Na posiedzeniu zwołanym 14 września 2021 r., w trybie art. 152 ust. 2 regulaminu Sejmu, na wniosek grupy posłów, Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała wystąpienia posła reprezentującego wnioskodawców zwołania posiedzenia, członka Komisji pana Kazimierza Plocke.
Wnioskodawcy zaniepokojeni są warunkami na jakich udzielono wsparcia Spółdzielni Mleczarskiej „Bielmlek” w Bielsku Podlaskim, przez Resort oraz KROW. Zdaniem mówcy wsparcie takie nie było uzasadnione i nie daje się porównać z podobnymi działaniami na rzecz innych Spółdzielni Mleczarskich, które znalazły się w podobnej sytuacji. Według mówcy była to niegospodarność, gdyż państwo nie odzyskało tych pieniędzy. Poseł zauważył też, że spółdzielnia miała kłopoty od 2018 roku z powodu m. in. inwestowania w budowę proszkowni mleka.
Następnie poseł przewodniczący Komisji pan Robert Telus, realizując porządek dzienny udzielił głosu sekretarzowi stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi panu Ryszardowi Bartosikowi, który przedstawił „Informację w sprawie roli i zakresu pomocy udzielonej Spółdzielni Mleczarskiej „Bielmlek” obecnie w upadłości (KRS 0000045441) w latach 2019-2021 przez instytucje państwowe, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia otrzymanego przez spółdzielnię z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa”.
W ramach wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa udzielił w 2019 roku gwarancji na kredyt dla spółdzielni „Bielmlek” w BOŚ na kwotę 30 mln zł. W celu uregulowania należności wobec dostawców mleka i pracowników zakładu. Decyzja ta została podjęta jako odpowiedź na oczekiwania środowisk rolniczych.
W dyskusji zwrócono uwagę na kwestię zabezpieczenia płatności dla rolników w formie pożyczek, poręczeń, gwarancji kredytowych lub bezzwrotnej pomocy finansowej po nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2019 r. poz 817, z późn. zm.), embarga rosyjskiego, niegospodarności w ramach udzielonych pożyczek, które musi spłacić KOWR jako poręczyciel.
W swoim wystąpieniu były prezes SM „Bielmlek” pan Tadeusz Romańczuk przedstawił sytuację spółdzielni. Pan Romańczuk podniósł sprawę niespodziewanego wystąpienia do SM „Bielmlek”, o zwrot kredytu w krótkim czasie po jego udzieleniu przez Bank Ochrony Środowiska co spowodowało zaniepokojenie i zmasowane odejście dostawców. Ponadto podczas sanacji i restrukturyzacji „Bielmlek”, zgodnie z decyzją Rady Wierzycieli miała być sprzedana Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej Piątnica oferującej kwotę 135 mln zł pokrywającą zaległe wypłaty za mleko dla dostawców, zaległe pensje dla pracowników i inwestycje. Jednak na dwa dni przed podpisaniem umowy OSM Piątnica zrezygnowała. Po ogłoszeniu upadłości, syndyk podpisał umowę dzierżawy wartej 150 mln zł, SM „Bielmlek” za 10 tys. zł miesięcznie, ze spółką „Polindus - Laktopol”.
Kończąc swoje wystąpienie pan Romańczuk zwrócił się do Komisji o wniosek aby sprawę upadłości bielskiej mleczarni zbadała Najwyższa Izba Kontroli. O taki wniosek zaapelowali również posłowie pan Zbigniew Ajchler i pan Jan Krzysztof Ardanowski. Obecna na posiedzeniu komisji pani Katarzyna Wysocka z NIK stwierdziła, że Izba nie ma w planach kontroli spółdzielni z Bielska Podlaskiego, ale jeśli wpłynie taki wniosek, sprawa zostanie rozważona.
W tym samym dniu połączone Komisje: Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziły pierwsze czytanie i rozpatrzyły rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (druk nr 1454).
Uzasadnienie projektu przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji, Nauki i Młodzieży – pan Wojciech Murdzek.
Projekt ma na celu transpozycję do prawa krajowego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych. Projektowane zmiany zmierzają do uzupełnienia funkcjonujących rozwiązań oraz doprecyzowania przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne i powodujących trudności w stosowaniu ustawy. Potrzeba dokonania tych zmian wynika między innymi z wyników kontroli pt. „Wykorzystanie zwierząt w badaniach naukowych” przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli, w marcu 2017 r. Proponowane zmiany mają na celu poprawę ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, a także usprawnienie działania systemu reglamentacji działalności polegającej na wykorzystywaniu zwierząt do tych celów, w tym procesu uzyskiwania wpisu do rejestru hodowców, dostawców i użytkowników oraz uzyskiwania zgód na przeprowadzenie doświadczeń na zwierzętach. Posłowie w dyskusji zwracali przede wszystkim uwagę na to, że projekt obniża standardy ochrony zwierząt laboratoryjnych. Zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu w całości. Wniosek nie uzyskał większości. Komisje przyjęły poprawki redakcyjno-legislacyjne i doprecyzowujące oraz sprawozdanie. Posłem sprawozdawcą wybrano pana Aleksandra Mrówczyńskiego.
Na kolejnym w tym samym dniu posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołała podkomisję stałą do spraw monitoringu zwalczania Afrykańskiego Pomoru Świń oraz innych chorób zakaźnych zwierząt gospodarskich, w skład której weszło 10 posłów. Przewodniczącym został wybrany pan poseł Robert Telus.
Następnie poseł przewodniczący Komisji pan Robert Telus, realizując porządek dzienny udzielił głosu sekretarzowi stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi panu Szymonowi Giżyńskiemu, który przedstawił informację o działalności spółek hodowli roślin i zwierząt o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Spółki strategiczne nadzorowane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa to przedsiębiorstwa, które zostały ujęte w wykazie, będącym załącznikiem do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 lipca 2018 r. w sprawie wykazu jednoosobowych spółek hodowli roślin uprawnych lub hodowli zwierząt gospodarskich o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Podstawowym celem działalności spółek strategicznych KOWR jest prowadzenie hodowli twórczej i zachowawczej roślin uprawnych oraz hodowli zwierząt gospodarskich, właściwa realizacja programów hodowlanych, kreowanie postępu biologicznego dla jak najpełniejszego zaspokojenia potrzeb polskiego rolnictwa oraz tworzenie i propagowanie innowacji w rolnictwie.
Z końcem 2020 roku Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa wykonywał prawa z udziałów w stosunku do 38 spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej, w tym: 13 stadnin koni, 19 ośrodków hodowli innych zwierząt, 6 ośrodków hodowli roślin. Na koniec roku obrachunkowego 2020 łączna nominalna wartość udziałów w spółkach nadzorowanych przez KOWR wynosiła – 683 972 400 zł.
W dyskusji podkreślono, iż podstawowym celem spółek powinno być integrowanie rolników poprzez zapewnienie dostępu do nowoczesnych technologii i rynków zbytów. Miałoby temu służyć stworzenie siatki podmiotów pośredniczących w transakcjach kupna i sprzedaży produktów rolnych mogących tym samym skutecznie konkurować z obecnymi potentatami na rynku żywnościowym.
W dalszej części posiedzenia sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Szymon Giżyński oraz zastępca dyrektora Departamentu Podatku Akcyzowego w Ministerstwie Finansów pani Iwona Pylak przedstawili informację dotyczącą sytuacji przemysłu spirytusowego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem możliwości zwiększenia produkcji alkoholi z surowców rolniczych ze szczególnym uwzględnieniem zmian prawnych umożliwiające wytwarzanie przez rolników niewielkich ilości alkoholi tj okowity, destylatów i nalewek z własnych surowców.
Produkcja napojów spirytusowych w Polsce w skali roku wynosi 300 mln litrów, z czego 70% stanowi wódka. Polska jest największym producentem wódki w UE i czwartym na świecie. Prawie wszystkie surowce wykorzystywane do produkcji napojów spirytusowych pochodzą z Polski. Do ich produkcji przeznacza się głównie zboża 500 tys. ton rocznie jak również ziemniaki 50 tys. ton rocznie. Handel zagraniczny napojami spirytusowymi w 2020 r. miał saldo ujemne, przy czym eksport pod względem ilościowym wyniósł 50 mln litrów o wartości 150 mln euro z czego 85% stanowiła wódka, a import pod względem ilościowym wyniósł 78 mln litrów o wartości 300 mln euro z czego 57% stanowiła whisky.
Rząd kilka lat temu rząd wprowadził obniżoną stawkę na cydr i perry o mocy do 5% oraz wyłączenie z definicji ubytków wyrobów akcyzowych strat powstających podczas produkcji piwa, wina, napojów fermentowanych, wyrobów pośrednich, co zmniejszyło obciążenia administracyjne i finansowe przedsiębiorców. Ostatnia 10% podwyżka stawek akcyzy na używki nie objęła cydru i perry o mocy nieprzekraczającej 5%. Wyroby te pozostały opodatkowane preferencyjną stawką podatku akcyzowego w wysokości 97 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu. Obecnie trwają prace mające na celu wprowadzenie możliwości stosowania obniżonej stawki akcyzy o 50% w stosunku do stawki podstawowej podatku od wina i napojów fermentowanych produkowanych przez niezależnych, drobnych producentów.
Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że 80% rynku piwa posiadają 3 duże koncerny zagraniczne. Aby ułatwić wejście na rynek rodzimym produktom, konieczne jest wprowadzenie dalszych zmian prawnych stwarzających sprzyjające warunki do wytwarzania przez rolników niewielkich ilości alkoholi z własnych surowców.
W środę 15 września Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła i zaopiniowała poselski wniosek złożony 20 sierpnia 2021 r., o wyrażenie wotum nieufności wobec Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Grzegorza Pudy (druk nr 1511). Uzasadnienie wniosku przedstawił pan poseł Stefan Krajewski reprezentujący wnioskodawców.
Po przeprowadzonej dyskusji oraz wysłuchaniu sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Ryszarda Bartosika oraz głównego lekarza weterynarii pana Mirosława Welza Komisja większością głosów, zaopiniowała wniosek negatywnie.
Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski
