We wtorek 5 lipca 2022 r. Komisje: Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi, obradujące pod przewodnictwem pani poseł Mirosławy Stachowiak-Różeckiej przeprowadziły pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych.
W posiedzeniu udział wzięli: pan Włodzimierz Bernacki sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki, pan Lech Kołakowski sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz pan profesor Romuald Zabielski wiceprezes Polskiej Akademii Nauk.
Projekt nowelizacji dotyczy zasad uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej jak również ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie zmian w art. 2h ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, polegających na zniesieniu obowiązku przekazywania przez usługodawcę ww. informacji, pozostawiając możliwość dobrowolnego ich przekazania. W konsekwencji zostaną wprowadzone zmiany w art. 2h ust. 6 pkt 4 i 5 tej ustawy w odniesieniu do zakresu informacji zamieszczanych w ewidencji lekarzy weterynarii czasowo wykonujących zawód lekarza weterynarii, prowadzonych przez okręgowe rady lekarsko-weterynaryjne. Ponadto w art. 2h ust. 1 ustawy z 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, we wprowadzeniu do wyliczenia, doprecyzowano, że lekarz weterynarii będący obywatelem państwa członkowskiego UE, posiadający prawo wykonywania zawodu lekarza weterynarii w innym niż RP państwie członkowskim UE, który chce czasowo wykonywać ten zawód na terytorium RP i nie może określić miejsca, w którym zamierza wykonywać ten zawód na terytorium RP, może złożyć oświadczenie o zamiarze wykonywania zawodu w dowolnej, wybranej przez siebie okręgowej radzie lekarsko weterynaryjnej. W konsekwencji zostanie wprowadzona również zmiana art. 2h ust. 5 tej ustawy. Biorąc pod uwagę, że projektowana regulacja umożliwia usługodawcy złożenie oświadczenia nie tylko w okręgowej radzie lekarsko-weterynaryjnej właściwej ze względu na miejsce świadczenia usług, ale także – jeżeli określenie tego miejsca nie jest możliwe – w wybranej przez niego okręgowej radzie lekarsko-weterynaryjnej, niezbędne jest umożliwienie okręgowym radom lekarsko-weterynaryjnym objęcia prowadzoną ewidencją również lekarzy weterynarii czasowo wykonujących zawód, którzy nie świadczą usług na terenie ich działania, ale złożyli w wybranej przez siebie okręgowej radzie lekarsko weterynaryjnej oświadczenie o zamiarze wykonywania zawodu lekarza weterynarii.
Nowelizacja skierowana do procedowania w parlamencie wynika z przesłanych przez Komisję Europejską uwag, jak również decyzji o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skargi przeciwko Polsce na pewne uchybienia zawarte w ustawie o uznawaniu kwalifikacji nabytych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej.
Komisje rozpatrzyły wszystkie artykuły nowelizacji i przyjęły wniosek o uchwalenie przez Sejm projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych bez poprawek. Posłem sprawozdawcą wybrana została pani Dorota Niedziela.
We wtorek 19 lipca 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała informacji na temat ustaleń z kontroli Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Informację przedstawił członek Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pan Marek Opioła.
Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) od 45 lat jest niezależnym zewnętrznym kontrolerem Unii Europejskiej. Kolegium składa się z 27 członków – po jednym z każdego państwa członkowskiego, mianowanych na 6 letnią kadencję z możliwością przedłużenia. Pracami Kolegium kieruje Przewodniczący – wybierany spośród członków ETO na 3 letnią kadencję. Jest on też główną osobą reprezentującą instytucję na zewnątrz. Aktualnie Przewodniczącym jest Klaus-Heiner Lehne z Niemiec. Członkowie Trybunału są przypisani do jednej z pięciu izb kontrolnych, podzielonych tematycznie.
ETO jest odpowiedzialny za kontrolowanie dochodów i wydatków z budżetu EU. Sprawdza, czy UE prowadzi solidną sprawozdawczość finansową i prawidłowo stosuje unijne przepisy finansowe, czy strategie i programy pozwalają osiągnąć wyznaczone cele i zapewniają gospodarne wykorzystanie środków oraz czy zapewniono należyte zarządzanie finansami. Trybunał wydaje ponadto opinie na temat projektów przepisów prawnych. Bardzo ważnym elementem w pracy Trybunału jest przedstawianie wniosków i uwag z kontroli Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, rządom i parlamentom narodowym oraz opinii publicznej. Dostarcza informacji i analiz pozwalających ocenić, jakie rozwiązania się sprawdziły, jakie nie, oraz jakie można wprowadzić usprawnienia.
W dalszej części wystąpienia przedstawiono ustalenia z kontroli zgodności prowadzonych przez Europejski Trybunał Obrachunkowy w zakresie Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. ETO kontroluje wydatki deklarowane przez Państwa członkowskie do Komisji Europejskiej w oparciu o próbę transakcji wyznaczonej losowo z wykorzystaniem metod statystycznych. W okresie 2014-2020 ETO skontrolował łącznie 2038 transakcji, z czego 171 (około 8,3%) dotyczy polskich transakcji. Rokrocznie ETO bada próbę około 240 transakcji, z czego około 20 dotyczy Polski, adekwatnie do kwoty alokacji środków. Błędy kwantyfikowalne stwierdzone przez ETO w przypadku polskich transakcji dotyczą głównie dwóch kategorii: zawyżenia liczby zwierząt lub obszarów gruntów – ok. 50% wszystkich kwantyfikowalnych błędów oraz niekwalifikowalny beneficjent/projekt/ działanie/wydatek – ok. 35% błędów. Ponadto w okresie od 2014 do 2016 Trybunał raportował pojedyncze ustalenia dotyczące zamówień publicznych i nieprzestrzeganie zasad dotyczących zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych.
Częstotliwość występowania błędów kwantyfikowalnych dla polskich transakcji w okresie 2014-2020 jest niższa niż średnia dla innych krajów UE o ok. 40%. Średnia unijna częstotliwość występowania błędów kwantyfikowalnych to 22%, podczas gdy dla polskich transakcji jest to 13%. Od 2016 jest znacznie mniej błędów kwantyfikowalnych wynikających z zawyżenia obszarów gruntów lub liczby zwierząt. 80% wszystkich błędów stwierdzonych w tej kategorii dla polskich transakcji odnosi się do okresu od 2014 do 2016.
Ustalenia z kontroli dotyczącej trwałości projektów rozwoju obszarów wiejskich. Trybunał przeprowadził kontrolę dotyczącą tego zagadnienia ze względu na jego duże znaczenie oraz na problemy w zakresie trwałości projektów ujawnione w toku wcześniejszych kontroli. Główne pytanie kontrolne Trybunału dotyczyło tego, czy finansowanie unijne przyczyniło się do zróżnicowania gospodarczego na obszarach wiejskich w długim okresie oraz czy w wyniku inwestycji osiągnięto trwałe korzyści i jakie czynniki na to wpływają. Trybunał zbadał też, czy projekty spełniły wymogi prawne w zakresie trwałości, czy działalność w ramach projektów służących zróżnicowaniu kontynuowano po upływie okresu trwałości określonego w prawie UE (5 lat).
W przypadku polskich beneficjentów, którzy rozpoczęli działalność pozarolniczą, kontrolerzy sprawdzili, przez ile lat działalność ta była prowadzona. Działalności zaprzestała ponad połowa beneficjentów działania 311 „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” (4 865 z 9 221) i jedna piąta beneficjentów działania 312 „Wsparcie dla tworzenia i rozwoju działalności gospodarczej” (735 z 3429 beneficjentów). Trybunał ustalił, że polscy beneficjenci, którzy zaprzestali działalności, zazwyczaj robili to w szóstym lub siódmym roku od jej podjęcia, czyli niedługo po zakończeniu pięcioletniego okresu trwałości. W Polsce prawie trzy czwarte zbadanych beneficjentów, którzy rozpoczęli działalność nierolniczą lub rozwinęli prowadzoną już wcześniej działalność, zróżnicowało ją w kierunku usług dla gospodarstw rolnych i leśnictwa. Najmniejszy odsetek zakończonych działalności stwierdzono w przypadku rzemiosła i rękodzieła.
Kolejny raport dotyczył reakcji Komisji na nadużycia finansowe we Wspólnej Polityce Rolnej. Trybunał zbadał schematy występowania nadużyć w systemach płatności i ocenił, czy Komisja prawidłowo zidentyfikowała różne rodzaje ryzyka nadużyć finansowych wpływające na wydatkowanie środków w ramach WPR oraz czy odpowiednio na nie zareagowała. Trybunał przeprowadził szczegółową kontrolę w trzech państwach członkowskich (we Francji, Włoszech i Słowacji) oraz ankietę w jednostkach certyfikujących wszystkich państw członkowskich. Kontrolerzy dokonali również przeglądu ustaleń wskazujących na nadużycia finansowe w ramach kontroli zgodności w raportach rocznych.
Z ustaleń kontroli wynika, że w latach 2016-2020 11% kwot związanych z nadużyciami finansowymi zgłoszonych w systemie zarządzania nieprawidłowościami dotyczyło WPR. Trybunał zauważył, że na ryzyko nadużyć finansowych wpływa stopień złożoności zasad jest ich znacznie mniej w przypadku dopłat bezpośrednich dla rolników niż w przypadku płatności opartych na zwrocie kosztów. Główne nieprawidłowości ujawniono w przypadkach: nieujawnionych powiązań między przedsiębiorstwami przy wsparciu dla małych i średnich Przedsiębiorstw, beneficjentów ubiegających się o płatności jako „młodzi rolnicy” oraz fałszowanie dokumentów i symulowanie działań (szczególnie w przypadku złożonych projektów).
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację na temat sytuacji na rynku owoców miękkich. Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Norbert Kaczmarczyk.
Na trudną sytuację na rynku owoców miękkich ma wpływ wiele czynników, takich jak rosnące ceny nawozów sztucznych czy potrzeba zdjęcia ponad 200 tysięcy ton jabłek deserowych z rynku, jak również bezcłowy transport produktów żywnościowych z Ukrainy. Z uwagi na rosnące ceny nawozów wprowadzono pionierski interwencjonizm w postaci dopłaty prawie 4 mld złotych do nawozów.
Informacja stanowiła przyczynek do wszczęcia dyskusji na temat wpływu sytuacji geopolitycznej na obecny stan rolnictwa w Polsce. Podniesiona została potrzeba doprecyzowania informacji dotyczących relacji kosztów produkcji do cen oraz ich zestawienia z poprzednimi latami. Ponadto podniesiony został problem niechęci rolników do organizowania się w grupy producentów rolnych, braku umów kontraktacyjnych, wzrostu cen pszenicy i związanych z tym projektowanych podwyżek czynszów dzierżawnych. Jednocześnie zwrócono uwagę na ciągle podnoszoną płacę minimalną i w związku z tym wzrastającą stawkę dla osób pracujących przy zbiorach owoców miękkich. Zaznaczono, że na stan rolnictwa w Polsce wpływa nie tylko sytuacja na Ukrainie, gdzie produkcja znacząco spadła, ale również sytuacja na rynkach światowych przesądzająca o popycie i podaży na konkretne owoce. Oprócz utrzymującej się na niskim pułapie ceny skupu agrestu zaakcentowano, że inne owoce osiągnęły rekordowo wysokie ceny, jak np. porzeczki w cenie około 7 zł/kg. Zaapelowano o rozważenie przyjęcia dla rolników rozwiązań na wzór hiszpańskich, by ceny kształtowane były na poziomie nie niższym niż koszty produkcji płodów rolnych.
Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu we wtorek 19 lipca 2022 r rozpatrzyła informację na temat skutków suszy w Polsce, którą przedstawiła pani Aleksandra Szelągowska dyrektor Departament Budżetu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Przedstawiając informację na temat skutków suszy, pani dyrektor Aleksandra Szelągowska przypomniała, że zgodnie z definicją określoną w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem w sześciodekadowym okresie od 21 marca do 30 września spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb. A więc jeśli w obojętnie którym okresie sześciodekadowym zostanie stwierdzona susza, wówczas plony ostateczne dla upraw objętych suszą będą niższe przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych. Tegoroczne warunki pogodowe z uwagi m.in. na okresowo wysokie usłonecznienie, dużą prędkość wiatru, niską wilgotność powietrza, wysoką temperaturę czy skąpe opady atmosferyczne spowodowały wystąpienie dużego deficytu wody dla roślin uprawnych. Szacuje się, że straty plonów z powodu niedoboru wody wystąpiły we wszystkich województwach. Niedobory wody powodujące obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskiwanych w średnich warunkach pogodowych stwierdzono dla 12 upraw: zbóż jarych, rzepaku i rzepiku, krzewów owocowych, zbóż ozimych, roślin strączkowych, kukurydzy na ziarno, kukurydzy na kiszonkę, truskawek, tytoniu, warzyw gruntowych, chmielu oraz drzew owocowych. Jak wskazywała pani dyrektor Szelągowska susza najbardziej dotknęła takie regiony jak nizina śląska, kotlina sandomierska, polesie lubelskie czy pojezierze wielkopolskie. Problem dotyczy przede wszystkim województw lubelskiego, podkarpackiego, dolnośląskiego i wielkopolskiego. Największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach notowano w 2096 gminach (84,62% gmin Polski), a największe szkody w zbożach jarych występują w województwie lubelskim (53,51% powierzchni z suszą), najmniejsze zaś w województwie warmińsko-mazurskim (2,15% powierzchni z suszą). Suszę rolniczą w uprawach zbóż ozimych notowano w 1909 gminach (77,07% gmin Polski), w uprawach truskawek w 1718 gminach (69,36% gmin Polski), w uprawach rzepaku i rzepiku notowano ją w 1680 gminach (67,82% gmin Polski).
Wobec obecnej trudnej sytuacji na rynku zbóż, m.in. w związku z występującą w wielu regionach kraju suszą, która może skutkować nawet 20-procentowym obniżeniem plonów, a także z niepewnością co do bezpieczeństwa żywnościowego, senatorowie ocenili przedstawioną informację jako zbyt ogólną i postanowili zwrócić się do ministra rolnictwa o szczegółową pisemną odpowiedź w tej sprawie.
Na tymże posiedzeniu Senatorowie rozpatrzyli ustawę o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych uchwaloną 7 lipca 2022 r. na 58 posiedzeniu Sejmu RP.
Nowelizację omówił pan Włodzimierz Bernacki sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki. Jak stwierdził, ma ona zapewnić prawidłowe wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Przepisy ustawy nie będą stosowane wobec zawodu notariusza, a także zawodów i działalności regulowanych bezpośrednio i szczególnie związanych z wykonywaniem władzy publicznej w Polsce, czyli: m.in. policjanta, prokuratora i sędziego. Do wykonywania tych zawodów w Polsce wymagane jest posiadanie polskiego obywatelstwa. Nowela reguluje także kwestie związane ze stosowaniem tzw. środków wyrównawczych w razie stwierdzenia istotnych różnic w materiale kształcenia lub szkolenia osoby, która ubiega się o uznanie kwalifikacji zawodowych w innym państwie członkowskim UE. Zmienia także przepisy dotyczące sprawdzania znajomości języka polskiego w stopniu niezbędnym do wykonywania danego zawodu regulowanego albo danej działalności regulowanej. Doprecyzowano też przepisy dotyczące zasad przyznawania częściowego dostępu do zawodu regulowanego specjalistom, którzy korzystają z uznania kwalifikacji w ramach tzw. automatycznego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi ustawę o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, przyjęła bez poprawek. Senat przyjął jednogłośnie ustawę bez poprawek na 46 posiedzeniu plenarnym 21 lipca 2022 r.
W czwartek 28 lipca na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Gospodarstw Rodzinnych omawiano rolę gospodarstw rolnych jako filaru bezpieczeństwa żywnościowego i wpływ inicjatyw stron dialogu społecznego na bezpieczeństwo żywnościowe Europy. Podkreślono na wstępie dużą wagę regularnego dialogu ze środowiskiem rolników i producentów rolno-spożywczych, ponieważ zachodzące procesy w skali globalnej i unijnej mają bezpośredni wpływ na te środowiska nic o nas bez nas podkreślił przewodniczący Zespołu pan poseł Jarosław Sachajko. Dzisiejsze wyzwania rolnictwa wynikają z wojny w Ukrainie, rosnących kosztów środków produkcji, ambitnych celów redukcyjnych Europejskiego Zielonego Ładu oraz wzrostu importu rolno-spożywczego z państw, które nie stosują tak restrykcyjnych standardów dotyczących środowiska i dobrostanu zwierząt jak w Unii Europejskiej. Europa jest bezpieczna żywnościowo, a priorytetem rolnictwa jest utrzymanie tego bezpieczeństwa i zapewnienie rentowności produkcji rolnej. W obliczu aktualnych wyzwań nie należy podejmować żadnych działań, które spowodowałyby zmniejszenie produkcji rolnej gdyż mogą mieć one wręcz dramatyczne konsekwencje.
Realizując porządek dzienny pan Sachajko udzielił głosu przedstawicielom rolników holenderskich. Pani Sieta van Keimpema prezes holenderskiego związku mleczarni i pan Jos Ubels wiceprezes Farmers Defence Force przedstawili problemy rolnictwa w Królestwie Niderlandów, gdzie rolnicy masowo protestują przeciwko działaniom rządu zmierzającym do likwidacji gospodarstw rolnych i drastycznych ograniczeń produkcji żywności wynikających z polityki azotanowej, której celem jest m.in. zmniejszenie zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami pochodzenia rolniczego. Holenderscy rolnicy, decyzją tamtejszych polityków, w najbliższych latach mają zostać wywłaszczeni ze swoich gospodarstw, czemu od kilku miesięcy radykalnie sprzeciwiają się na ulicach miast. Z danych holenderskiego resortu finansów wynika, że realizacja inicjatyw rządu VVD (Partia Ludowa na rzecz Wolności i Demokracji), wiązać będzie się z zamknięciem 11,2 tys. gospodarstw rolnych oraz ograniczenia skali produkcji w odniesieniu do 17,6 tys. gospodarstw hodowlanych.
Obecni na posiedzeniu: pan Mirosław Borowski wiceprezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Arunas Svtojus prezes Litewskiej Izby Rolniczej a także obecni przedstawiciele polskich i zagranicznych organizacji rolniczych wyrazili zdecydowane poparcie dla działań holenderskich rolników. Zadeklarowali gotowość zacieśnienia współpracy w ramach Copa-Cogeca i innych międzynarodowych organizacji rolniczych oraz zwiększenia wysiłku na rzecz obrony interesów rolnictwa i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego Europy. Podkreślono, iż rolnicy z wielu krajów Unii Europejskiej wątpią w szczerość intencji urzędników z Brukseli, zarzucając im próby osłabiania pozycji unijnej produkcji rolnej na arenie międzynarodowej oraz na rynku wewnętrznym. Zebrani podkreślili, że podobne działania nie mają prawa być realizowane w czasach kryzysu gospodarczego oraz problemów związanych z bezpieczeństwem żywnościowym
Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski
