W piątek 4 lutego 2022 r. Senackie Komisje Budżetu i Finansów Publicznych oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęły bez poprawek o uchwaloną przez Sejm na 47 posiedzeniu 27 stycznia 2022 r Ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego.

Ustawa przywraca, pominiętą w noweli kodeksu postępowania cywilnego, przyjętej przez Sejm 2 grudnia 2021 r., regulację pozwalającą na zabezpieczenie kredytu rolnika możliwością zaspokojenia się przez wierzyciela ze składników majątkowych dłużnika. Omawiana ustawa usuwa też warunek związany z zabezpieczeniem na pierwszym miejscu roszczeń Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa hipoteką przy gwarancji spłaty kredytu restrukturyzacyjnego. Sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Ryszard Bartosik przedstawił pozytywne stanowisko rządu w sprawie rozpatrywanej ustawy. Przedstawiciel Biura Legislacyjnego pan Mirosław Reszczyński przedstawił opinię w sprawie ustawy i nie zgłosił uwag o charakterze legislacyjnym. Nad omawianą ustawą przeprowadzono dyskusję. W dyskusji zabrali głos senatorowie oraz przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Związku Banków Polskich oraz Konfederacji „Lewiatan”. W wyniku głosowania komisje przyjęły wniosek przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Jerzego Chróścikowskiego o przyjęcie ustawy bez poprawek. Sprawozdawcą komisji wybrano pana senatora Ryszarda Bobera.

W poniedziałek 7 lutego 2022 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznała się z prezentacją wyników projektu pn. „Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych” (GROWID). Informacje przedstawili: sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pani Anna Gembicka, kierownik Obserwatorium Rozwoju i Dziedzictwa Kulturowego Regionów, Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie pani profesor Wioletta Knapik oraz kierownik projektu GROWID z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego pan profesor Piotr Nowak.

Jak wynika z przedstawionych badań, występujące niekorzystne trendy w sytuacji demograficznej w Polsce stawiają coraz większe wyzwania w poszczególnych obszarach działań społecznych. Wyniki prognozy ludności na lata 2014-2050 wskazują na pogłębianie się procesu starzenia społeczeństwa. W 2050 r. 42% mieszkańców miast i 38% mieszkańców wsi będzie miało co najmniej 60 lat, zaś w ciągu najbliższego dziesięciolecia będzie wzrastała liczba i udział w ogóle ludności osób w wieku 60-79 lat. Rozwarstwienie społeczne, w tym na obszarach wiejskich, przejawia się w nierównym dostępie do wielu usług społecznych, w tym m.in. do opieki nad osobami niesamodzielnymi (seniorami, osobami z niepełnosprawnością oraz dziećmi) czy usług zdrowotnych. Mając na uwadze powyższe uwarunkowania oraz specyfikę obszarów wiejskich, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dostrzega konieczności wsparcia rozwoju rolnictwa społecznego, jako innowacyjnego podejścia, łączącego rolnictwo wielofunkcyjne i usługi społeczne oraz opiekę zdrowotną na poziomie lokalnym. Rozwiązaniem jest powstawanie gospodarstw opiekuńczych, które mają sprzyjać podnoszeniu jakości życia na obszarach wiejskich. Usługi świadczone w ramach gospodarstw opiekuńczych będą miały znaczenie nie tylko dla osób wymagających bezpośredniego wsparcia, ale także dla opiekunów osób niesamodzielnych, którzy nierzadko muszą rezygnować z tego powodu z kariery zawodowej. W praktyce idea rolnictwa społecznego ma sprzyjać zwiększaniu roli, jaką odgrywają rolnicy w swoich społecznościach lokalnych oraz kształtować pozytywny wizerunek całego sektora rolniczego w Polsce. W trakcie dyskusji podnoszono kwestie kosztów funkcjonowania tego typu gospodarstw (dla części osób mogą być barierą). Dlatego posłowie zwrócili się do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rozważenie możliwości zwiększenia dopłat to funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych. Sama idea przyświecająca powstaniu tego projektu spotkała się z gorącą aprobatą członków Komisji.

We wtorek 8 lutego 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod przewodnictwem pana posła Roberta Telusa z udziałem sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pani Anny Gembickiej rozpatrzyła zgłoszone w czasie drugiego czytania na 48 posiedzeniu Sejmu, poprawki do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa.

Komisja wniosła o przyjęcie 3 z 8 zgłoszonych poprawek, dotyczących doprecyzowania przepisów oraz zmianę zakresu odpowiedzialności a mianowicie:

• Poprawka nr 5 wnosząca o doprecyzowanie art. 52 ust. 1 pkt 1 w celu uniknięcia ewentualnego podwójnego karania grzywną i karą pieniężną w przypadku podania we wniosku o wpis do rejestru maku lub rejestru konopi włóknistych planowanej powierzchni uprawy maku lub konopi włóknistych, która różni się od powierzchni rzeczywistej, stwierdzonej w wyniku kontroli.
• Poprawka nr 7 precyzującą zakres odpowiedzialności za wykroczenie uprawy maku w projektowanym art. 65 ust. 1 pkt 1 aby nie pokrywał się z zakresem odpowiedzialności za przestępstwo uprawy maku innego niż mak niskomorfinowy, określonego w art. 63 ustawy i zagrożonego karą pozbawienia wolności do lat 3.
• Poprawka nr 8 usuwającą przepis dotyczący penalizacji obrotu makiem lub konopiami włóknistymi w ramach sprzedaży bezpośredniej i sprzedaży detalicznej.

Poprawki, które Komisja proponuje odrzucić dotyczyły zniesienie ograniczeń w powierzchni uprawy maku niskomorfinowego oraz przywrócenie kompetencji samorządom do dokonania wpisu i odmowy do dokonania wpisu do rejestru maku i rejestru konopi włóknistych oraz zmiany wpisu w tych rejestrach lub wykreślenia z tych rejestrów. Sprawozdawcą komisji wybrano pana posła Jarosława Sachajkę.

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw uchwalona została 8 lutego 2022 r. na 48 posiedzeniu Sejmu.

W czwartek 10 lutego 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację na temat Krajowego Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.

W posiedzeniu, które prowadził przewodniczący Komisji pan poseł Robert Telus uczestniczyli prezes Rady Ministrów pan Mateusz Morawiecki oraz komisarz Unii Europejskiej ds. Rolnictwa pan Janusz Wojciechowski.

Pan premier Morawiecki przypomniał zebranym, że od momentu wstąpienia Polski do UE, pomimo niższych dopłat do hektara i nierównych warunków konkurencji polski eksport żywności wzrósł siedmiokrotnie. Żyjemy w okolicznościach huśtawki cenowej i inflacyjnej, która została niejako "wstrzyknięta" naszej gospodarce, tak ze wschodu jak i zachodu. Z zachodu mamy bardzo wysokie ceny emisji CO2, podbijające ceny energii. Ze wschodu przyszły horrendalne ceny gazu, skutkujące dla rolników niewyobrażalnymi podwyżkami cen nawozów – stwierdził. Premier przyznał, że dotychczasowe działania rządu, tzn. obniżka VAT na nawozy, nie odegrały znaczącej roli, szczególnie w przypadku gospodarstw będących płatnikiem podatku VAT. Sytuację jednak poprawić mogą planowane dopłaty do zakupu nawozów dla wszystkich rolników. Pan premier Morawiecki zaapelował do Komisji Europejskiej o jak najszybsze wyrażenie zgody na ten wniosek polskiego rządu. Stwierdził, że komisarz UE ds. rolnictwa pan Janusz Wojciechowski, jest niejako ambasadorem tego programu i wspiera działania rządu. Szef rządu mówił także o zaawansowanych pracach nad uruchomieniem nowego i skutecznego systemu ubezpieczeń rolnych z wydatnym wsparciem Skarbu Państwa. Dzięki niemu, gdy przyjdzie kolejna susza, rolnicy będą zabezpieczeni, a rząd gotowy do udzielania pomocy. Premier odniósł się również do trudnej sytuacji na rynku trzody. Wyraził nadzieję, że ze wsparciem parlamentarzystów dla odpowiednich ustawowych regulacji, uda się wreszcie doprowadzić do skutecznej redukcji populacji dzików i opanowania zagrożenia ASF. Opracowane przez rząd programy wsparcia, jak dopłaty do loch, pozwolą zaś na odbudowę pogłowia trzody.

Pan premier Morawiecki podniósł też kwestię przetwórstwa rolno-spożywczego. Jak stwierdził, w ciągu 30 lat poprzednie ekipy rządzące doprowadziły do całkowitej wyprzedaży polskich zakładów i dziś polski przemysł przetwórczy znajduje się głównie w rękach zagranicznego kapitału. Przemysł przetwórczy musi zostać odtworzony w polskich rękach po to, by skrócić drogę od pola do stołu, by tak jak teraz na pracy rolnika nie zarabiał jedynie ten, który nakleja metki na produktach spożywczych podkreślił. Prezes Rady Ministrów zapowiedział również wdrażanie niektórych programów pomocy w ramach Krajowego Programu Odbudowy adresowanych do wsi i rolników, nie czekając na akceptacje Komisji Europejskiej. – Zleciłem zabezpieczenie środków i wdrażanie wsparcia – powiedział premier. Wymienił tu m.in. programy wsparcia małej retencji, czy przetwórstwa.

Pan komisarz Janusz Wojciechowski w swoim wystąpieniu skupił się głownie na kwestiach związanych z wprowadzeniem Europejskiego Zielonego Ładu; zapewniał, że jest to szansa dla polskiego rolnictwa. Cały program jest propozycją rozwiązań; Unia Europejska nie narzuca sposobu jego realizacji – to państwa członkowskie w swoich planach strategicznych zdecydowały jak będzie wyglądać osiąganie poszczególnych wskaźników. W odpowiedzi na wystąpienie Prezesa Rady Ministrów przedstawił zestaw akceptowalnych działań państw członkowskich UE w sprawie m.in. obniżenia cen nawozów. Wymienił m.in.: zerowy VAT, kwestię wyłączenia z systemu uprawnień emisji dwutlenku węgla producentów nawozów, a także dopłaty do nawozów, które wkrótce zostaną wprowadzone w całej Unii Europejskiej z inicjatywy polskiego rządu. Zapowiedział także wprowadzenie rozwiązań prawnych w sprawie dopłat do „rolnictwa węglowego”, czyli takiego które prowadzi działania zmierzające do eliminowania dwutlenku węgla z atmosfery.

Informację na temat Krajowego Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 przedstawił wiceprezes Rady Ministrów, minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Henryk Kowalczyk.

W grudniu 2021 r. zakończono prace nad projektem Planu Strategicznego WPR na lata 2023-2027. Projekt polskiego Planu Strategicznego przekazany został Komisji Europejskiej w dniu 22 grudnia 2021 r. Zaproponowane w projekcie interwencje mają wspierać zrównoważony rozwój polskich gospodarstw, sektor przetwórstwa oraz poprawić warunki życia i pracy w małych miejscowościach wiejskich. Wspierane będą zrównoważone metody gospodarowania przyjazne klimatowi i środowisku, zapewniające ochronę wody, gleby i powietrza oraz bioróżnorodności. Wzmacniana będzie różnorodność gospodarcza, w tym rozwój biogospodarki, produkcja i wykorzystanie energii odnawialnej. Proponowane w ramach Planu wsparcie sprzyjać ma też zwiększeniu aktywności zawodowej i społecznej mieszkańców obszarów wiejskich. Ważnym elementem programów w ramach KPS będą rozwiązania naukowe i innowacyjne, w tym cyfrowe, usuwające bariery rozwojowe wsi i rolnictwa.

Poseł do Parlamentu Europejskiego pan Krzysztof Jurgiel przedstawił uwarunkowania prawne dla Krajowego Planu Strategicznego z perspektywy regulacji europejskich.

Wystąpili przedstawiciele organizacji rolniczych zrzeszonych w COPA COGECA. Pan senator Jerzy Chróścikowski wskazał, że nie przekraczające 100 hektarów gospodarstwa rodzinne nie zatrudniające osób trzecich powinno być opłacalne a tak nie jest. Przyczynia się do tego wynikające z różnych przyczyn załamanie eksportu i import żywności w ramach i spoza UE. Programy wsparcia nie spełniają pokładanych w nich nadziei. Zmiana i uproszczenie zasad WPR są konieczne.

Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Wiktor Szmulewicz uzasadniał, że wzrost liczby ludności na świecie wymaga zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i utrzymania równowagi biologicznej. Dlatego WPR powinna wspierać tych rolników, którzy spełniają wymogi ochrony środowiska i prowadzą produkcję na rynek w szczególności produkcję zwierzęcą. Podkreślił aby nie mieszać polityki rolnej z polityką socjalną. Prezes KRIR wskazał również na konieczność wykorzystania potencjału gospodarstw rolnych w produkcji bioenergii i energii bezemisyjnej.

W dyskusji podnoszono potrzebę uregulowania prawnego dzierżawy ziemi rolnej, organizacji skupu produktów rolnych oraz pilnej potrzeby rozwiązań umożliwiających skuteczne zwalczanie epizoocji ASF i grypy ptasiej.

We wtorek 15 lutego 2022 r., podczas konferencji „Gospodarka wodno-ściekowa – innowacyjne rozwiązania technologiczne”, zorganizowanej przez Senackie Komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Środowiska, zaprezentowano najnowsze technologie umożliwiające powtórne wykorzystanie wody ze ścieków oraz utylizację osadów ściekowych.

W pierwszej części spotkania pani Anna Gębicka - sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiła informację na temat realizacji inwestycji dotyczących wodociągów i kanalizacji finansowanych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020 oraz w latach 2021–2022. Przypomniała, że z pomocy finansowej w zakresie gospodarki wodno-kanalizacyjnej korzystają gminy wiejskie, miejsko-wiejskie i miejskie z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców oraz miejscowości poza aglomeracjami określonymi w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Zgodnie z PROW 2014–20 maksymalna wysokość środków nie mogła przekroczyć 2 mln zł na beneficjenta (poziom pomocy finansowej z EFRROW: do 63,63 % kosztów kwalifikowalnych). W okresie tym złożono 3 tys. wniosków na kwotę 5,7 mld zł, w tym 3,6 mld zł z EFRROW. Wsparcia udzielono na realizację 1825 inwestycji o łącznej wartości 3,2 mld zł, co –zdaniem wiceminister rolnictwa – świadczy o dużym zainteresowaniu samorządu tym rodzajem przedsięwzięć. W okresie przejściowym, czyli w latach 2021–22, wydłużono udzielanie wsparcia o 2 lata. W ramach Europejskiego Funduszu Odbudowy przyznano dodatkowe środki na gospodarkę wodno-kanalizacyjną w wysokości ok. 1,7 mld zł. Zdecydowano też o wsparciu inwestycji z zakresu gromadzenia wód opadowych i roztopowych (budowa lub przebudowa podziemnych zbiorników retencyjnych wraz z kanalizacją deszczową) przy jednoczesnym podniesieniu maksymalnej kwoty dofinansowania dla gminy z 2 do 5 mln zł. Uruchomiony został też program pomocy finansowej dla rolników, którzy będą budować zbiorniki retencyjne.

Zastępczyni dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Infrastruktury pani Małgorzata Bogucka - Szymalska omówiła rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/741 z 25 maja 2020 r. w sprawie minimalnych wymogów dotyczących ponownego wykorzystania wody, przedstawiła także stan prac nad jego wdrożeniem w Polsce. Jak podkreśliła, głównym celem rozporządzenia, które weszło w życie w 2020 r. z 3-letnim okresem dostosowawczym, jest rozwiązanie problemu deficytu wody w krajach Unii Europejskiej. Określono w nim minimalne wymagania pozwalające na wykorzystywanie wody odzyskiwanej ze ścieków komunalnych do celów rolniczych w sposób bezpieczny dla ludzi i środowiska. Pani Małgorzata Bogucka-Szymalska poinformowała, że w resorcie infrastruktury trwają prace nad przygotowaniem niezbędnych zmian legislacyjnych związanych ze stosowaniem przepisów rozporządzenia.

Z informacji o finansowaniu inwestycji z zakresu gospodarki wodnej, przedstawionej przez wiceprezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pana Pawła Mirowskiego oraz dyrektor Departament Adaptacji do Zmian Klimatu panią Annę Czyżewską, wynika, że od 1989 r. NFOŚiGW przeznaczył 3 mld zł na inwestycje z zakresu gospodarki wodnej (m.in. zbiorniki wodne, regulacja rzek i potoków, zaopatrzenie w wodę, urządzenia przeciwpowodziowe oraz projekty dotyczące małej retencji) o łącznej wartości 6,7 mld zł. W ramach unijnego wsparcia z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007–13 przeznaczono ponad 2,1 mld zł, a w latach 2014–20 – ponad 4 mld zł. Chociaż od 2018 r. zasadnicze finansowanie gospodarki wodnej to kompetencja Państwowego Gospodarstwa Wodnego – Wody Polskie, to nadal wiele zadań z zakresu zapobiegania zjawisku suszy i powodzi, szczególnie realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, jest finansowanych przez NFOŚiGW jako przedsięwzięcia z zakresu adaptacji do zmian klimatu (np. „zielono-niebieska infrastruktura” w miastach, likwidacja powierzchni nieprzepuszczalnych, zrównoważone systemy zagospodarowania wód opadowych i kanalizacja deszczowa; retencja na obszarach wiejskich).

Uczestnicy konferencji zapoznali się też z przykładami różnych technologii odzyskiwania wody, energii i biogenów ze ścieków, które są stosowane w Polsce (bioreaktory membranowe w technologii MBR w oczyszczalniach ścieków, karbonizacja hydrotermalna i zgazowanie do utylizacji osadów ściekowych, bionawozy wytwarzane w technologii Biorol). Jak podkreślił pan profesor Marek Gromiec, członek Państwowej Rady Gospodarki Wodnej i Państwowej Rady Ochrony Środowiska, nowe rozwiązania techniczne z jednej strony są szansą dla systemów wodociągowo-kanalizacyjnych, szczególnie dla wtórnego wykorzystania surowców, a z drugiej – wyzwaniem, bo konieczne jest zapewnienie zabezpieczeń, aby substancje niebezpieczne nie stały się częścią cyklu zasobowego. Zwrócił też uwagę, że osady ściekowe to jedno z największych zagrożeń ekologicznych, ale po obróbce mogą stać się źródłem energii i nawozów. Innowacyjne techniki w tym zakresie to m.in. hydroliza termiczna przed komorami fermentacyjnymi, kofermentacja osadów ściekowych z odpadami, odzysk biogenów z odcieków z odwadniania osadów, technologia cieczy nadkrytycznej. Z kolei odnowa wody ze ścieków wymaga dodatkowego, trzeciego stopnia oczyszczania na przykład poprzez filtrację ścieków i dezynfekcję promieniami UV.

We wtorek 22 lutego 2022 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi uzupełniła składy:

• podkomisji stałej do spraw monitoringu zwalczania Afrykańskiego Pomoru Świń oraz innych chorób zakaźnych zwierząt gospodarskich o posłów: pana Zbigniewa Ajchlera, pana Arkadiusza Iwaniaka oraz pana Jerzego Małeckiego,
• podkomisji stałej do spraw bezpieczeństwa żywności i eliminowania nieuczciwych praktyk w obrocie żywnością o panią posłankę Beatę Strzałkę.

Komisja wysłuchała informacji na temat zwalczania grypy ptaków i wirusa ASF.

Informację przedstawili: sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Lech Kołakowski oraz zastępca głównego lekarza weterynarii pan Krzysztof Jażdżewski.

W ramach realizacji monitoringu ASF u dzików w 2021 r., w okresie do listopada 2021 r. pobrano próbki od 10 980 dzików padłych oraz chorych odstrzelonych z objawami (monitoring bierny) oraz 107 312 od dzików odstrzelonych oraz odłowionych i uśmierconych (monitoring czynny). W ramach monitoringu biernego stwierdzono 30% zakażonych zwierząt, natomiast w ramach monitoringu czynnego 0,71% zakażonych zwierząt. W ramach realizacji monitoringu ASF u świń w 2021 r., w okresie do listopada 2021 r. pobrano próbki od 1 675 005 żywych świń oraz od 27 319 padłych świń. Wyniki dodatnie uzyskano w odniesieniu do 0,04% żywych świń oraz 1,68% padłych świń.

W 2021 r. stwierdzono:

• 3214 ognisk ASF u dzików z łączną liczbą dzików w ogniskach 4696 sztuk, w 10 województwach: dolnośląskim, lubelskim, lubuskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim oraz zachodniopomorskim,
• 124 ogniska ASF u świń z łączną liczbą świń w ogniskach 42 253 sztuk, w 11 województwach: dolnośląskim, lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i wielkopolskim.
• Najwięcej ognisk – 55, stwierdzono w województwie podkarpackim.

W ramach realizacji akcji informacyjnej w 2021 r. przeprowadzono:

• 597 szkoleń dla lekarzy weterynarii,
• 3500 szkoleń dla rolników,
• 1680 szkoleń dla myśliwych i leśników.

Ponadto rozdystrybuowano ponad milion ulotek dotyczących afrykańskiego pomoru świń.

W ramach zwalczania ASF w gospodarstwach utrzymujących świnie wypłacono odszkodowania w odniesieniu do 480 gospodarstw na łączną kwotę 24 328 309,88 zł. Aktualna sytuacja epizootyczna dotycząca występowania ASF w Polsce w 2022 r. jest następująca:

• nie stwierdzono ognisk ASF u świń,
• stwierdzono 447 ognisk ASF u dzików z łączną liczbą 564 dzików w województwach: dolnośląskim, lubelskim, lubuskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim.

Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministra Klimatu i Środowiska, Ministra Infrastruktury i Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polski na temat działań na rzecz melioracji i retencji wody na obszarach wiejskich, w związku z występowaniem deszczy nawalnych i suszy.

Informację resortu Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski. Mając na uwadze narastający problem suszy oraz niedoborów wody na obszarze kraju, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmuje działania ukierunkowane na walkę ze zjawiskami ekstremalnymi, będącymi efektem zmian klimatu. W Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 ujęty został projekt strategiczny „Woda dla rolnictwa”, którego celem jest poprawa stabilności i ciągłości produkcji rolniczej w warunkach okresowych niedoborów i nadmiarów wody, w tym przede wszystkim wsparcie gospodarstw rodzinnych w budowie, odbudowie i prawidłowym wykorzystaniu urządzeń melioracyjnych dla poprawienia warunków produkcji, powiększenia retencji wodnej oraz osiągnięcia efektów środowiskowych. W ramach projektu „Woda dla rolnictwa” Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapewnia dotacje z budżetu państwa dla spółek wodnych na utrzymanie urządzeń melioracji wodnych – 40 mln zł rocznie.

W 2017 r. MRiRW uruchomiło w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 poddziałanie 5.1 „Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze”, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof. Działanie to umożliwia spółkom wodnym uzyskanie pomocy na zakup sprzętu do utrzymywania urządzeń melioracyjnych. Na realizację tego działania zarezerwowano środki w wysokości ok. 49 mln euro. Poziom wsparcia wynosi 80% kosztów kwalifikowalnych operacji. W ramach prac nad Krajowym Planem Odbudowy MRiRW złożyło projekt pn.: „Inwestycje w zwiększanie potencjału zrównoważonej gospodarki wodnej na obszarach wiejskich”, którego celem jest wsparcie inwestycji na obszarach wiejskich w zakresie poprawy gospodarowania wodą oraz efektywności wykorzystania jej zasobów. W ramach projektu finansowane będą głównie prace związane z budową, przebudową, odbudową, rozbudową urządzeń melioracji wodnych. Planuje się wsparcie dla niewielkich urządzeń wodnych, w szczególności ograniczających odpływ wody, z uwzględnieniem jej retencjonowania dla przeciwdziałania skutkom suszy.

Informację w imieniu Ministra Klimatu i Środowiska przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pan Ireneusz Zyska.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska podejmuje działania ukierunkowane na walkę ze zjawiskami ekstremalnymi, będącymi efektem zmian klimatu. Działania te prowadzone są dwutorowo – z jednej strony są to działania o charakterze strategicznym i legislacyjnym oraz podnoszące świadomość społeczną, a z drugiej polegające na wsparciu finansowym konkretnych inwestycji i rozwiązań, które zmniejszają lub niwelują negatywny wpływ zmian klimatu, a także poprawiają bezpieczeństwo mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych. Podstawą działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu jest konsekwentnie realizowany „Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030”. W dokumencie wskazano priorytetowe kierunki działań adaptacyjnych, które należy podjąć do 2020 roku z perspektywą do 2030 roku w najbardziej wrażliwych na zmiany klimatu obszarach, takich jak: gospodarka wodna, rolnictwo, leśnictwo i różnorodność biologiczna, a także tereny zurbanizowane. Ponadto resort opracował dokument pn. „Polityka ekologiczna państwa 2030 – strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej”, który został przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2019 r. Polityka ekologiczna państwa przewiduje, że działania adaptacyjne będą polegały m.in. na opracowaniu i wdrożeniu dokumentów strategicznych planistycznych w zakresie gospodarowania wodami, wsparciu opracowania i wdrażania planów adaptacji do zmian klimatu dla obszarów zurbanizowanych, budowie niezbędnej infrastruktury przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji, renaturyzacji rzek i ich dolin, renaturyzacji mokradeł oraz na rozwoju zielonej i niebieskiej infrastruktury na terenach zurbanizowanych. W ramach perspektywy finansowej UE 2021-2027 planuje się kontynuowanie wsparcia dla projektów z zakresu zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi, a także wsparcie działań w obszarze zielono-niebieskiej infrastruktury w jednostkach samorządu terytorialnego. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wspólnie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiło 1 lipca 2020 r. Program Priorytetowy „Moja Woda”. Celem programu jest ochrona zasobów wodnych i minimalizacja suszy w Polsce poprzez zwiększenie poziomu retencji na terenie zabudowy jednorodzinnej oraz wykorzystanie zgromadzonych wód opadowych i roztopowych, m.in. poprzez zagospodarowanie wody w zieleni przydomowej i w zbiornikach wodnych.

Informację przygotowaną przez Ministerstwo Infrastruktury i Polskie Gospodarstwo Wodne Wody Polskie przedstawili: sekretarz stanu pan Marek Gróbarczyk oraz zastępca prezesa PGW Wody Polskie pan Krzysztof Woś.

W Ministerstwie Infrastruktury podejmowanych jest szereg działań na rzecz melioracji i retencji wody na obszarach wiejskich, do najważniejszych z nich należy:

• prowadzenie procesu legislacyjnego projektu ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy – który wprowadza reformę systemu melioracji wodnych w Polsce a także wprowadza szereg rozwiązań prawnych na rzecz retencji wody,
• przyjęcie w drodze rozporządzenia Planu przeciwdziałania skutkom suszy i opracowanie Programu przeciwdziałania niedoborowi wody,
• opracowanie koncepcji w zakresie przeciwdziałania skutkom deszczy nawalnych i współpraca w tym zakresie z Ministerstwem Klimatu i Środowiska w ramach projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia klimatycznego wymiaru polityki miejskiej (UC246).

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie realizuje działania na rzecz melioracji i retencji wody na obszarach wiejskich.

W związku z niekorzystnym bilansem wodnym kraju oraz mogącym się pogłębiać zjawiskiem suszy (meteorologicznej, hydrologicznej, ale również hydrogeologicznej), a także z uwagi na powtarzające się deszcze nawalne, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie podjęło działania zmierzające do zwiększenia retencji w Polsce, ograniczające ryzyko suszy zarówno w skali krajowej, jak i regionalnej oraz lokalnej. W tym celu opracowano założenia do Programu Kształtowania Zasobów Wodnych (PKZW), stanowiące zbiór kompleksowych i pilnych do realizacji działań ukierunkowanych na zwiększenie pojemności retencyjnej zlewni rzek. W ramach Programu kształtowania zasobów wodnych przywracana jest dwufunkcyjna rola urządzeń melioracyjnych, która zapewnia odprowadzanie wód z pól i użytków rolnych w czasie opadów, ale również retencję wód w okresach suszy. Obecnie w założeniach do PKZW znajduje się 270 zadań (z tego 182 zadania zostały zakończone), których realizacja pozwoli na dodatkowe zmagazynowanie ok. 52 mln m³ wody, na obszarze ok. 56 tys. ha (w tym ok. 47 tys. ha gruntów rolnych).

Realizując porządek dzienny Komisja wysłuchała informacji na temat: „Lokalne partnerstwa wodne w województwie kujawsko-pomorskim – doświadczenia i rekomendacje”. Informację przedstawili: zastępca dyrektora Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego pan Ryszard Zarudzki, przewodniczący Rady Partnerstwa, Lokalne Partnerstwo Wodne Toruń pan Jakub Skonieczny oraz przewodniczący Rady Partnerstwa Lokalne Partnerstwo Wodne Sępolno Krajeńskie pan Andrzej Basiński. Lokalne Partnerstwo Wodne (LPW) to dobrowolne, nieformalne zrzeszenie osób/podmiotów, które są zainteresowane lub zaangażowane w gospodarowanie wodą na danym obszarze. Do głównych zadań LPW należy zainicjowania, a następnie zacieśnianie współpracy oraz stworzeniu sieci kontaktów na pomiędzy lokalnym społeczeństwem a instytucjami i urzędami w zakresie gospodarki wodnej na obszarach wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa. Zdecydowano, że partnerstwa powstawać będą na poziomie powiatu, jako struktury obejmujące wystarczająco duże obszary geograficzne do podejmowania działań strategicznych, mające szansę realnego oddziaływania na procesy współpracy pomiędzy zaangażowanymi w projekt stronami. W województwie kujawsko pomorskim w 2020 roku utworzono dwa partnerstwa wodne. Ponadto w 2021 roku odbyło się wiele spotkań na szczeblu powiatu, gdzie przekazano idee tworzenia LPW. W ramach wsparcia i rozwoju LPW w województwie kujawsko-pomorskim przedstawiono następujące zalecenia na przyszłość: budowanie sieci współpracy LPW – utworzenie wojewódzkiej rady ds. wody pod patronatem Wojewody Kujawsko-Pomorskiego, stworzenie lokalnych porozumień powiatowych partnerstw działających na obszarze zarządów zlewni, wsparcie organizacyjne, finansowe, merytoryczne dla LPW, pozyskiwanie funduszy na realizację projektów priorytetowych, kształcenie liderów i animatorów jako forma wsparcia LPW w województwie kujawsko-pomorskim.

Na kolejnym posiedzeniu z udziałem wiceprezesa Rady Ministrów, ministra rolnictwa i rozwoju wsi pana Henryka Kowalczyka, sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Ryszarda Bartosika oraz prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pani Haliny Szymańskiej Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Projekt ma na celu wprowadzenie rozwiązań ułatwiających zastępstwo pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy; skrócenie procesu uzupełnienia niedoborów kadrowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; utworzenie spółki, która będzie obsługiwać ARiMR w zakresie informatycznym, aby uniezależnić się w tym obszarze od podmiotów zewnętrznych.

Komisja przyjęła poprawki mające na celu:

• wprowadzenie ułatwienia dla dłużników Agencji w spłatach należności z tytułu wykonywania zadań finansowanych ze środków krajowych,
• wprowadzenie zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalniającej z obowiązku podatkowego kwoty umorzonych wierzytelności powstałych w związku z udzieleniem kredytów z Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa,
• umożliwienie samorządom terytorialnym wydatkowania środków przeznaczonych na inwestycje w zakresie kanalizacji również na inwestycje w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków,
• umożliwienie rolnikom złożenia deklaracji o przeniesieniu części wierzytelności należności przyznanych płatności bezpośredniej przejściowego wsparcia krajowego na zakład ubezpieczeń społecznych na poczet ubezpieczenia rolniczego,
• umożliwienie Agencji odstąpienia od naliczania odsetek od rat dla dłużników z tytułu należności wynikających z finansowania zadań Agencji z krajowych środków publicznych.

Po dyskusji Komisja przyjęła sprawozdanie wybierając na posła sprawozdawcę pana Jerzego Małeckiego.

W tym samym dniu zebranym na posiedzeniu podkomisji stałej do spraw monitoringu Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej pod przewodnictwem pana posła Roberta Telusa pani Anna Gębicka - sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wicedyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju pani Edyta Wieczorkiewicz-Dudek oraz pan Łukasz Tomczak wicedyrektora Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej w tymże ministerstwie, przedstawili informację na temat założeń do wdrożenia interwencji z zakresu transferu wiedzy i doradztwa w przyszłej perspektywie finansowej.

Pani minister Anna Gębicka wskazała na większy stopień narażenia mieszkańców obszarów wiejskich na wykluczenie cyfrowe, które wynika zarówno z braku dostępu do technologii cyfrowych jak i niedostatecznych umiejętności umożliwiających korzystnie ww. technologii. Niedostateczna wiedza, kompetencje i umiejętności rolników pozostają istotną barierą zmiany modelu zarządzania, który skutkowałby poprawą jakości produktów, wzrostem produktywności czynników wytwórczych i redukcją kosztów. Podkreśliła pilną potrzebę podnoszenie kwalifikacji, w szczególności cyfrowych, rynkowych i technologicznych przez rolników poprzez łatwo dostępne i profesjonalne wsparcie doradcze i efektywne rozpowszechnianie wiedzy jako kluczowych czynników rozwoju rolnictwa.

Zapisany w Planie Strategicznym zbiór interwencji z zakresu transferu wiedzy i doradztwa przedstawiła pani dyrektor Edyta Wieczorkiewicz – Dudek podkreślając, że podnoszenie wiedzy kadr doradztwa rolniczego oraz wsparcie rozwoju gospodarstw demonstracyjnych dla zapewnienia wysokiej jakości usług doradczych i szkoleniowych stanowią istotne cele ujęte w planie strategicznym. Szkolenia oraz zapewnienie usług doradczych obejmie zarówno posiadaczy gospodarstw rolnych jak i rodziny i domowników. Realizowane będą w dwóch modułach podstawowym przez z góry ustalonego wykonawcę – Ośrodki Doradztwa Rolniczego i specjalistycznym, profilowanym gdzie wykonawca będzie wyłaniany w drodze konkursów.

Interwencję dotyczącą wsparcie innowacji w rolnictwie przedstawił pan dyrektor Łukasz Tomczak. W tej grupie interwencji Europejskiego Partnerstwa Innowacji (EPI) zakłada się współpracę pomiędzy beneficjentami interwencji tak usługodawcą jak i usługobiorcą. Interwencje realizowane będą w dwóch modułach: wsparcie przygotowawcze i wsparcie realizacji operacji. W dyskusji podniesiono celowość zaangażowania ODR – ów we wdrażanie interwencji jako podmiotów gwarantujących rzetelne wykonanie powierzonych zadań.

Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski