We wtorek 6 lutego 2024 r. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznała się z informacją na temat bieżącej sytuacji w rolnictwie. Informację przedstawił minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Czesław Siekierski, któremu towarzyszyło kierownictwo resortu: sekretarze stanu pan Jacek Czerniak, pan Michał Kołodziejczak i pan Stefan Krajewski, podsekretarz stanu pan Adam Nowak, a także dyrektor generalny pan Bogusław Wijatyk. Obecni byli też przedstawiciele Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Krajowego Ośrodka Wsparcia  Rolnictwa, a także szeregu organizacji rolniczych, m.in. prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Wiktor Szmulewicz.

Przedstawiając informację na temat bieżącej sytuacji w rolnictwie przedstawił minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Czesław Siekierski, pokreślił, że obecna trudna sytuacja w rolnictwie, narastające problemy rolników, wojna na Ukrainie, problemy z zachowaniem bezpieczeństwa żywnościowego wymagać będą pogłębionej analizy i identyfikacji priorytetów w rozwiązywaniu najpilniejszych potrzeb rolników. Dodał, że resort dostrzega zmieniające się warunki ekonomiczne prowadzenia działalności rolniczej i w związku z wszystkimi trudnościami i problemami będą przygotowywane konkretne rozwiązania, choć mogą pojawić się z opóźnieniem. Jedną z najważniejszych obecnie kwestii jest zapewnienie stabilności funkcjonowania producentów rolnych. Destabilizacja, która nastąpiła, miała swoje uwarunkowania zewnętrzne, tj. przede wszystkim poprzez niekontrolowany napływ towarów rolnych z Ukrainy, i wewnętrzne, czyli spadki cen skupu płodów rolnych przy jednoczesnym wzroście cen zakupu środków do produkcji. Nad przedstawioną informacją przeprowadzono dyskusję. W dyskusji zabrali głos senatorowie oraz przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowej Rady Izb Rolniczych, Izby Gospodarczej Handlowców, Przetwórców Zbóż i Producentów Pasz, Polskiego Związku Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego, Kujawsko-Pomorskiej Izby Rolniczej, Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich – Związku Rewizyjnego, Związku Zawodowego Rolników „Ojczyzna” i minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej w latach 1991–1993. Głosy w dyskusji dotyczyły m.in. unijnego zielonego ładu, w tym planów ograniczenia hodowli zwierząt, a przede wszystkim potrzeby znaczących zmian w tym unijnym programie ze względu na jego negatywne skutki dla rolnictwa. Wskazywano też na konieczność wzmocnienia kontroli na granicy z Ukrainą i poprawy jej jakości, przeciwdziałania spadkowi opłacalności produkcji, wzmocnienia pozycji rolników w dystrybucji żywności czy zmiany systemu dopłat dla rolników, (np. zamiast dopłat do poszczególnych sektorów – jedna dopłata w wysokości podwójnej dopłaty bezpośredniej). Mowa była też o opóźnieniach płatności w dopłatach bezpośrednich i potrzebie odbiurokratyzowania obowiązujących w rolnictwie procedur. Minister Czesław Siekierski wyraził nadzieję, że Komisja Europejska zweryfikuje swoje postanowienia co do zielonego ładu. Podkreślił, że powodem do zadowolenia jest wycofanie projektu KE zakładającego ograniczenie stosowania pestycydów w rolnictwie w UE. Nawiązał także do ostatnich protestów rolniczych zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej. Dodał, że ministerstwo prowadzi pogłębiony, merytoryczny dialog z rolnikami i przedstawicielami organizacji rolniczych.

Przewodniczący komisji rolnictwa pan Ryszard Bober uznał temat obrad za bardzo ważny i obszerny. Jak stwierdził, rolnicy, widząc stojące przed nimi zagrożenia, wskazują na pewne aspekty swojej działalności i dobrze, że resort rolnictwa je dostrzega i podejmuje dialog. Jak podkreślił, wieś to godne miejsce do życia i trzeba tam zatrzymać przede wszystkim ludzi młodych, którym należy zapewnić odpowiednie wsparcie na rozwój produkcji rolnej. Kolejne problemy związane są z dzierżawą ziemi z zasobów Skarbu Państwa, zadłużeniem gospodarstw czy niską opłacalnością produkcji rolnej.

Minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Czesław Siekierski przedstawił też założenia do Wspólnej Polityki Rolnej po 2028 roku przedstawił. Podkreślił, że sytuacja, w jakiej będzie powstawał zarys nowej WPR, jest dla Polski bezprecedensowa, ze względu na trwającą wojnę w Ukrainie. Nie bez znaczenia jest także fakt zaproszenia Ukrainy do negocjacji akcesyjnych i zliberalizowany handel rolny pomiędzy Ukrainą a UE. Skutkiem liberalizacji były poważne zakłócenia na rynkach rolnych krajów przyfrontowych, w tym przede wszystkim Polski. Akcesja Ukrainy do UE stanowi poważne wyzwanie dla polskiego rolnictwa. Dużym wyzwaniem będzie więc dostosowanie WPR do rozszerzenia UE, ze względu na zupełnie inną strukturę rolnictwa ukraińskiego (zarówno wielkość gospodarstw, jak i struktura własnościowa), do której nie przystają istniejące instrumenty WPR. Negatywne dla Polski doświadczenia wynikające z otwartego dostępu produktów ukraińskich do rynku UE pokazują, że produkty te są konkurencyjne na wspólnym rynku, pomimo że rolnictwo nie korzysta ze wsparcia – nie jest przy tym na obecnym etapie zobowiązane do spełniania rygorystycznych norm jakościowych i środowiskowych. Ten czynnik trzeba będzie brać pod uwagę, projektując przyszłe rozwiązania WPR, tak aby nie tylko zapewnić konkurencyjność polskiego rolnictwa, ale także dbać o bezpieczeństwo żywnościowe i zdrowie konsumentów.

W piątek 9 lutego 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, obradująca pod przewodnictwem pana posła Mirosława Maliszewskiego, przewodniczącego Komisji, w obecności p.o. dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Najwyższej Izbie Kontroli pana Marka Adamiaka rozpatrzyła propozycje tematów kontroli do planu pracy Najwyższej Izby Kontroli na 2025 r. a mianowicie:

• Działań organów państwa i spółek podległych w zakresie importu i obrotu owoców oraz ich przetworów ze szczególnym uwzględnieniem mrożonych malin i soku jabłkowego w roku 2023.
• Antybiotykooporności i wykorzystania antybiotyków w hodowli zwierząt gospodarskich w Polsce.
• Dostępu mieszkańców obszarów wiejskich do informacji publicznej.
• Funduszy promocji i administrowania funduszami promocji produktów rolno-spożywczych.
• Zamówień publicznych w placówkach wyżywienia zbiorowego.
• Jakości produktów dostarczanych w ramach rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu”.
• Działań Ministra Zdrowia dotyczące ryzyk dla zdrowia ludzi: osób pracujących na fermach wielkotowarowych, osób mieszkających w pobliżu ferm, podjęte po publikacji badania z 2022 r.
• Zbadania, jak i na jakich zasadach było sprowadzane z Ukrainy zboże i kukurydza. Dlaczego pozostawało na terenie naszego kraju? Jakie firmy tym się zajmowały? Jakie zyski z tego czerpały? Kto dopuścił do tego, że tak bardzo ucierpieli polscy rolnicy? Chodzi o jak najszersze zbadanie tego problemu. Temat niesie potencjalnie bardzo duże ryzyko, bardzo dużo „dziwnych” zdarzeń.
• Kontrola procedury konkursowej na wybór najlepszych strategii rozwoju lokalnego w województwie lubelskim w 2023 r.

Realizując porządek dzienny przewodniczący zaproponował a komisja powołała podkomisje stałe do spraw:

1. Podkomisja stała do spraw monitoringu Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej i akcesji nowych państw do Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem Ukrainy
2. Podkomisja stała do spraw biogospodarki i innowacyjności w rolnictwie
3. Podkomisja stała do spraw dobrostanu zwierząt gospodarskich i ochrony produkcji zwierzęcej w Polsce oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt.
4. Podkomisja stała do spraw bezpieczeństwa żywności, eliminowania nieuczciwych praktyk w obrocie żywnością oraz sprzedaży bezpośredniej i handlu detalicznego produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych.
5. Podkomisja stała do spraw monitorowania programu zwiększania wykorzystania polskiego białka roślinnego w paszach.

We wtorek 20 lutego 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację o sytuacji pszczelarstwa w kraju z uwzględnieniem dofinansowania produkcji krajowej, importu miodu, produkcji miodu pitnego. Informacje przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Jacek Czerniak.  Polska zajmuje czwarte miejsce w Unii Europejskiej (po Hiszpanii, Rumunii i Grecji) pod względem liczby pni pszczelich. Średnia roczna produkcja miodu z ostatnich lat wynosi 19,7 tys. ton. Rekordowy pod tym względem był 2016 r. (24,3 tys. ton). Głównym kanałem dystrybucji miodu krajowego jest sprzedaż detaliczna – obejmuje ona około 85% produkcji. Ceny sprzedaży bezpośredniej z pasiek wahały się w zależności od odmiany i terminu zbioru od 34 zł/kg do nawet 90 zł/kg, w przypadku miodu wrzosowego. W skupie hurtowym (obejmującym 15% produkcji) ceny kształtowały się odpowiednio od ok. 11 zł/kg do 45 zł/kg (najdroższy również był miód wrzosowy). W 2022 r. import miodu do Polski zmniejszył się o 5,6 tys. ton w porównaniu z 2021 r. i wynosił 31,8 tys. ton. W okresie od stycznia do listopada 2023 r. utrzymywała się tendencja spadkowa importu. Import miodu do Polski wyniósł w tym okresie 24,6 tys. ton i w porównaniu z analogicznym okresem 2022 r. (28,2 tys. ton) zmniejszył się o 3,6 tys. ton, to jest o ponad 12,8%.  W 2022 r. import miodu z Ukrainy do Polski (6,3 tys. ton) zwiększył się w porównaniu z 2021 r. i wyniósł 10,7 tys. ton. W okresie od stycznia do listopada 2023 r. import miodu z Ukrainy do Polski wyniósł 8,6 tys. ton i w porównaniu z analogicznym okresem 2022 r. (9,5 tys. ton) zmniejszył się o 0,9 tys.  Największym dostawcą miodu na polski rynek są Chiny. W okresie od stycznia do listopada 2023 r. import miodu z tego państwa wyniósł 12,8 tys. ton i był większy o prawie 50% niż import z Ukrainy w tym samym okresie.  Sekretarz stanu poinformował, że udzielane jest finansowe wsparcie pszczelarstwa. Ze środków krajowych w 2023 r. przeznaczono na ten cel ponad 76 mln złotych. Stawka pomocy wyniosła 50 zł na jedną przezimowaną rodzinę pszczelą. Wsparcie pszczelarstwa w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 wynosi 10 mln euro rocznie. W obliczu dysponowania środkami finansowymi w takiej wysokości, rodzaj interwencji rozszerzono o wsparcie naukowo-badawcze. 

W trakcie dyskusji poruszono kwestie wprowadzenia przepisów dotyczących obowiązku znakowania produktów i umieszczania na opakowaniach kraju pochodzenia. Pszczelarze pozytywnie oceniają kwestię wprowadzenia obowiązku znakowania w proponowanym terminie 1 kwietnia 2024 r., natomiast producenci miodu oczekują większego vacatio legis i wprowadzania zmian w niektórych przepisach. Zwrócono również uwagę na kwestie zwiększenia kontroli jakości sprowadzanego miodu oraz zintensyfikowania kontroli w przypadku miodów sprzedawanych na targowiskach.

W środę 21 lutego 2024 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację na temat szkód powodowanych przez wilki w rolnictwie oraz informację na temat szkód powodowanych przez wilki w wśród zwierzyny dzikiej oraz regulacji dotyczących odstrzału wilków w krajach europejskich. Informację na temat szkód powodowanych przez wilki w rolnictwie przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Stefan Krajewski.

Informację na temat szkód powodowanych przez wilki w wśród zwierzyny dzikiej oraz regulacji dotyczących odstrzału wilków w krajach europejskich przedstawiła dyrektor Departamentu Ochrony Przyrody w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pani Patrycja Zasępa.

Obecnie, na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego za lata 2014-2022, zauważalny jest stały wzrost liczebności wilka w Polsce (ok. 1300 osobników w 2014 r. przyrost populacji do ok. 4300 osobników w 2022 r.). Dane na temat liczebności, przekazywane corocznie do GUS, są szacowane na podstawie informacji udzielanych poszczególnym regionalnym dyrektorom ochrony środowiska przez nadleśnictwa i parki narodowe. Wilk podlega ścisłej ochronie gatunkowej na podstawie przepisów Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa). Polska populacja wilka wymieniona jest w załączniku II i IV powyższej dyrektywy i stanowi m.in. przedmiot ochrony w obszarach Natura 2000 gdzie jest gatunkiem priorytetowym. Wilk chroniony jest również przez Konwencję o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (konwencja berneńska). W związku z powyższym Polska zobowiązana jest do zachowania tego gatunku we właściwym stanie ochrony. Aktualnie, na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, wilk od 1998 r. podlega ochronie ścisłej i wymaga ochrony czynnej na terenie całego kraju. W związku z powyższym, w stosunku do wilka obowiązują zakazy: umyślnego zabijania; umyślnego okaleczania lub chwytania; umyślnego niszczenia form rozwojowych; transportu; chowu; zbierania, pozyskiwania, przetrzymywania lub posiadania jego okazów; niszczenia siedlisk lub ostoi, będących ich obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania; niszczenia, usuwania lub uszkadzania legowisk lub innych schronień; umyślnego uniemożliwiania dostępu do schronień; zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany lub darowizny jego okazów; wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa jego okazów; umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca; umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego. Populacja wilka od czasu objęcia ścisłą ochroną gatunkową systematycznie wzrasta, powiększył się także zasięg jego występowania. Należy podkreślić, iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, możliwe jest uzyskanie zezwolenia na odstępstwo od zakazów wobec wilka, w celu wyeliminowania powodowanego zagrożenia – np. na umyślne płoszenie, umyślne przemieszczanie z miejsc regularnego przebywania w inne miejsce czy zabijanie. Zezwolenia wydawane są przez właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska (w zakresie umyślnego płoszenia i przemieszczania), Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (w zakresie umyślnego zabijania) oraz Ministra Klimatu i Środowiska (w przypadku, gdy czynności mają być wykonane na terenie parku narodowego). W ustawie o ochronie przyrody wprowadzono również możliwość udzielenia pomocy osobom, którym wilki wyrządziły szkody w mieniu. Zgodnie z art. 126 tej ustawy Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez m.in. wilki w pogłowiu zwierząt gospodarskich. W trakcie dyskusji odniesiono się między innymi do: górnego docelowego poziomu liczebności wilka w środowisku, metod ograniczania populacji po przekroczeniu tego limitu oraz sposobu szacowania liczebności wilka. Ponadto poruszano kwestie wzrostu incydentów związanych z wilkiem oraz sposobami ochrony rolników przed wilkami i dofinansowaniami na ten cel. Dopytywano się również o liczbę zwierząt gospodarskich zagryzionych przez wilki oraz o wysokość środków z budżetu państwa wydanych na ochronę przed wilkami.

Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację o stanie i perspektywach hodowli koni w Polsce z uwzględnieniem czynników ekonomicznych oraz organizacyjnych. Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Jacek Czerniak. Hodowla koni w Polsce prowadzona jest na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1012 oraz na podstawie zatwierdzonych programów hodowlanych, realizowanych przez uznane związki hodowców koni. Zatwierdzone programy hodowlane określają m.in.: nazwę i charakterystykę rasy, cel programu, cele w zakresie hodowli i selekcji, sposób prowadzenia księgi hodowlanej oraz zakres i sposób prowadzenia oceny wartości użytkowej i genetycznej. Związkami hodowców, uznanymi przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do realizowania programów hodowlanych dla koni w Polsce są: - Polski Związek Hodowców Koni, - Polski Klub Wyścigów Konnych, - Polskie Towarzystwo Kuce Szetlandzkie, - Stowarzyszenie Hodowców i Użytkowników Kłusaków, - Związek Hodowców i Przyjaciół Wschodniopruskiego Konia Pochodzenia Trakeńskiego. W celu rejestracji pochodzenia zwierząt oraz wyników oceny wartości użytkowej lub hodowlanej prowadzone są księgi hodowlane. Związki hodowców koni zrzeszają ponad 45 tys. hodowców, utrzymujących konie wpisane do ksiąg hodowlanych. W 2022 r. do ksiąg i rejestrów wpisano 5 815 sztuk koni. Ze środków budżetowych na postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej na rzecz hodowli koni dotowane są koszty subsydiowanych usług wykonanych na rzecz hodowców małych i średnich przedsiębiorstw, polegających na prowadzeniu ksiąg hodowlanych koni oraz prowadzeniu oceny wartości użytkowej lub hodowlanej koni. Pomoc ta udzielana jest na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2015 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa. Stawka dotacji na prowadzenie ksiąg hodowlanych koni i prowadzenie oceny wartości użytkowej i hodowlanej koni określona w tym rozporządzeniu wynosi łącznie 7 766 000 zł. Ponadto, w ramach wsparcia postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej, udzielane są dotacje na refundacje nagród przyznanych i wypłaconych za konie, które zdobyły tytuły czempionów lub wiceczempionów na regionalnych, okręgowych, wojewódzkich, branżowych i specjalistycznych wystawach zwierząt hodowlanych. Jednocześnie, zgodnie z ustawą z dnia 10 grudnia 2020 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, rasy, których liczebność stwarza zagrożenie dla ich istnienia obejmuje się ochroną zasobów genetycznych. Ochroną objęte są następujące rasy koni: konik polski, huculska, małopolska, wielkopolska, śląska, zimnokrwista (w typie sztumskim i sokólskim). Ochrona tych ras prowadzona jest w sposób określony w programach ochrony zasobów genetycznych. Mając na względzie przyszłość hodowli zwierząt gospodarskich, rolnikom realizującym programy ochrony zasobów genetycznych powyższych ras koni udzielane jest wsparcie finansowe. W ramach działania rolno-środowiskowo-klimatycznego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 realizowany jest Pakiet 7 – Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt, dzięki któremu możliwe jest uzyskanie wsparcia finansowego dla samic określonych gatunków i ras zwierząt m.in. koni objętych programem ochrony zasobów genetycznych prowadzonym przez Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie. Wsparcie w ramach tego pakietu wypłacane jest corocznie w okresie 5-letniego zobowiązania. Ponadto, w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej w ramach ekoschematów, kontynuowane jest wsparcie do dobrostanu zwierząt, zapoczątkowane w 2020 r. w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Wsparcie to jest realizowane w ramach ekoschematu – Dobrostan zwierząt (I filar Wspólnej Polityki Rolnej). Rolnikom udzielane jest wsparcie finansowe za realizację zobowiązań w zakresie dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad odpowiednie obowiązkowe normy wynikające z powszechnie obowiązującego prawa. Rolnik, chcący przystąpić do realizacji ekoschematu – Dobrostan koni, musi posiadać zgłoszone do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa minimum dwa konie w wieku co najmniej 24 miesięcy lub posiadać klacz ze źrebięciem. Aktualnie procedowana jest nowelizacja rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty pomocy finansowej w ramach schematów na rzecz dobrostanu zwierząt w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, która ma na celu umożliwienie, w przypadku realizacji wariantu Dobrostan koni utrzymywanych w systemie otwartym, utrzymywanie ogierów w budynku lub pomieszczeniu. Taka praktyka, ze względów bezpieczeństwa, jest szeroko stosowana w gospodarstwach i jej uwzględnienie jest możliwe bez naruszenia systemu wdrażania ekoschematu – Dobrostan zwierząt. Hodowcy utrzymujący konie mogą także uzyskać dodatkowe wsparcie poprzez zwrot części podatku akcyzowego w ramach dodatkowego limitu przewidzianego w ustawie o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Zgodnie z informacją przekazaną przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, na dzień 7 lutego 2024 r. w komputerowej bazie danych zarejestrowanych jest 233 652 koni, z czego liczba siedzib stad to 43 812. W trakcie dyskusji posłowie omówili m.in.: możliwość utworzenia biblioteki genetycznej przechowującej zamrożone zarodki, komórki jajowe, stan realizacji wdrożenia programu rejestracji zwierząt gospodarskich przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, plany dotyczące odbudowy stadniny w Janowie Podlaskim, stan realizacji audytów w jednostkach podległych Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa oraz opłacalność hodowli koni i problemy wynikające z ich sprzedaży. Poruszono również kwestię przywrócenia hodowli państwowych. Zaproponowano zmianę statusu organizacyjnego hodowli koni. Stwierdzono, że dotychczasowa formuła organizacyjna w postaci spółek nadzorowanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa wyczerpała się. Rozwiązaniem może być powołanie w to miejsce instytutów badawczo-hodowlanych. Umożliwi to stabilne finansowanie (możliwość korzystania z dotacji budżetu państwa) dzielności hodowlanej i badawczej nad zabezpieczeniem genetycznych zasobów poszczególnych ras.