We wtorek 12 października 2021 r Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała przedstawionej przez pana Szymona Giżyńskiego sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi – „Informacji o pomocy skierowanej dla producentów trzody chlewnej poszkodowanych przez wirus Afrykańskiego Pomoru Świń oraz działań zmierzających do zatrzymania rozprzestrzeniania się wirusa oraz powołanie stałej podkomisji ds. zwalczania ASF”.
Posiedzenie zwołano w trybie art. 152 ust. 2 regulaminu Sejmu na wniosek grupy posłów. Uzasadniając wniosek pan poseł Zbigniew Ziejewski zwrócił uwagę na coraz trudniejszą sytuację rolników wynikającą z rozprzestrzeniania się choroby zwłaszcza strefie czerwonej, gdzie na skutek wystąpienia Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF) wiele gospodarstw musiało zaprzestać produkcji świń. Podmioty skupujące tuczniki od producentów płacą 2 zł za 1kg żywca wykorzystując okoliczności, podczas gdy realne koszty produkcji wynoszą ok. 6 zł. Wielu rolników oczekuje szybkich wypłat odszkodowań.
W przedstawionej informacji pan Szymon Giżyński podkreślił jak bardzo ważnym elementem w walce z ASF jest ograniczenie populacji dzików. Strategiczne błędy popełniono w walce z ASF w rok 2014, kiedy to, nie podjęto działań zmierzających do depopulacji dzika i utworzenia stref zagrożenia. W konsekwencji tych błędów w Polsce powstało potężne lobby przemysłu utylizacyjnego, sieci handlowych oraz firm zajmujących się tuczem nakładczym.
W dyskusji podnoszono konieczność intensyfikacji odstrzału dzików, zmiany prawa łowieckiego, braku funduszy na skuteczną walkę z chorobą i szybkiej wypłaty odszkodowań dla gospodarstw dotkniętych ASF. Wiele mówiono o potrzebie wzmocnienia Inspekcji Weterynaryjnej, problemach z eksportem mięsa wieprzowego oraz utworzenia wspieranego z budżetu zakładu konserw z mięsa skupowanego w strefach z ograniczeniami produkcji. Postulowano bezpośredni nadzór Prezesa Rady Ministrów nad programem ds. zwalczania ASF.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pan Edward Siarka przedstawił informację na temat wykonania planu odstrzału dzików za 2020 r., z podziałem na województwa, planu polowań na 2021 r. oraz działań Ministerstwa Klimatu i Środowiska zmierzających do zapewnienia realizacji przez Polski Związek Łowiecki odstrzału sanitarnego.
Z informacji uzyskanych z 4622 obwodów łowieckich zarejestrowanych w Polsce wynika, że w okresie 2020-2021 w kołach łowieckich odstrzelono 344 264 dziki. Odpowiednio w okresie 2019/2020 odstrzelono – 414 822 dziki, w tym ramach odstrzału sanitarnego – 62 457 zwierząt. W sezonie łowieckim 2018/2019 odstrzał dzików wyniósł 212 145 sztuk. Od początku kiedy prowadzone są tego rodzaju statystyki, tj. od lipca 2018 roku, pozyskano 1 115 649 dzików. Natomiast w tym roku od kwietnia do chwili obecnej odstrzelono 108 301 dzików.
Obecnie na terenie 7 powiatów (człuchowski, gostyniński, iławski, nowomiejski, piotrowski, żniński, żuromiński), na obszarze których znajdują się największe fermy trzody chlewnej, prowadzone będą tzw. punktowe, dodatkowe odstrzały sanitarne. Odstrzał ten zostanie przeprowadzony we wskazanych powiatach w limitach ustalonych przez właściwych powiatowych lekarzy weterynarii. Do 30 listopada 2021 r. łącznie ma objąć 4 357 dzików.
W celu łagodzenia skutków związanych z wystąpieniem przypadków ASF Prezes Rady Ministrów dnia 11 sierpnia 2016 roku powołał Międzyresortowy Zespół, w ramach którego funkcjonuje Grupa robocza ds. monitorowania i zwalczania ASF u dzików. W wyniku ich pracy zarekomendowano: weryfikacje wieloletnich planów hodowlanych wraz z weryfikacją strategii obniżania populacji dzików, redukcję populacji dzików do poziomu 0,1 osobnika na km² na terenie całego kraju oraz zintensyfikowanie poszukiwania padłych dzików. Rekomendacje, które przekazano do realizacji przez Polski Związek Łowiecki i Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych oraz parki narodowe, w części zostały już zrealizowane.
W dyskusji podniesiono: konieczność zwiększenia odstrzału w powiatach, gdzie jest największy problem z ASF, konieczność przeprowadzenia reformy prawa łowieckiego, by umożliwić zwiększenie liczby myśliwych.
W tym samym dniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła poselski projekt ustawy o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w soboty i niedziele przez rolników i ich domowników. Uzasadnienie projektu przedstawił pan poseł Jarosław Sachajko.
Celem inicjatywy jest rozpowszechnienie sprzedaży bezpośredniej w miastach m.in. poprzez wprowadzanie przez władze gmin soboty i niedzieli jako dnia sprzedaży bezpośredniej. Gmina udostępniałby w sobotę i niedzielę miejsca dla rolników, którzy chcą sprzedawać swoje produkty. Zaproponowane rozwiązania miałby przyczynić się do zwiększenia dochodów w gospodarstwach rolnych; mają też sprzyjać upowszechnianiu produktów lokalnych, skracaniu i dywersyfikacji kanałów dystrybucji "poprzez tworzenie miejsc bezpośredniej sprzedaży dla spożywczych produktów lokalnych". W uzasadnieniu podniósł zainteresowanie konsumentów możliwością zakupu świeżej żywności, produkowanej w danym rejonie przez lokalnych rolników, gdzie nie ma długich łańcuchów dostaw i pośredników, a zapewnione są bliskie relacje producentów i konsumentów". "Skupienie handlu w jednym wyznaczonym w tym celu miejscu, na dogodnych dla rolników warunkach, leży w interesie nie tylko rolników, ale ma także wymiar społeczny i zdrowotny".
Część posłów zaproponowała, by nie narzucać ustawą konkretnych dni, ale dać rolnikom możliwość wyboru. Wskazywali ponadto, że w wielu miejscach działają już rynki, na których rolnicy sprzedają swoje produkty, nie ma zatem potrzeby tworzenia nowych. Uzasadniający projekt podniósł problem opanowania rynku przez zawodowych handlarzy, którzy kupują od rolników i narzucają swoją marżę.
Posłowie zgłosili do projektu pakiet poprawek. Opowiedzieli się m.in. za tym, by zarówno w tytule ustawy, jak i w jej treści zmienić handel "w sobotę i niedzielę" na handel w piątek i sobotę. Posłowie opowiedzieli się też za przedłużeniem terminu wejścia w życie ustawy na 1 stycznia 2022 r.
Na kolejnym tego dnia, posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa. Projekt dotyczący wsparcia rozwoju upraw maku i konopi włóknistych, przy jednoczesnym uwzględnieniu nadrzędnego celu, jakim jest przeciwdziałanie narkomanii uzasadnił pan poseł Jarosław Sachajko.
W trakcie pierwszego czytania zgłoszono wniosek o przerwanie pierwszego czytania ww. projektu do czasu skierowania do Komisji projektów dotyczących konopi włóknistych i medycznych zgłoszonych przez KP Lewica. Wniosek został odrzucony.
W związku z pismem podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii pani Olgi Semeniuk, informującym o notyfikacji poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa Komisji Europejskiej, Komisja podjęła decyzje o wstrzymaniu prac nad ww. projektem do czasu zakończania okresu, w którym państwo członkowskie powinno odroczyć przyjęcie projektu, tj. do dnia 24 grudnia br.
W środę 13 października 2021 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację na temat możliwości zmian w ustawach – Prawo łowieckie i o ochronie przyrody w zakresie szacowania strat wyrządzonych przez zwierzynę łowną oraz ptactwo chronione.
Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska – Edward Siarka.
Większość dziko żyjących ptaków, np. łabędzie, żurawie oraz przeważająca część gatunków gęsi i kaczek, objęta jest ścisłą bądź częściową ochroną gatunkową. Istnieje także katalog dziko żyjących ptaków wpisanych na listy gatunków zwierząt łownych jak np. gołąb grzywacz, niektóre gatunki gęsi i kaczek, bażant, kuropatwa, jarząbek, słonka czy łyska.
Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez 5 gatunków zwierząt objętych ochroną. Są to żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry, przy czym odpowiedzialność ta nie obejmuje utraconych korzyści, a ogranicza się jedynie do szkody rzeczywistej, którą należy wykazać. Ponadto dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich odpowiedzialni są jedynie za szkody w uprawach i płodach rolnych wyrządzone przez ściśle określony katalog zwierząt łownych, tj. dziki, łosie (obecnie gatunek objęty całoroczną ochroną), jelenie, daniele i sarny. Zatem łowne gatunki dziko żyjących ptaków nie zostały zaliczone do katalogu tych gatunków, za które przewidziano możliwość szacowania szkód i wypłaty odszkodowań. Zaznaczono, iż szkody te mają charakter stosunkowo trwały, a ich skutki i zakres można ocenić nawet po upływie kilku czy kilkunastu dni. W przypadku szkód wyrządzonych przez ptaki na polach uprawnych nawet zmiana warunków atmosferycznych (w szczególności wystąpienie opadów) może istotnie utrudnić, a nawet uniemożliwić jakąkolwiek ocenę, który gatunek jest odpowiedzialny za spowodowanie szkód – głównie z uwagi na często znaczną rotację stad, a także obecność gatunków nieżerujących na zasiewach. Wymienione powyżej kwestie powodują, że oszacowanie szkody i udowodnienie, iż została ona wyrządzona przez konkretny gatunek, za którego wyrządzone szkody mogłoby ewentualnie przysługiwać odszkodowanie, byłoby niezwykle trudne, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe.
W dyskusji podkreślano specyfikę problemu i brak prostych rozwiązań wynikających z potrzeby pogodzenia ochrony gatunkowej zagrożonych zwierząt ze stworzeniem skutecznego systemu wypłat odszkodowań za szkody przez nie wyrządzone.
W czwartek 14 października 2021 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości oraz poprawki zgłoszone w czasie drugiego czytania do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Poprawki dotyczyły m. in.
- ograniczenia czasowego nie dłuższego niż 10 lat wyłączenia budynków z produkcji rolnej,
- wyłączenie spod działania ustawy gruntów rolnym stanowiących użytki rolne klasy I i II,
- obniżenie do wysokości od 500 zł do 10.000 zł, kary pieniężnej za niepowiadamianie starosty o zamiarze rozpoczęcia działalności nierolniczej w budynku objętym zabudową zagrodową.
Komisja w głosowaniu odrzuciła zarówno wniosek jak i poprawki. Posłem sprawozdawcą wybrano pana Leszka Galembę.
W czwartek 14 października 2021 r. Podkomisja stała do spraw sprzedaży bezpośredniej oraz handlu detalicznego produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych
Wysłuchała informacji Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej na temat zasad opodatkowania dochodów i obrotów ze sprzedaży produktów wytwarzanych w gospodarstwach rolnych. Przedstawiciel Ministra Finansów przedstawił wybrane przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128) dotyczące produkcji rolnej i działów specjalnych produkcji rolnej. Poinformował zebranych, iż działalnością rolniczą, w rozumieniu ustawy, jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:
- miesiąc – w przypadku roślin,
- 16 dni – w przypadku wysoko intensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
- 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
- 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt – licząc od dnia nabycia
Podkreślił, iż nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do przedmiotowej ustawy. Przypomniał, że dochodem (stratą) z działów specjalnych produkcji rolnej jest różnica pomiędzy przychodem z tytułu prowadzenia tych działów a poniesionymi kosztami uzyskania, powiększona o wartość przyrostu stada zwierząt na koniec roku podatkowego w porównaniu ze stanem na początek roku i pomniejszona o wartość ubytków w tym stadzie w ciągu roku podatkowego. Dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg, ustala się przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej, określonych w załączniku nr 2.
Realizując porządek dzienny przewodniczący Podkomisji pan poseł Lech Kołakowski udzielił głosu przedstawicielom Ministerstwa Rolnictwa a następnie Państwowej Inspekcji Sanitarnej, którzy przekazali zebranym informacje Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Zdrowia dotyczące zasad sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych. Podkreślono, iż producenci żywności działający w ramach RHD mogą stosować opracowane w GIS „Wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej przy produkcji żywności pochodzenia niezwierzęcego z własnych upraw sporządzanej w warunkach domowych”.
Inspekcja Weterynaryjna jest właściwa do realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego (tzw. żywności złożonej) znajdującej się w rolniczym handlu detalicznym. Należy podkreślić, że w przypadku gdy np. jeśli składnikiem produktu złożonego wytwarzanego w ramach rolniczego handlu detalicznego jest surowiec/produkt pochodzenia zwierzęcego (np. jaja lub twaróg), który został zakupiony w obrocie np. w sklepie, to nadzór nad taką działalnością w ramach rolniczego handlu detalicznego pełni również Inspekcja Weterynaryjna.
We wtorek 19 października 2021 r. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej uchwaloną 1 października 2021 r. 38 posiedzeniu Sejmu. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie wprowadziła poprawek do ustawy. Nowela zakłada zwiększenie limitu oleju napędowego, od którego będzie przysługiwać zwrot akcyzy. Zwiększa ona ze 100 l do 110 l limit paliwa zużywanego na 1 ha upraw rolnych. Rośnie też limit zużycia oleju napędowego w przeliczeniu na dużą jednostkę przeliczeniową bydła (DJP) z 30 l do 40 l w przypadku prowadzenia przez producenta rolnego chowu i hodowli bydła. Nowelizacja ma wejść w życie 1 stycznia 2022 r. Sprawozdawcą ustawy wybrano pana senatora Jerzego Chróscikowskiego.
W tym samym dniu połączone Senackie Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Środowiska Rozpatrzyły ustawę o zmianie ustawy – Prawo łowieckie uchwaloną 14 października 2021 r. 39 posiedzeniu Sejmu
Połączone Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Środowiska nie wniosły poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Prawo łowieckie. Jest to inicjatywa legislacyjna Senatu, która realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z maja 2019 r, uznający dotychczasowe przepisy dotyczące ubiegania się o odszkodowania od myśliwych za sprzeczne z ustawą zasadniczą. Obecnie odszkodowania nie przysługują posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywania zabiegów, które mają zapobiegać szkodom. Nowelizacja rozszerza możliwość ubiegania się o odszkodowania. Zgodnie z nowymi przepisami, prawo do odszkodowania będzie przysługiwało także tym, którzy nie wyrazili zgody na budowę urządzeń zapobiegających szkodom, jeśli powstałe szkody nie pozostawały w związku przyczynowym z odmową zgody na budowę takich urządzeń, a także gdy szkody zostały wyrządzone podczas polowania. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Sprawozdawcą ustawy wybrano pana senatora Józefa Łyczaka.
W tym samym dniu połączone Senackie Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności rozpatrzyły ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi uchwaloną 1 października 2021 r. 38 posiedzeniu Sejmu.
Przedstawiając ustawę, sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Ryszard Bartosik poinformował, że wdraża ona do krajowego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych. W Polsce przepisy dotyczące przeciwdziałaniu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej obowiązują już od 2017 r., ale omawiana ustawa wprowadza dodatkowe rozwiązania przewidziane w dyrektywie. Nowe przepisy mają zwiększyć ochronę producentów rolnych np. przed dużymi sieciami handlowymi. Określają zasady i tryb przeciwdziałania nieuczciwym praktykom wykorzystującym przewagę kontraktową oraz zasady i sposób ochrony interesów dostawców i nabywców. Zwiększają również kompetencje Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ustawa za przewagę kontraktową uznaje znaczne dysproporcje w potencjale ekonomicznym nabywcy względem dostawcy albo dostawcy względem nabywcy, m.in. wykorzystywanie przez sieci handlowe przewagi wobec mniejszych dostawców produktów rolnych czy przetwórców żywności. W ustawie zdefiniowano 16 nieuczciwych praktyk, w tym 10 bezwzględnie zakazanych i 6 – dozwolonych, pod warunkiem że zostały w sposób jasny uzgodnione w umowie między dostawcą a nabywcą. Nieuczciwe praktyki to, według nowych przepisów, m.in. anulowanie przez nabywcę zamówienia w terminie krótszym niż 30 dni przed przewidywanym terminem dostarczenia łatwo psujących się produktów rolnych lub spożywczych; jednostronna zmiana przez nabywcę warunków umowy co do częstotliwości, sposobu realizacji, miejsca, terminu lub wielkości dostaw produktów rolnych lub spożywczych, ich standardów jakości, warunków płatności lub cen; nieuzasadnione obniżanie należności z tytułu dostarczenia produktów rolnych lub spożywczych po ich przyjęciu przez nabywcę w całości albo w umówionej części, w szczególności żądanie rabatu.
Uchwalono, że Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności zarekomendują Senatowi wprowadzenie 8 legislacyjnych i redakcyjnych poprawek do ustawy m. in. 14-to dniowe vacatio legis zamiast proponowanej przez Sejm daty wejścia przepisów w życie – 1 listopada 2021 r. Sprawozdawcą ustawy wybrano pana senatora Jacka Boguckiego.
W tym samym dniu Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych uchwaloną 1 października 2021 r. 38 posiedzeniu Sejmu. Nowela jest związana z koniecznością usunięcia istotnych braków przy transpozycji do prawa krajowego przepisów unijnych, rozwiązania problemów wskazanych podczas kontroli „Wykorzystanie zwierząt w badaniach naukowych”, przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli w marcu 2017 r., oraz dostosowania ustawy do aktualnych regulacji zawartych w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym.
Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowiła zarekomendować Senatowi 5 poprawek do ustawy. Proponowane poprawki precyzują katalog czynności wymagających nadzoru przez osobę wyznaczoną przez hodowcę, dostawcę i użytkownika, a także uzasadnień dołączanych do wniosku o udzielenie zgody na przeprowadzenie doświadczenia, określają sposób udostępniania nietechnicznych streszczeń doświadczeń i ich aktualizacji – przedmiotowe dokumenty będą przedkładane Komisji Europejskiej z wykorzystaniem utworzonej przez nią bazy danych. Komisja wniesie również poprawkę opisującą wzór formularza zgłoszeniowego dla kandydata na eksperta biorącego udział w kontroli użytkownika, a także zmianę o charakterze redakcyjnym. Sprawozdawcą ustawy wybrano pana senatora Przemysława Błaszczyka.
W środę 20 października 2021 r. Senacka Komisja Budżetu i Finansów Publicznych bez poprawek przyjęła nowelizację ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej uchwaloną 1 października 2021 r. 38 posiedzeniu Sejmu. Rozpatrując na 52 posiedzeniu 19 października 2021 r., Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi również nie wprowadziła poprawek do przedmiotowej ustawy.
Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski
