Na 56 posiedzeniu we wtorek 26 października Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 14 października 2021 r. nowelizacji ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, wprowadziła do jej tekstu poprawki precyzujące i legislacyjne.

Obecny na posiedzeniu Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Szymon Giżyński podkreślił, iż ustawa powstała w wyniku projektu poselskiego i stanowisko rządu jest zgodne z ustawą uchwaloną przez Sejm 14 października. Zebrani na posiedzeniu senatorowie nie zgłosili uwag do ustawy, która ma ułatwić prowadzenie pozarolniczej działalności w gospodarstwie rolnym. Ustawa zakłada, że rolnik, chcąc prowadzić we własnym gospodarstwie działalność pozarolniczą, nie będzie musiał odrolnić gruntu i wnosić opłat związanych z wyłączeniem gruntów z produkcji.

W środę 27 października na posiedzeniu Sejmowej podkomisji stałej do spraw monitoringu zwalczania Afrykańskiego Pomoru Świń oraz innych chorób zakaźnych zwierząt gospodarskich przedstawiono informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat pomocy państwa dla poszkodowanych przez ASF producentów świń w celu wyrównania utraconych dochodów.

Wicedyrektor departamentu budżetu i finansów w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pani Beata Gawlik-Pliszka przypomniała, że 28 sierpnia br. ruszył nabór wniosków od producentów, którzy utrzymują lub utrzymywali świnie na obszarach objętych restrykcjami w związku ze zwalczaniem ASF. Jak przekazała, nabór wniosków potrwa do 30 listopada 2021 r.; przyjmują je biura powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwe ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę. Zgodnie z danymi ARiMR na dzień 25 października, zostało złożonych 2 768 wniosków. Od 17 września biura powiatowe Agencji rozpoczęły wydawanie decyzji przyznających pomoc. Według stanu na 26 października wydanych zostało 324 decyzje przyznające pomoc na kwotę 38,2 mln zł. Agencja wypłaciła ponad 22 mln zł pomocy 180 producentom. W przyszłym roku wnioski będzie można składać od 1 stycznia do 30 listopada.

W tym samym dniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi po przedstawieniu przez sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Ryszarda Bartosika rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2022 w zakresie:

• części budżetowej 32 – Rolnictwo;
• części budżetowej 33 – Rozwój wsi;
• części budżetowej 35 – Rynki rolne;
• części budżetowej 83 – Rezerwy celowe, w zakresie pozycji: 7, 8, 12, 30 50 i 62;
• części budżetowej 85 – Budżety wojewodów ogółem, w zakresie działu 010 – Rolnictwo i łowiectwo;
• zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami w części 85 – budżety wojewodów z zał. nr 7;
• dotacji przedmiotowych i podmiotowych z zał. nr 9;
• programów wieloletnich w układzie zadaniowym z zał. nr 10;
• planów finansowych agencji wykonawczych z zał. nr 11:

1. Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
2. Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wraz z planem finansowym Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,
3. Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych;

• planów finansowych państwowych osób prawnych z zał. nr 14:

1. Polskiego Klubu Wyścigów Konnych,
2. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie,
3. Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
4. Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
5. Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
6. Lubuskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
7. Łódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
8. Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
9. Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
10. Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
11. Podkarpackiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
12. Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
13. Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
14. Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
15. Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
16. Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
17. Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
18. Zachodniopomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.

Po wysłuchaniu dysponentów ww. części budżetowych i przeprowadzeniu dyskusji Komisja pozytywnie zaopiniowała dla Komisji Finansów Publicznych projekt ustawy budżetowej w rozpatrywanym zakresie.

Zgłoszono zdania odrębne dotyczące:

• zwiększenia wydatków na powiatowe inspektoraty weterynarii,
• zwiększenia wydatków na ośrodki doradztwa rolniczego,
• zwiększenia wydatków na graniczne inspektoraty weterynarii,
• zwiększenia wydatków na rolnictwo ekologiczne,
• zwiększenia wydatków na postęp biologiczny w produkcji roślin,
• zwiększenia wydatków w dziale – Oświata i Wychowanie z przeznaczeniem na wsparcie programów edukacyjnych w zakresie rolnictwa ekologicznego.

Upoważniono pana posła Jerzego Małeckiego do zaprezentowania powyższego stanowiska na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych.

Na kolejnym posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację o nowych rozwiązaniach prawnych dla rolnictwa w ramach Polskiego Ładu. Informację przedstawiła sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pani Anna Gembicka.

Polski Ład dla polskiej wsi został zaprezentowany 9 października br.. Znalazły się w nim propozycje mające na celu wsparcie polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich takie jak:

• rolny bon edukacyjny – dla uczniów publicznych szkół rolniczych w kwocie 250 zł miesięcznie,
• dalsze wsparcie finansowe dla kół gospodyń wiejskich,
• przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom w handlu artykułami rolno-spożywczymi, poprzez poprawienie szeroko rozumianej pozycji rolników,
• ustalenie miejsc bezpłatnej przestrzeni targowej dla rolników,
• ustanowienie dopłat dla małych i średnich gospodarstw na poziomie powyżej średniej unijnej.

Powyższe rozwiązania stanowią kontynuację i rozwinięcie programu: Polski Ład, będącego zarówno planem gospodarczej odbudowy, jak i kompleksową strategią przezwyciężenia skutków pandemii. W ramach projektów pozostających we właściwości Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaplanowano następujące rozwiązania prawne:

• uwolnienie rolniczego handlu detalicznego,
• wprowadzenie ustawy o rodzinnym gospodarstwie rolnym,
• zwiększenie zwrotu akcyzy za paliwo rolnicze,
• radykalne uproszczenia dla rolników, polegające na stworzeniu i wdrożeniu listy niezbędnych zmian biurokratycznych, które usprawnią zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej,
• stworzenie Kodeksu rolnego, który kompleksowo ureguluje generalne zasady i podstawowe prawa dotyczące gospodarowania rolnego.

Rozwiązania te mają na celu:

• zwiększenie dochodowości gospodarstw rolnych poprzez stworzenie rolnikom nowych możliwości uzyskania większych dochodów i ich dywersyfikacji,
• uproszczenie w funkcjonowaniu poprzez odpowiednie rozwiązania cyfryzacyjne i zmniejszenie biurokracji,
• zapewnienie zrównoważonego rozwoju dla obszarów wiejskich.

W czwartek 28 października 2021 połączone Komisje: do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi z udziałem sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Szymona Giżyńskiego oraz podsekretarza stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych pana Andrzeja Śliwki przeprowadziły pierwsze czytanie i rozpatrzyły poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Uzasadnienie projektu przedstawił pan poseł Robert Telus. Projekt ma na celu umożliwienie przekazania przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa ministra właściwego do spraw aktywów państwowych – na jego wniosek – akcji lub udziałów, z których prawa wchodzą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Komisje przyjęły poprawkę, która miała na celu jednoznaczne określenie możliwości przekazania przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa ministrowi właściwemu do spraw aktywów państwowych wykonywania praw z udziałów lub akcji. Komisje przyjęły sprawozdanie wybierając pana posła Roberta Telusa sprawozdawcą.

W tym samym dniu połączone Komisje: Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyły informację na temat wsparcia dla gospodarstw agroturystycznych i promocji agroturystyki w Polsce. Informację przedstawili: sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii pan Andrzej Gut-Mostowy oraz dyrektor Departamentu Oświaty i Polityki Społecznej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Robert Jakubik.

Turystyka wiejska jest znaczącą pozycją na polskim rynku turystycznym. Nasz kraj posiada wiele rejonów o znaczących walorach środowiska przyrodniczego, które mogą z powodzeniem być wykorzystane na potrzeby agroturystyki. Rozwój agroturystyki jest istotnym narzędziem rozwoju społeczno-gospodarczego wsi. Wedle danych GUS w Polsce jest 8 tys. gospodarstw agroturystycznych głównie w województwach: małopolskim, podkarpackim i warmińsko-mazurskim. Rolnicy prowadzący gospodarstwa agroturystyczne otrzymali wsparcie w ramach tarcz antykryzysowych w związku z pandemią COVID-19. Polski Bon Turystyczny z powodzeniem wykorzystany może być na wypoczynek w środowisku agroturystycznym. Dodatkowo realizowane są projekty „Turystyka wiejska dla niepełnosprawnych” oraz „Odpoczywaj na wsi bezpiecznie w 2021 roku”. W dyskusji poruszono m.in. kwestie:

• wagi branży agroturystycznej dla rozwoju obszarów wiejskich,
• wspierania przez resorty przygotowywania planów zagospodarowania przestrzennego w celu zachowania unikalnych walorów przestrzennych sprzyjających rozwojowi agroturystyki,
• zintegrowania wszystkich ofert agroturystycznych w jednej aplikacji, w celu ułatwienia do niej dostępu,
• unormowań prawnych agroturystyki,
• szczegółów dotyczących finansowania agroturystyki,
• udziału turystów zagranicznych w dochodach z agroturystyki.

W piątek 29 października 2021 r Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi w obecności sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Ryszarda Bartosika rozpatrzyła 11 poprawek do poselskiego projektu ustawy o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników  zgłoszonych w  drugim czytaniu. Komisja wniosła o przyjęcie 2 poprawek rozszerzających listę produktów, które będą mogły być sprzedawane przez rolników i ich domowników w miejscach wyznaczonych przez gminę. Posłem sprawozdawcą wybrano pana Jarosława Sachajkę.

Na kolejnym posiedzeniu w tym samym dniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat budżetu dla Polski w części odnoszącej się do rolnictwa (WPR) i rozwoju obszarów wiejskich (Polityka Spójności UE) na lata 2023-2027 – Analiza budżetu unijnego przeznaczonego na rolnictwo dla Polski z podziałem na dopłaty bezpośrednie i rozwój obszarów wiejskich (PROW) przed i po przesunięciach oraz inne źródła finansowania z przeznaczeniem na szczegółowe programy.

Informację przedstawił wiceprezes Rady Ministrów, minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Henryk Kowalczyk. Pierwotne alokacje środków WPR dla Polski wyniosły odpowiednio w zakresie I filara WPR 15,4 mld euro, a w zakresie II filara (PROW, w tym ONW) 6,7 mld euro. Ze środków polityki spójności przeznaczonych zostanie 10 mld euro na instrumenty zarówno w programach krajowych, jak i regionalnych realizujących politykę spójności na działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. W ramach środków instrumentu na rzecz odbudowy i zwiększenia odporności (RRF) w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) w dyspozycji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zarezerwowanych zostało około 2,3 mld euro.

Komisja wysłuchała w ramach realizacji porządku dziennego informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat krajowych instrumentów wsparcia dla rolnictwa przewidzianych na lata 2021-2027 i źródłach ich finansowania.

Informację przedstawił wiceprezes Rady Ministrów, minister rolnictwa i rozwoju wsi pan Henryk Kowalczyk. W ramach dopłat do oprocentowania kredytów bankowych i częściowej spłaty kapitału kredytu przewidziano wsparcie wysokości 30 314 000 zł, w ramach kredytów preferencyjnych na wznowienie produkcji rolnej lub sfinansowanie kosztów odtworzenia środków trwałych zabezpieczono środki w wysokości 54 201 000 zł, w ramach udzielanych gwarancji i poręczeń spłaty kredytów przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zabezpieczono w 2021 roku kwotę 1 480 000 zł.

Na nieoprocentowane pożyczki na sfinansowanie nieuregulowanych zobowiązań cywilnoprawnych dla producentów świń na obszarach występowania afrykańskiego pomoru świń (ASF) wyasygnowano 17 000 000 zł, natomiast dla producentów świń, którzy zaprzestali produkcji w związku z obowiązującym zakazem utrzymywania w gospodarstwie świń lub ich wprowadzenia do gospodarstwa, wydanym w związku z wystąpieniem ASF, zagwarantowanych zostało na 2021 rok 5 152 000 zł.

Na tymże posiedzeniu Komisja wysłuchała informacji „Europejski Zielony Ład – szansa dla polskiego i europejskiego rolnictwa”.

Informację przedstawił komisarz Unii Europejskiej ds. rolnictwa pan Janusz Wojciechowski.

Opracowanie „Europejskiego Zielonego Ładu” znajduje się na końcowym etapie prac legislacyjnych. W dniu 23 listopada br. projektowane jest przyjęcie przez Parlament Europejski pakietu legislacyjnego, w stosunku do którego następnie Komisja Europejska przedstawi pakiet rozwiązań wykonawczych. Równolegle na poziomie krajowym do końca bieżącego roku mają być opracowywane narodowe plany strategiczne. Okres akceptacji przez Komisję Europejską ma się zakończyć w ciągu 8 miesięcy, by z dniem 1 stycznia 2023 roku plany weszły w życie.

Obecnie na polskie rolnictwo przewidziano 150 mld zł, co w ujęciu statystycznym przekłada się na 10 tys. zł na 1 ha ziemi i 120 tys. zł na gospodarstwo rolne.

Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że najważniejsze jest szerokie spojrzenie na polską wieś, by skutecznie walczyć z bieżącymi problemami nękającymi polskie rolnictwo, a także właściwie ukierunkować rozdysponowanie środków. Jednocześnie należy wzmacniać rodzime gospodarstwa rodzinne, które mają szansę być liderami w wytwarzaniu produktów rolnych w UE.

W piątek 29 października 2021 r na posiedzeniu połączonych Senackich Komisji: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Budżetu i Finansów Publicznych rozpatrzono wnioski zgłoszone w toku debaty na 32. posiedzeniu Senatu do ustawy o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Odrzucono wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Przyjęto dwie poprawki zwiększającą limit oleju napędowego, dla którego będzie przysługiwać zwrot akcyzy do 130 l na 1 ha upraw rolnych oraz limit zużycia oleju napędowego w przeliczeniu na dużą jednostkę przeliczeniową bydła (DJP) do 60 l a także odpowiednie podniesienie budżetu przeznaczonego na te dopłaty.

Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu w piątek 29 października 2021 r. rozpatrzyła wnioski zgłoszone w toku debaty na 32. posiedzeniu Senatu do ustawy o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Cztery zgłoszone poprawki dwie formalne i dwie rzeczowe przy aprobacie obecnego na posiedzeniu sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Szymona Giżyńskiego zostały poparte przez Komisję.

W tym samym dniu na posiedzeniu połączonych Senackich Komisji: Nauki, Edukacji i Sportu oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzono wnioski do ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych. Poprawki Komisji Nauki, Edukacji i Sportu, Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz pana senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego skomentował sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki pan Włodzimierz Bernacki wypowiadając się przeciwko wprowadzaniu do ustawy poprawek wniesionych przez pana senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego. W głosowaniu połączone Komisje poparły siedem z 21 poprawek zgłoszonych w trakcie debaty na 32. posiedzeniu Senatu. Sprawozdawcą wybrany został pan senator Kazimierz Wiatr.

W środę 10 listopada 2021 r. na posiedzeniu Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senatorowie zapoznali się też z informacją ministra rolnictwa i rozwoju wsi na temat aktualnego, po konsultacjach społecznych, stanu przygotowania projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej (PS WPR) na lata 2023–2027. Przedstawiając informację wicepremier, minister rolnictwa pan Henryk Kowalczyk poinformował, że projekt był 2-krotnie przedstawiany do konsultacji publicznych. Pierwszy etap trwał od 18 grudnia 2020 r. do 1 lipca 2021 r., drugi zaś od 30 lipca 2021 do 15 września 2021 r. Zaznaczył, że podczas konsultacji wpłynęło kilka tysięcy uwag, propozycji zmian i postulatów. Część z nich została uwzględniona, a także robocze uwagi Komisji Europejskiej, przekazane w październiku 2021 r. Projekt dostosowano też do rozwiązań Polskiego Ładu dotyczących inwestycji infrastrukturalnych na wsi. „Zdjęliśmy środki na infrastrukturę wodno-kanalizacyjną i drogową, bo są zapisane w Polskim Ładzie, ale zostawiliśmy środki na oczyszczalnie przydomowe” – wyjaśnił minister rolnictwa. Poinformował też, że w resorcie rolnictwa prowadzone są prace związane z formalnym przyjęciem projektu przez Radę Ministrów. Zapewnił, że projekt PS WPR zostanie przekazany do zatwierdzenia przez Komisję Europejską przed 1 stycznia 2022 r. Poinformował, że najwięcej środków w ramach PS WPR zaproponowano na interwencje w formie płatności do powierzchni. „Gospodarstwa o powierzchni do 50 ha otrzymają płatność trochę wyższą niż średnia unijna” – podkreślił. Dyskusję nad Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 senatorowie będą kontynuować na następnym posiedzeniu komisji.

Na tym samym posiedzeniu Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senatorowie rozpatrzyli ustawę o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników. Omawiając ustawę, wiceminister rolnictwa pan Ryszard Bartosik zaznaczył, że jest ona elementem Polskiego Ładu w części dotyczącej rolnictwa. Jak mówił, ustawa będzie sprzyjać skróceniu łańcucha dostaw, ułatwi dostęp do produktów wytworzonych przez małych, lokalnych producentów rolnych poprzez oferowanie ich w atrakcyjnych miejscach. Ustawa przewiduje, że w piątki i soboty rolnicy będą mogli sprzedawać swoje produkty rolne i spożywcze oraz wyroby rękodzieła w wyznaczonych przez gminy miejscach. Ponadto będą zwolnieni w te dni z opłaty targowej. Po krótkiej dyskusji i wobec braku uwag ze strony Biuro Legislacyjnego Kancelarii Senatu, senatorowie wnieśli o poparcie ustawy bez poprawek.

Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski