zostać wykorzystane w prowadzonych przez Prezesa UOKiK postępowaniach.
Od 28 grudnia 2022 r. do 24 lutego 2023 r. ARiMR będzie przyjmować wnioski o wsparcie „Inwestycji zapobiegających zniszczeniu potencjału produkcji rolnej”. To oferta pomocy skierowana do rolników, którzy chcą zabezpieczyć swoje gospodarstwa przed ASF, a także do spółek wodnych chcących zainwestować w urządzenia chroniące gospodarstwa przed suszą czy powodzią.
