W związku z realizacją wniosku zgłoszonego podczas IX Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych V Kadencji z dnia 16 września 2017 r., w sprawie nadania uprawnień geodetom prowadzącym firmy geodezyjne, ze względu na zbyt długie i przedłużające się procedury Wojewódzkich Biur Geodezji przy wymianie gruntów pomiędzy właścicielami, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w piśmie z dnia 21 listopada 2017 r. informuje co następuje.
"Zgodnie z art. 3 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 4 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów postępowanie wymienne przeprowadza i wykonuje starosta jako zadanie z zakresu administracji rządowej. Tym samym starosta jako organ I-szej instancji prowadzi całe postępowanie administracyjne począwszy od wydania postanowienia o wszczęciu postępowania wymiennego, aż do wydania decyzji o zatwierdzeniu projektu wymiany gruntów. Do wszczęcia postępowania niezbędny jest zgodny wniosek właścicieli gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych, a w przypadku gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa - zgoda Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, jeżeli do racjonalnego ukształtowania tych gruntów zachodzi potrzeba zmiany ich położenia w drodze wzajemnej wymiany. Wymianą mogą być objęte również grunty z zabudowaniami.
Jak wynika z art. 3 ust. 4 prace scaleniowo-wymienne koordynuje i wykonuje samorząd województwa przy pomocy jednostek organizacyjnych przekazanych mu na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872, z późn. zm.) lub jednostek utworzonych przez ten samorząd do realizacji tych zadań. Obecnie są to wojewódzkie biura geodezji i terenów rolnych, podległe samorządom województw. Należy wskazać, że wojewódzkie biura geodezji i terenów rolnych są wyposażone w nowoczesny sprzęt pomiarowo-informatyczny oraz od lat specjalizują się w tego rodzaju pracach.
Po wszczęciu postępowania wymiennego starosta na podstawie art. 10 ust. 4 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów upoważnia geodetę do opracowania projektu wymiany, przy udziale wszystkich uczestników wymiany. Geodeta ten winien posiadać uprawnienia zawodowe do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii w zakresie, o którym mowa w art. 43 pkt 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. tj. z 2016 r., poz. 1629, z późn. zm.), tj. geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych. Zgodnie z wyżej wymienionym art. 3 ust. 4 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów, upoważniony przez starostę geodeta powinien być zatrudniony w takiej wyspecjalizowanej wojewódzkiej samorządowej jednostce organizacyjnej.
Jak wynika ze sprawozdań z wykonania prac scaleniowych za ostatnie dwa lata, wymiany gruntów zostały przeprowadzone na obszarze 234 ha w 2015 roku i 505 ha w 2016 roku. co mówi o niewielkim zainteresowaniu właścicieli gruntów do stosowania tego rozwiązania.
Odnosząc się do Pana wniosku „o zmianę przepisów ustawy o scalaniu i wymianie gruntów w celu nadania uprawnień geodetom prowadzącym firmy dotyczące scalania gruntów ze względu na zbyt długie i przedłużające się procedury Wojewódzkich Biur Geodezyjnych", należy przede wszystkim podkreślić, że do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie docierają żadne skargi na działalność jednostek wykonujących prace wymienne. Niezależnie jednak od podmiotu, który wykonywałby takie prace, procedury związane z tego typu postępowaniami pozostaną takie same jak zawarte w przepisach ustawy o scalaniu i wymianie gruntów.
Oprócz wymiany gruntów uregulowanej w przepisach ustawy o scalaniu i wymianie gruntów, istnieje również instytucja zamiany nieruchomości, której ogólne zasady regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, art. 603 i art. 604). W kodeksie cywilnym jest przewidziana umowa zamiany zawierana między właścicielami nieruchomości w formie aktu notarialnego, do której stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. W takich przypadkach sporządzanie dokumentacji geodezyjnej należy do osób wykonujących samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii posiadających uprawnienia zawodowe w rozumieniu ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Reasumując uważam, że ustawowe uregulowanie określające, że prace scaleniowo-wymienne mogą wykonywać jedynie jednostki organizacyjne „wbudowane" niejako w struktury samorządu wojewódzkiego jest w pełni uzasadnione wyjątkowym charakterem tych prac. Prace te bowiem dotykają konstytucyjnie chronionej własności mienia rolników i muszą wzbudzać u nich zaufanie, że jednostka wykonawcza przemieszczająca ich grunty w inne gospodarczo ekwiwalentne miejsca, działa pod ścisłym nadzorem organu państwa, do którego w każdej chwili mogą złożyć zastrzeżenia.
Niezależnie od aktualnie obowiązujących regulacji prawnych w tym zakresie, zainicjowałem prace nad kompleksowym rozwojem gospodarowania przestrzenią na obszarach wiejskich. Głównym celem tych prac jest stworzenie podstaw prawnych umożliwiających racjonalne kształtowanie przestrzeni obszarów wiejskich w aspekcie lokalnym i krajowym w tym zmianę obowiązujących przepisów dotyczących prowadzenia prac geodezyjnych na obszarach wiejskich. W tym zakresie przewiduje się aktywny udział Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, który obecnie w zakresie swoich zadań ma m.in. inicjowanie prac urządzeniowo-rolnych oraz tworzenie oraz poprawę struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych."
