We wtorek 5 kwietnia 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację o sytuacji na rynku nawozów sztucznych. Sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Lech Kołakowski poinformował zebranych o działaniach, jakie podejmuje resort, aby zapewnić rolnikom zakup nawozów po możliwie niskich cenach.

Jednym z takich działań jest planowana dopłata do zakupu nawozów dla rolników. Jednak by taka pomoc z budżetu krajowego była możliwa, konieczna jest notyfikacja czyli wystąpienie o zgodę do Komisji Europejskiej.

„Pomoc, o którą wnosimy, jest to pomoc realizowana z budżetu krajowego na kwotę 3,9 mld zł ze środków funduszu covidowego. Wybraliśmy formę notyfikację poprzez wytyczne dotyczące covidu, a nie przez wytyczne dot. kryzysu związanego z wojną” poinformowała wicedyrektor Departamentu Budżetu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pani Aleksandra Szelągowska gdyż resort zamierza dopłacać do nawozów, które były zakupione od 1 września 2021 r. czyli wtedy, gdy rolnicy odczuwali skutki pandemii. Natomiast gdyby zostały przyjęte wytyczne związane z kryzysem wojennym, to pomoc mogłaby dotyczyć okresu od 24 lutego 2022 r. Pani Aleksandra Szelągowska wyraziła nadzieję na, że wkrótce podjęta będzie pozytywna decyzja Komisji Europejskiej, która jest wydawana przez dyrekcję generalną konkurencji, a nie dyrekcję generalną rolnictwa. Stosowne rozporządzenie zostało przyjęte 17 marca br., przewiduje ono dopłatę do zakupu nawozów nabytych od 1 września do 16 maja br. Dotacja będzie wynosiła 250 zł/ha łąk i pastwisk na gruntach ornych z wyłączeniem obszarów, na które rolnicy otrzymują płatności rolno-środowiskowe tam, gdzie obowiązuje zakaz nawożenia, a na pozostałe użytki rolne dotacja będzie wynosiła 500 zł/ha – dodała. Dyrektor Szelągowska zaznaczyła, że są to górne stawki dotacji. Dopłata będzie przysługiwała do 50 ha pomnożone przez ilość zakupionych nawozów. Przy obliczaniu będzie uwzględniona różnica w cenie między tą ogłoszoną przez ministra rolnictwa na stronie bądź średnią ceną, która obowiązywała od 1 września 2020 r. do 15 maja 2021 r. a ceną, która jest na fakturach, które rolnik przedstawi. Pani dyrektor Szelągowska przyznała też, że choć taka rezerwa przez Komisję została uruchomiona, to jednak pomoc może wynosić do 35 tys. euro na gospodarstwo. Posłowie krytycznie wyrażali się też o stosowaniu dopłat tylko do 50 ha. wskazując, że to ogranicza funkcjonowanie większych gospodarstw, w tym państwowych. Mówiono także o bardzo wysokich cenach nawozów i trudnościach w ich zakupie.

W środę 6 kwietnia 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministra Klimatu i Środowiska z wykonania planu polowań za 2021 r., w tym odstrzału dzików z podziałem na województwa oraz planu polowań na 2022 r. Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pan Edward Siarka. W łowieckim roku gospodarczym 2021/2022 w okresie od 1 kwietnia 2021 r. do 28 lutego 2022 r. na terenach obwodów łowieckich dzierżawionych i zarządzanych przez Polski Związek Łowiecki i Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe odstrzelono 279 104 dziki, w tym 139 056 dzików w drodze odstrzału sanitarnego. W tym okresie odbyło się 4 683 539 polowań indywidualnych i odstrzałów sanitarnych. Dodatkowo w okresie od 25 października do 16 stycznia odbyło się 21 427 polowań zbiorowych, w których wzięło łącznie udział 387 487 osób (myśliwi, naganiacze, podkładacze z psami, obsługa polowania) oraz 48 616 psów myśliwskich.

Komisja rozpatrzyła również informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Głównego Lekarza Weterynarii na temat aktualnego stanu zwalczania grypy ptaków i wirusa ASF w Polsce. Informację przedstawili: sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Lech Kołakowski oraz główny lekarz weterynarii pan Paweł Niemczuk.

Na podstawie przepisów krajowych i unijnych prowadzone są działania nakierowane na zwalczanie oraz zapobieganie rozprzestrzeniania się wirusa ASF m.in.: badania laboratoryjne świń, dzików i świniodzików w kierunku ASF przeprowadzane na terytorium Polski, kontrola gospodarstw w zakresie spełniania wymagań związanych z bioasekuracją, wzmocnione środki bioasekuracji na drogowych przejściach granicznych z Federacją Rosyjską, Białorusią i Ukrainą, kampania informacyjna dla podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną związaną z produkcją żywności pochodzenia zwierzęcego i pasz zakaz dokarmiania dzików na terytorium kraju, dofinansowywanie pozyskiwania dzików w ramach ich odstrzału, dofinansowywanie kosztów transportu i utylizacji padłych dzików pozyskanych w ramach zorganizowanych przeszukiwań terenów znajdujących się w obszarach objętych ograniczeniami oraz znalezionych na gruntach należących do osób fizycznych na całym terytorium Polski, wypłata środków uprawnionym osobom za zgłoszenie znalezienia zwłok dzików, finansowanie unieszkodliwiania pozyskanych w ramach polowań i odstrzałów sanitarnych tusz dzików. Ponadto w 2022 r. resort przewiduje następujące wsparcie: wzrost kwoty wypłacanej za znalezienie padłego dzika poza obszarami objętymi ograniczeniami, zakup kontenerów chłodniczych do przetrzymywania tusz odstrzelonych dzików czy stosowanie specjalnego systemu informatycznego do zgłaszania każdego znalezionego padłego lub odstrzelonego dzika. W ramach realizacji monitoringu ASF u dzików w 2021 r. pobrano próbki od 11 825 dzików padłych oraz chorych odstrzelonych z objawami oraz 126 025 dzików odstrzelonych oraz odłowionych i uśmierconych. W dyskusji podniesiono kwestie: elektronicznej książki polowań, badań nad szczepionką przeciw ASF, wypłaty odszkodowań dla rolników, wyłączenia części gmin w województwie warmińsko-mazurskim ze strefy czerwonej, niewypłacania odszkodowań dla rolników, wiarygodności danych przekazywanych przez związki łowieckie, grup interesów bogacących się na skupie mięsa po zaniżonej cenie w strefie czerwonej, wprowadzenia dodatkowej gratyfikacji dla myśliwych za odstrzał oraz problemów związanych z brakiem małych hodowców trzody chlewnej na rynku czy niskiej skuteczności w poszukiwaniu padłych dzików.

W poniedziałek 11 kwietnia 2022 r. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznała się z informacją na temat bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce w związku z aktualną sytuacją na Ukrainie, którą przedstawił Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Norbert Kaczmarczyk. Jak wskazał przewodniczący komisji pan senator Jerzy Chróścikowski, wobec wojny na Ukrainie i przybycia do naszego kraju ponad 2 mln uchodźców z tego kraju, rosnącej inflacji i wzrostu cen, senatorowie chcą wiedzieć, czy bezpieczeństwo żywnościowe Polski jest zachowane. Pan wiceminister Norbert Kaczmarczyk zapewnił, że w kwestii produkcji podstawowych produktów żywnościowych nasze bezpieczeństwo nie jest zagrożone, a Polska jest pod tym względem samowystarczalna. Dane dotyczące ich produkcji i eksportu wskazują na dużą rezerwę w dysponowaniu żywnością, co oznacza, że jej w Polsce nie zabraknie. W ocenie wiceministra rolnictwa względy bezpieczeństwa żywnościowego i występujące sytuacje nadzwyczajne wymagają jednak ciągłego i wnikliwego monitorowania poszczególnych rynków rolnych. W ten proces włączone są instytucje podległe i nadzorowane przez resort rolnictwa, utrzymywany jest też stały kontakt z organizacjami reprezentującymi różne ogniwa łańcucha rynkowego (rolnicy, przetwórcy, handlowcy). Wśród innych elementów ważnych dla bezpieczeństwa żywnościowego w obecnej sytuacji wojennej wymienił m.in. krótki łańcuch dostaw czy sprawne reagowanie na kłopoty z ich logistyką. Za niepokojącą wiceminister rolnictwa pan Norbert Kaczmarczyk uznał sytuację na rynku wołowiny, której tylko 25% pozostaje w Polsce, a 75% produkcji jest eksportowane. Interwencji wymaga też sytuacja na rynku wieprzowiny. Krajowa produkcja tego mięsa pokrywa zapotrzebowanie wewnętrzne w 88–94%, w związku z tym jesteśmy importem netto wieprzowiny. Dlatego podejmowane są wysiłki na rzecz odbudowy krajowego stada i zapewnienia samowystarczalności. Odpowiadając na zgłaszany przez senatorów postulat zorganizowania posiedzenia niejawnego poświęconego żywnościowym rezerwom strategicznym tworzonym na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa, porządku i zdrowia publicznego czy klęski żywiołowej, wiceminister rolnictwa zapewnił, że wniosek w tej sprawie przekaże ministrowi rolnictwa panu premierowi Henrykowi Kowalczykowi. Senatorowie postulowali także prowadzenie rzetelnej analizy rezerw żywnościowych mogących pozostawić u rolników i producentów. W ich ocenie jest to szczególnie ważne ze względu na dynamikę obecnej sytuacji żywnościowej zarówno w Unii Europejskiej, jak i na świecie. Ukraina i Rosja odpowiadają za prawie 30% światowego eksportu pszenicy i jęczmienia, są także jednymi z największych eksporterów kukurydzy i olejów roślinnych.  Rosja odgrywa też kluczową rolę w światowym handlu nawozami. Jak podkreślano podczas posiedzenia, inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę zdestabilizowała jeszcze bardziej i tak już niestabilne rynki rolne. Jeszcze przed agresją odnotowano znaczący wzrost cen energii, paliw i nawozów, co spowodowało w konsekwencji wzrost kosztów produkcji, cen skupu produktów rolnych i żywności. W ocenie wiceministra rolnictwa pana Norberta Kaczmarczyka bardzo ważne jest, by w tym trudnym czasie reagować szybko na dynamicznie zmieniającą sytuację na poszczególnych rynkach rolnych. Szybko należy też reagować w wypadku ewentualnego wzmożonego eksportu towarów rolnych z naszego kraju. Podczas tego posiedzenia senackiej komisji rolnictwa dyskutowano także o potrzebie uświadamiania społeczeństwu znaczenia produkcji rolnej i zwierzęcej dla bezpieczeństwa państwa. Jak wskazywano, należy pokazywać wieś przede wszystkim jako miejsce pracy rolników, którzy troszczą się o dobrostan zwierząt, a produkcją rolną wpływają na zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych. Zdaniem pana senatora Ryszarda Bobera należy walczyć z panującymi w tym względzie stereotypami i pomówieniami. W jego ocenie bez zmian w społecznym podejściu do rolnictwa nie zachęcimy młodych ludzi do pozostania w tym sektorze gospodarki. Polska powinna także energicznie zabiegać o dopłaty do szczególnie zagrożonych dziedzin, takich jak np. nawozy. Ważna jest też dywersyfikacja i elastyczność w podejściu – umożliwianie rozwoju zarówno gospodarstwom rodzinnym, jak i towarowym. Podczas posiedzenia przypomniano również, że Komisja Europejska w swoim komunikacie dotyczącym zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i wzmocnienie odporności systemów żywnościowych, opublikowanym 23 marca br., wskazała środki, które podejmuje w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego na świecie oraz wsparcia unijnych rolników i konsumentów, którzy ucierpieli w wyniku agresji Rosji na Ukrainę. Na bezpośrednie wsparcie rolników najbardziej dotkniętych wyższymi kosztami środków produkcji i zamknięciem rynków eksportowych przeznaczano 500 mln euro, a państwa członkowskie mogą uzupełnić to wsparcie do 200% środkami krajowymi. KE umożliwiła też produkcję roślin na gruntach odłogowanych w UE, przy jednoczesnym utrzymaniu pełnych płatności związanych z zazielenieniem .W czasie dyskusji senatorowie podkreślali potrzebę uświadamiania społeczeństwu znaczenia produkcji rolnej i zwierzęcej dla bezpieczeństwa państwa. Wieś należy pokazywać przede wszystkim jako miejsce pracy rolników, którzy troszczą się o dobrostan zwierząt, a produkcją rolną wpływają na zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych. Bez zmian w społecznym podejściu do rolnictwa młodzi ludzie nie będą zostawać na wsi. Zdaniem senatorów Polska powinna bardziej zabiegać o dopłaty do nawozów.

Na następnym w tym dniu posiedzeniu senatorowie z połączonych Komisji Środowiska oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchali informacji Ministerstra Klimatu i Środowiska na temat realizacji ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięcia poziomów recyklingu oraz innowacyjnych technologii spełniających wymogi Najlepszych Dostępnych Technik (BAT). Informację przedstawiła zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pani Joanna Darska.

Zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określiły zasady odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców, wprowadzając m.in. bardziej elastyczny system opłat za odbiór odpadów komunalnych znosząc jednocześnie regionalizację. Nowelizacja wprowadziła też korzystne dla przedsiębiorstw zajmujących się przetwarzaniem odpadów zmiany w przepisach ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustawy o odpadach w zakresie zabezpieczenia roszczeń oraz ochrony przeciwpożarowej, które głównie określają cele wyznaczone do realizacji na najbliższy czas. Wszystkie nowelizacje przyczyniły się do poprawy gospodarki odpadami komunalnymi, a także odpadami wytworzonymi przez przedsiębiorstwa, a stanowiącymi surowce nadające się do przetworzenia. Pani dyrektor Darska podkreśliła, że nowelizacje obejmowały postulaty branży przetwarzania odpadów m.in. w zakresie wydłużenia czasu magazynowania do 3 lat odpadów niestanowiących zagrożenia. Znowelizowane przepisy wprowadziły także możliwość stosowania bardziej elastycznych sposobów, metod i kryteriów naliczania opłat za odbiór odpadów komunalnych przez gminy. Zmiany dotyczą również sposobu określania poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. W związku z przyjętym przez Unię Europejską tzw. Pakietem odpadowym podniesione zostały poziomy, które gminy powinny osiągnąć, i nastąpiła konieczność nowelizacji w tym zakresie. Znowelizowane przepisy dają gminom podstawę prawną, tak aby mogły podejmować działania w tym zakresie. W perspektywie jest kwestia dostosowania instalacji przetwarzających odpady do wymagań najlepszych dostępnych technik oraz wynikających z BAT terminów i wysokich poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, a także ograniczenia poziomu odpadów kierowanych na składowiska. Zapobieganie powstawaniu odpadów i dążenie do wysokiego poziomu recyklingu to priorytety, aby spełnić założenia BAT do roku 2035.  Istotną zmianą jest zwolnienie z części opłaty za odbiór odpadów komunalnych mieszkańców domów jednorodzinnych, którzy sami przetwarzają odpady bio. Pozytywne doświadczenia mogą w przyszłości spowodować rozszerzenie katalogu osób zwolnionych z opłaty o mieszkańców budynków wielolokalowych. W związku z priorytetem zapobiegania powstawaniu odpadów, w Krajowym planie gospodarowania odpadami pojawiła się nowelizacja w zakresie zagadnień związanych z szacowaniem luki inwestycyjnej. Kwestie związane z szacowaniem kosztów oraz wielkością inwestycji na instalacje do przetwarzania odpadów zostaną również ujęte w przygotowywanym aktualnie i zaplanowanym do przyjęcia przez Radę Ministrów w bieżącym roku Planie gospodarki odpadami. Szacowania mają uwzględniać sposób, w jaki może zostać wykorzystana już istniejąca infrastruktura, tak aby zwiększyć zdolność istniejących instalacji do przetwarzania różnego rodzaju odpadów. Nad informacją przeprowadzono dyskusję. W dyskusji zabrali głos senatorowie oraz przedstawiciele Związku Gmin Wiejskich RP, Bioelektra Group SA, Stowarzyszenia „Forum Recyklingu Samochodów” oraz Rady Regionalnych Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych. Zamykając obrady, przewodniczący Komisji Środowiska pan senator Zdzisław Pupa wyraził nadzieję, że posiedzenie przyczyni się do zrozumienia problemów wynikających z obecnie obowiązujących przepisów oraz doprowadzi do podjęcia działań, które będą służyły przedsiębiorcom i przetwórcom odpadów komunalnych.

We wtorek 26 kwietnia 2022 r. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznała się z informacją rządu o pomocy rolnikom w związku z wysoką inflacją i rosnącymi kosztami produkcji rolnej a wysokimi cenami żywności, którą przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Norbert Kaczmarczyk. Jak mówił, na rynkach rolnych, zwłaszcza od wybuchu wojny na Ukrainie, obserwuje się ciągły wzrost cen produktów rolnych, osiągających poziomy dotąd nie notowane w historii. Dotyczy to m.in. zbóż, co jest związane z tym, że Ukraina i Rosja odpowiadają na świecie za 30% ich produkcji. Najwyższe poziomy w historii osiągnęła też średnia cena zakupu świń rzeźnych – 60-procentowy wzrost w stosunku do ceny z końca lutego br. Rosną ceny drobiu, m.in. kurcząt typu brojler (30% od końca lutego br.). Cena jaj spożywczych w ciągu ostatnich niespełna 2 miesięcy wzrosła o ponad 45%. Podobna sytuacja dotyczy rzepaku (niecałe 25%). Obserwowany wzrost cen produktów rolnych w pewnej części rekompensują rolnikom podwyższone koszty produkcji. Dlatego rząd i resort rolnictwa sięgają po różnego rodzaju mechanizmy, które mają wesprzeć zarówno polskich rolników, jak i konsumentów. Temu służyły m.in. tarcze antyinflacyjne 1.0 i 2.0, wprowadzane jeszcze przed agresją Rosji na Ukrainę. Niestety, w dużej części zostały one skonsumowane w wyniku wybuchu wojny i sankcji nałożonych na Rosję, które działają jak naczynia połączone. Jak zapewnił pan minister Kaczmarczyk, rząd na bieżąco podejmuje działania mające na celu niwelowanie negatywnych skutków zmian czynników wpływających na koszty produkcji i ceny detaliczne żywności, takich jak ceny energii, paliwa i gazu, koszty transportu, pracy, produkcji, opakowań czy nawozów. Zważywszy, że Polska funkcjonuje na jednolitym rynku UE, wszelkie krajowe mechanizmy wsparcia muszą być zaakceptowane przez Komisję Europejską. Również przepisy Wspólnej Polityki Rolnej zobowiązują państwa członkowskie do respektowania jednolitych zasad wspólnej organizacji rynków rolnych i niepodejmowania samodzielnych decyzji o zastosowaniu mechanizmów interwencyjnych na szczeblu krajowym. Działania i dodatkowe regulacje prawne w celu sprawnego i skutecznego reagowania na pojawiające się zakłócenia na rynku rolnym mogą być podjęte na poziomie UE. W związku z tym Polska cały czas wnioskuje o działania stabilizujące, w tym o wsparcie dla producentów w sektorach, w których koszty nakładów rosną do niezrównoważonego poziomu, a produkty nie mogą znaleźć normalnego rynku zbytu. Temu mają służyć m.in. dopłaty do nawozów, jabłek, dla producentów świń utrzymujących lochy czy dopłaty do kredytów obrotowych. Kolejne instrumenty to nadzwyczajne wsparcie ze środków rozwoju obszarów wiejskich, odstępstwa w ramach płatności za zazielenienie, wypłata zaliczek płatności bezpośrednich i płatności obszarowych w zwiększonych wysokościach, dopłaty do przechowywania wieprzowiny, zwrot akcyzy za paliwo rolnicze czy obniżenie akcyzy na wyroby energetyczne. W ocenie wiceministra rolnictwa pana Norberta Kaczmarczyka obecna sytuacja na rynkach rolnych jest niezwykle trudna i nieprzewidywalna. Europa zdestabilizowała się militarnie, energetycznie i żywnościowo, a przez lata budowana była np. agenda antyhodowlana. Dlatego w sytuacji kryzysu musimy wywierać presję na europejskie elity, by odchodzić od niektórych rozwiązań Zielonego Ładu. Nie możemy pozwolić, by Europejczyk wydawał na żywność 30% swojej pensji i ubożał w wyniku destabilizacji żywnościowej. „Żywnościowo to Putin nałożył sankcje na świat, dlatego Europa nie może sobie pozwolić na ekologiczny luksus i musi postawić na produkcję żywności, a nie wegetację” – spuentował pan wiceminister Kaczmarczyk.

We wtorek 26 kwietnia 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przystąpiła do pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej z druku nr 2180. Uzasadnienie projektu przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski. Projekt ma na celu wprowadzenie postanowień rozporządzenia PE i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. oraz adaptacji systemu kontroli w rolnictwie ekologicznym do wymogów rozporządzenia PE i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. poprzez: określenie kompetencji organów w systemie kontroli i nadzoru nad produkcją ekologiczną, wprowadzenie ułatwień w stosowaniu nawozów dopuszczonych do stosowania w innych państwach UE co spowoduje zwiększenie podaży nawozów dla producentów ekologicznych, zwiększenie stawek wsparcia dla rolników ekologicznych stosujących nasiona w jakości ekologicznej oraz zniesienia krajowego wymogu opiniowania przez jednostki certyfikujące wniosków o wydanie zgód na zastosowanie odstępstw od zasad produkcji ekologicznej. Komisja odrzuciła wniosek o powołanie podkomisji i przystąpiła do rozpatrzenia ww. projektu. Po przyjęciu poprawek legislacyjnych i redakcyjnych postanowiła kontynuować rozpatrywanie projektu na jednym z kolejnych posiedzeń.

Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej oraz niektórych innych ustaw z druku nr 2152. Uzasadnienie projektu przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Lech Kołakowski. Projekt ma na celu określenie zadań i kompetencji w odniesieniu do realizacji zobowiązań wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin w obszarze ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa:

• produktów pochodzenia zwierzęcego,
• żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego znajdującej się w rolniczym handlu detalicznym w rozumieniu art. 3 ust. 3 pkt 29b ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
• środków spożywczych zawierających zarówno produkty pochodzenia roślinnego, jak i przetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego (produkty złożone).

Komisja przyjęła poprawki, polegające m.in. na: zapewnieniu ciągłości prac Komisji do Spraw Specjalizacji Lekarzy Weterynarii; zabezpieczeniu dokumentów umożliwiających wykonywanie zawodu lekarza weterynarii przed przerobieniem lub podrobieniem; uszczegółowieniu uregulowań istotnych zasad dotyczących specjalizacji lekarzy weterynarii na gruncie ustawowym, uzyskania tytułu specjalisty, zasad przeprowadzania szkoleń; uwzględnieniu przez organy Inspekcji Weterynaryjnej kosztów dojazdów i zapewnienia środków transportu oraz kosztów użytych produktów leczniczych w katalogu wydatków. Komisja przyjęła sprawozdanie i posłem sprawozdawcą wybrany został pan Leszek Galemba.

W środę 27 kwietnia na wniosek posła sprawozdawcy po II czytaniu na posiedzeniu Sejmu, niezwłocznie przystąpiono do III czytania. Ustawę uchwalono bez głosów sprzeciwu na 53 posiedzeniu Sejmu w czwartek 28 kwietnia 2022 r.

W środę 27 kwietnia 2022 r. połączone Komisje Polityki Społecznej i Rodziny oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi  przeprowadziły pierwsze czytanie i rozpatrzyły rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z druku nr 2185. Uzasadnienie projektu przedstawiła sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pani Anna Gembicka. Uzasadniając projekt nowelizowanej ustawy podkreśliła, iż jest on w dużej mierze odpowiedzią na postulaty rolników i organizacji rolniczych, które były podnoszone od wielu lat. Najważniejszą zmianą jest zniesienie przepisu nakazującego zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej przez rolnika, który osiągnął wiek emerytalny, jeśli chce on mieć wypłaconą emeryturę w całości – podkreśliła podczas pierwszego czytania projektu pani minister w uzasadnieniu. Pani minister Gembicka wskazała, że w żadnym innym zawodzie nie ma nakazu wyzbycia się warsztatu pracy przy przechodzeniu na emeryturę. Pozytywnie o zaproponowanej zmianie przepisów mówili także posłowie pan Jarosław Sachajko i pan Jan Krzysztof Ardanowski, który uznał, że jest to ustawa historyczna, na którą polska wieś czekała. Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Robert Telus określił przepisy projektu jako przywrócenie sprawiedliwości społecznej. Posłanka pani Teresa Hałas, która jest jednocześnie przewodniczącą związku Rolników Indywidualnych "Solidarność", zaproponowała poprawkę do projektowanej ustawy, polegającą na skreśleniu przepisu zobowiązującego rolnika-emeryta, który dalej będzie pracował na gospodarstwie, do dalszego opłacania w KRUS składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w pełnym zakresie. Poprawka uzyskała akceptację strony rządowej i została przyjęta przez komisje.

Projektowana ustawa reguluje też kwestie związane z tzw. zbiegiem tytułów ubezpieczenia z rolniczego ubezpieczenia społecznego (KRUS) i powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych (ZUS). Dzięki temu rolnicy będą mogli unikać niekorzystnych przerw w podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników, które mogą być przeszkodą w ubieganiu się o pomoc ze środków wspólnej polityki rolnej, bądź uniemożliwiać dalsze podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników w przypadku podejmowania - oprócz działalności rolniczej - dodatkowo pozarolniczej działalności gospodarczej. Nowelizowana ustawa wprowadza możliwość zaliczania do wysokości części składkowej emerytury rolniczej okresów odbywania czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresów jej równorzędnych. Dotyczyć to będzie także okresów zastępczych form służby wojskowej przypadających przed 1 stycznia 1999 r., gdy dana osoba nie posiada stażu ubezpieczeniowego w ZUS i gdy okres służby nie może wpłynąć na podwyższenie świadczenia emerytalnego z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych realizowanego przez ZUS. Przepisy projektowanej ustawy zakładają dostęp emerytów rolniczych do rehabilitacji leczniczej w ośrodkach KRUS, a opiekunowie osób niepełnosprawnych - możliwość kierowania na turnusy regeneracyjne. Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wraz z poprawkami komisje poparły jednogłośnie i skierowały do II czytania. Posłem sprawozdawcą wybrano pana Roberta Telusa.

W środę 27 kwietnia na wniosek posła sprawozdawcy po II czytaniu na posiedzeniu Sejmu, niezwłocznie przystąpiono do III czytania. Ustawę uchwalono bez głosów sprzeciwu na 53 posiedzeniu Sejmu w czwartek 28 kwietnia 2022 r.

W czwartek 28 czerwca 2022 r. na wspólnym posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Zdrowia rozpatrzono informacje na temat wpływu ferm przemysłowych na zdrowie ludzi.

Informację Ministerstwa Zdrowia przedstawił podsekretarz stanu pan Maciej Miłkowski. W ramach sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, właściwy terytorialnie organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej stosownie do posiadanych kompetencji wypowiada się w kwestii odnoszącej się do:

• potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby – co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
• ustalenia zakresu raportu dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.

Ostatecznie organ szczebla powiatowego Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydaje opinię o planowanym przedsięwzięciu przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W opinii dotyczącej potencjalnych zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi związanych z lokalizowaniem ferm przemysłowych w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi wskazuje następujące czynniki ryzyka zdrowotnego dla mieszkańców okolic ferm przemysłowych:

• emisja do powietrza bioaerozolu, w skład którego wchodzą różnego typu zanieczyszczenia: cząstki pyłu pochodzenia organicznego i nieorganicznego, patogenne i niepatogenne mikroorganizmy oraz struktury od nich pochodzące,
• nasilenie transportu na lokalnych drogach (przejazdy samochodów dostawczych i innych pojazdów obsługujących fermę), co istotnie zwiększa emisję spalin,
• obecność w ogólnej puli flory bakteryjnej odzwierzęcych patogenów oraz szczepów antybiotykoopornych i multi-antybiotykoopornych,
• odory, które stanowią mieszaninę wielu różnorakich gazów (zapachowych i bezwonnych), w tym drażniących (m.in. amoniak, siarkowodór, lotne związki organiczne) oraz gazów cieplarnianych,
• odchody zwierząt m.in. gnojowica, kurzy pomiot, które odprowadzane są na okoliczne pola lub składowane w okolicy ferm.

Informację resortu rolnictwa przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Lech Kołakowski. Aktualnie pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej funkcjonuje 279 wielkotowarowych ferm świń oraz 2184 wielkotowarowych ferm drobiu (w tym: 1995 utrzymujących kury, 11 – gęsi, 165 – indyki i 13 – kaczki) oraz 645 gospodarstw utrzymujących zwierzęta futerkowe (niezależnie od wielkości produkcji). Największa koncentracja wielkotowarowych ferm świń oraz drobiu występuje w województwie mazowieckim i wielkopolskim. W województwie wielkopolskim jest także najwięcej gospodarstw utrzymujących zwierzęta futerkowe. Bezpośredni nadzór sprawują powiatowi lekarze weterynarii, którzy przeprowadzają kontrole w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta, w szczególności w zakresie przestrzegania przepisów: ustawy o ochronie zwierząt, ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz ustawy o paszach. Kontrole te mają na celu sprawdzenie:

• wypełniania wymogów zabezpieczenia przeciwepizootycznego ferm oraz zapewnienia na nich warunków technicznych, sanitarnych i higienicznych,
• prawidłowości dokumentacji dotyczącej czyszczenia oraz stosowania środków dezynfekcyjnych,
• dokumentacji leczenia,
• warunków dobrostanu zwierząt,
• wymagań dotyczących pasz,
• postępowania z ubocznymi produktami pochodzenia zwierzęcego,
• spełnienia wymagań odnośnie do prowadzenia niezbędnej dokumentacji na fermie.

W sytuacji stwierdzenia naruszenia wymagań weterynaryjnych, powiatowy lekarz weterynarii ma prawo wydać decyzję nakazującą usunięcie uchybień w określonym terminie, nakazującą wstrzymanie działalności do czasu usunięcia uchybień lub zakazującą umieszczania na rynku lub handlu określonymi produktami wytwarzanymi przy prowadzeniu tej działalności.

W odniesieniu do ferm wielkotowarowych utrzymujących świnie Inspekcja Weterynaryjna przeprowadziła w II półroczu 2021 r. 221 kontroli, w tym 10 kontroli sprawdzających, w 190 fermach, co oznacza, iż skontrolowano 68% ferm. Podczas kontroli ww. ferm przeprowadzonych w II półroczu 2021 r. w 61 przypadkach stwierdzano nieprawidłowości dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt. Ponadto stwierdzono uchybienia w zakresie zabezpieczenia przeciwepizootycznego ferm (17 przypadków) oraz w zakresie dobrostanu zwierząt (7 przypadków).

W odniesieniu do ferm utrzymujących zwierzęta futerkowe, zgodnie z poleceniem Głównego Lekarza Weterynarii, fermy utrzymujące zwierzęta futerkowe powinny być kontrolowane przez powiatowego lekarza weterynarii co najmniej raz w roku. Kontroli podlegają warunki utrzymania zwierząt, warunki weterynaryjne, a w przypadku mięsożernych zwierząt futerkowych zagospodarowanie ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego. W 2021 roku powiatowi lekarze weterynarii skontrolowali 560 gospodarstw utrzymujących zwierzęta futerkowe. Przeprowadzono 372 kontrole zagospodarowania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego oraz 674 kontrole warunków weterynaryjnych i dobrostanu zwierząt. W trakcie ww. kontroli stwierdzono 138 nieprawidłowości i uchybień dotyczących: zagospodarowania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, braku mat dezynfekcyjnych lub środków do dezynfekcji, niezapewnienia prawidłowych warunków utrzymywania zwierząt, głównie w zakresie pomieszczeń inwentarskich, wyposażenia i używanego sprzętu oraz zbyt małej częstotliwości usuwania odchodów zwierząt i niezjedzonych resztek pasz.

W przypadku gospodarstw utrzymujących drób, zgodnie z instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii, kontroli warunków utrzymania oraz warunków weterynaryjnych podlega co najmniej 5% gospodarstw każdego gatunku drobiu w ciągu roku. Ponadto, w stadach kur oraz indyków przeprowadzane są kontrole w ramach realizacji programów zwalczania Salmonelli.

Informację Ministerstwa Klimatu i Środowiska przedstawiła dyrektor Departamentu Ochrony Powietrza i Polityki Miejskiej pani Agnieszka Sosnowska.

W 2020 r. Inspekcja Ochrony Środowiska skontrolowała 200 instalacji na 174 fermach świń oraz 792 instalacji na 242 fermach drobiu. W wyniku przeprowadzonych kontroli podjęto decyzje o wstrzymaniu użytkowania, jak również nakazy administracyjne i kary pieniężne.

Obecnie 70% z wpływających do Inspekcji skarg dotyczy odoru w otoczeniu ferm wielkopowierzchniowych. W ramach współpracy międzyresortowej prowadzone są prace nad tzw. ustawą odorową, która rozwiązałaby problem uciążliwości zapachowej.

Sprawozdaje Grzegorz Anczewski