Na posiedzeniu 11 czerwca 2019 r., Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła przedstawioną przez pana Waldemara Wojnicza dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Najwyższej Izbie Kontroli, informację o wynikach kontroli NIK przeprowadzonych w 2018 r. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz w instytucjach podległych MRiRW, z uwzględnieniem realizacji wniosków pokontrolnych.

W 2018 r. NIK opracowała i przekazała Sejmowi 11 informacji o wynikach kontroli z obszarów rolnictwa, rozwoju wsi, budżetu państwa, administracji publicznej, środowiska oraz zdrowia. Wśród nich były 4 informacje z oceną pozytywną z wykonania budżetu państwa w 2017 r. w częściach, których dysponentem był Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. NIK pozytywnie oceniła wykonanie planów finansowych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, a także planu finansowego Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. NIK nie stwierdziła nieprawidłowości w wykonaniu planów finansowych zniesionych rolnych agencji wykonawczych, to jest Agencji Rynku Rolnego i Agencji Nieruchomości Rolnych, za okres od 1 stycznia do 31 sierpnia 2017 r.

Na tymże posiedzeniu Komisja rozpatrzyła i pozytywnie zaopiniowała dla Sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej, sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2018 r. w zakresie działania Komisji.

Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych. W posiedzeniu uczestniczył Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Jan Krzysztof Ardanowski a uzasadnienie projektu przedstawił pan poseł Robert Telus. Projekt ma na celu utworzenie nowego Funduszu Promocji Roślin Oleistych, którego głównym celem byłoby wspieranie rynku roślin oleistych i rynku produktów pszczelich przyczyniając się do wzrostu spożycia roślin oleistych oraz ich przetworów pochodzących z przetwarzania rzepaku, rzepiku, soi, lnu i konopi a także miodu, pyłku kwiatowego, propolisu oraz mleczka pszczelego. Komisja przyjęła poprawki wydłużając  vacatio legis o miesiąc oraz wprowadziła poprawki techniczno-legislacyjne.

W trakcie drugiego czytania na 82 posiedzeniu Sejmu nie zgłoszono poprawek wobec czego Sejm niezwłocznie przystąpił do III czytania i 13 czerwca 2019 r. uchwalił ustawę w brzmieniu zaproponowanym przez komisję.

Ustawę rozpatrzono 25 czerwca 2019 r., na 129 posiedzeniu Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ustawę omówił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Tadeusz Romańczuk. Po dyskusji w wyniku głosowania komisja przyjęła przedstawiony przez przewodniczącego pana senatora Jerzego Chróścikowskiego wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Sprawozdawcą wybrano pana senatora Józefa Łyczaka.

Na posiedzeniu 13 czerwca 2019 r., Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi kontynuowała rozpatrywanie rządowego projektu ustawy o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych jako wolnych od tych organizmów. Ustawa przewiduje wprowadzenie systemu znakowania artykułów rolno-spożywczych z użyciem oznakowania „wolne od GMO”. Udział w systemie będzie dobrowolny. Oznakowanie „wolne od GMO” będzie mogło być używane dla produktów pochodzenia roślinnego, które są tradycyjnymi odpowiednikami produktów GMO dopuszczonych do stosowania na terytorium Unii Europejskiej i wpisanych do rejestru genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy, produktów pochodzenia zwierzęcego, jeśli w okresie chowu zwierząt nie były stosowane pasze GMO. Projekt ustawy był rozpatrywany przez Komisję na posiedzeniach 14 maja i 11 czerwca 2019 r. W I czytaniu Komisja przyjęła poprawki redakcyjno-legislacyjne oraz poprawki mające na celu zwiększenie wysokości kar przewidzianych za nieprzestrzeganie przepisów ustawy. Na tym posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła dwie poprawki do projektu ustawy zgłoszone w czasie II czytania. Poprawki zakładały m.in., że kontrolę przestrzegania przepisów ww. ustawy przeprowadzają, oprócz Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Handlowej, także jednostki certyfikujące. Komisja wniosła o ich odrzucenie, poprawki nie zyskały też aprobaty Sejmu, który na 82 posiedzeniu  13 czerwca 2019 r. uchwalił ustawę w brzmieniu zaproponowanym przez komisję.

Ustawę rozpatrzono 25 czerwca 2019 r., na 129 posiedzeniu Senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ustawę omówił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Tadeusz Romańczuk. Po dyskusji w wyniku głosowania komisja przyjęła przedstawiony przez przewodniczącego pana senatora Jerzego Chróścikowskiego wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Sprawozdawcą wybrano pana senatora Jerzego Chróścikowskiego.

Na wspólnym posiedzeniu 13 czerwca 2019 r., Sejmowych Komisji: Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzono informację na temat realizacji postanowień Dyrektywy Rady 91/676/EWG z 12 grudnia 1991 roku dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Informację przedstawili: podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej pani Anna Moskwa, sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Tadeusz Romańczuk oraz zastępca głównego inspektora ochrony środowiska pan Marek Surmacz.  Opublikowanie w lipcu 2018 roku „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczaniu” doprowadziło do zakończenia postępowania prowadzonego przeciwko Polsce od 2010 roku przez Komisję Europejską. Pozwoliło ono uniknąć naliczenia dotkliwych kar finansowych z tytułu niewdrożenia postanowień wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z listopada 2014 roku.  Program zawiera wiele nakazów i zakazów dotyczących rolniczego wykorzystania oraz przechowywania nawozów naturalnych. Skuteczne wdrożenie programu wymaga ścisłej współpracy pomiędzy resortami gospodarki wodnej, rolnictwa i środowiska, w związku z czym przygotowywane jest zarządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie powołania Międzyresortowego Zespołu do Spraw Ochrony Wód przed Zanieczyszczeniem Azotanami Pochodzącymi ze Źródeł Rolniczych. Do końca października 2020 roku minister właściwy do spraw gospodarki wodnej ma obowiązek przekazać do Komisji Europejskiej sprawozdanie z realizacji czwartego cyklu wdrażania dyrektywy.

Komisje rozpatrzyły przedstawioną przez podsekretarz stanu w MGMiŻŚ panią Annę Moskwę informację na temat planów rozbudowy sieci sztucznych zbiorników wodnych oraz ich wpływu na gospodarkę wodną i antypowodziową kraju.  Rozbudowa sieci dużych zbiorników wodnych jest realizowana i planowana w szczególności w południowej Polsce, gdzie ze względu na różnice wysokości opady są szybko transformowane w odpływ powierzchniowy. Planowany jest zatem rozwój zbiorników retencyjnych w województwach: podkarpackim, małopolskim, śląskim i dolnośląskim.  W 2017 roku po trzydziestu latach budowy został ukończony Zbiornik Świnna Poręba, który został zbudowany przede wszystkim dla ochrony przed powodzią doliny Skawy i Górnej Wisły. Stanowi on także element systemu przeciwpowodziowego całego kraju oraz chroni pobliskie tereny przed skutkami suszy.

Obecnie trwają prace nad realizacją kolejnych zbiorników wodnych oraz suchych polderów przeciwpowodziowych. Zgodnie z programem planowanych inwestycji w gospodarce wodnej do realizacji przygotowywane są między innymi: zbiornik Racibórz w województwie śląskim, cztery zbiorniki przeciwpowodziowe na terenie Kotliny Kłodzkiej, zbiornik Wielowieś w województwie wielkopolskim, zbiornik Kąty Myscowa w województwie podkarpackim, suche zbiorniki przeciwpowodziowe Rzymówka, Góra Ropczycka i Broniszów.

Komisje rozpatrzyły przedstawioną przez podsekretarz stanu w MGMiŻŚ panią Annę Moskwę informację na temat aktualnego stanu oraz potencjału małej retencji w Polsce.  Szacuje się, że łączna objętość zmagazynowanej wody w istniejących zbiornikach retencyjnych w Polsce wynosi około 4.000.000 tys. metrów sześciennych, co stanowi około 6,5% objętości średniego rocznego odpływu z wielolecia. Warunki fizyczno-geograficzne w Polsce stwarzają możliwość zmagazynowania 15% średniego rocznego odpływu. W latach 2012-2017 regionalne zarządy gospodarki wodnej opracowały plany przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych. Zaproponowano wiele działań, których celem jest przeciwdziałanie i łagodzenie skutków suszy, takich jak: opracowanie reguł sterowania urządzeniami wodnymi retencjonującymi wodę w sposób umożliwiający wykorzystanie tych zasobów w okresie suszy, zwiększenie retencji na obszarach rolniczych, realizacja działań inwestycyjnych w zakresie zwiększania sztucznej retencji. W drugiej połowie 2018 roku Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej rozpoczęło intensywne przygotowania do opracowania strategicznego krajowego dokumentu w zakresie zwiększenia retencji wody – Programu Rozwoju Retencji. Program ten pozwoli na wieloaspektową identyfikację działań, których realizacja zwiększy stopień retencji wody w Polsce.

Komisje rozpatrzyły przedstawioną przez podsekretarz stanu w MGMiŻŚ panią Annę Moskwę informację na temat aktualnego poziomu melioracji gruntów rolnych; stan obecny i planowane zmiany. Według danych z 2017 roku w Polsce zmeliorowanych było blisko 6370 tys. hektarów użytków rolnych, co stanowiło blisko 35% powierzchni użytków rolnych w ujęciu geodezyjnym. Najwięcej zmeliorowanych gruntów znajduje się w województwach: wielkopolskim, mazowieckim oraz warmińsko-mazurskim, a najmniej w województwach świętokrzyskim i lubuskim. Od lat utrzymuje się trend spadkowy udziału powierzchni zmeliorowanych gruntów w stosunku do powierzchni całego kraju, sukcesywnie zwiększa się natomiast powierzchnia użytków rolnych, na których urządzenie wymagają odbudowy lub modernizacji.  Ustawa – Prawo wodne wprowadziła obowiązek prowadzenia ewidencji melioracyjnej w formie elektronicznej. Wody Polskie będą prowadziły ewidencję w układzie zlewniowym, spójnym dla całego kraju. Sporządzenie nowej właściwej ewidencji wymaga przetworzenia danych uzyskanych od marszałków województw oraz digitalizacji znacznej liczby dokumentacji prowadzonej dotychczas w formie papierowej. Kompletna ogólnopolska baza danych melioracyjnych umożliwi lepsze zarządzanie i gospodarowanie wodą w obszarach rolniczych.

Na posiedzeniu Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi 26 czerwca 2019 r., rozpatrzono i zaopiniowanie dla Sejmowej Komisji Finansów Publicznych przedstawione przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Rafała Romanowskiego i dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi w NIK pana Waldemara Wojnicza, sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r. wraz z analizą Najwyższej Izby Kontroli w zakresie:

1) części budżetowej 32 - Rolnictwo:

1. a) dochody i wydatki,
2. b) wynagrodzenia w państwowych jednostkach budżetowych,
3. c) dotacje podmiotowe i celowe;

2) części budżetowej 33 - Rozwój wsi:

1. a) dochody i wydatki,
2. b) wynagrodzenia w państwowych jednostkach budżetowych,
3. c) dotacje podmiotowe i celowe;

3) części budżetowej 35 - Rynki rolne:

1. a) dochody i wydatki,
2. b) wynagrodzenia w państwowych jednostkach budżetowych;

4) części budżetowej 83 - Rezerwy celowe, w zakresie pozycji 7, 8, 12, 32, 35, 50 i 81;

5) części budżetowej 85 - Budżety wojewodów ogółem, w zakresie działu 010 - Rolnictwo i łowiectwo:

1. a) dochody i wydatki,
2. b) wynagrodzenia w państwowych jednostkach budżetowych,
3. c) dotacje podmiotowe;

6) zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami w części 85 - budżety wojewodów;

7) dotacji przedmiotowych i podmiotowych;

8) programów wieloletnich w układzie zadaniowym;

9) agencji wykonawczych:

1. a) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
2. b) Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa,
3. c) Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych,
4. d) Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa;

10) państwowych osób prawnych:

1. a) Polski Klub Wyścigów Konnych
2. b) Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie,
3. c) Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
4. d) Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
5. e) Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
6. f) Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
7. g) Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
8. h) Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
9. i) Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
10. j) Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
11. k) Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
12. l) Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
13. m) Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
14. n) Śląski Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
15. o) Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
16. p) Warmińsko-Mazurski Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
17. q) Wielkopolski Ośrodka Doradztwa Rolniczego,
18. r) Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Po wysłuchaniu dysponentów ww. części budżetowych oraz stanowiska Najwyższej Izby Kontroli Komisja pozytywnie zaopiniowała sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w rozpatrywanym zakresie. Upoważniono pana posła Jerzego Małeckiego do zaprezentowania powyższego stanowiska na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych.

W ramach spraw bieżących Komisja poruszyła kwestię przygotowywanego przez resort rolnictwa projektu ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.

W ostatnim punkcie posiedzenia Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi uzupełniła skład Prezydium. Na zastępcę przewodniczącego Komisji został wybrany pan poseł Ryszard Bartosik reprezentujący Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.

Na posiedzeniu w tym samym dniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat sytuacji kadrowo- finansowej w Inspekcji Weterynaryjnej. W posiedzeniu uczestniczył Główny Lekarz Weterynarii pan doktor Bogdan Konopka.

Na wstępie Komisja wysłuchała referatu pana  dra. hab. Pawła Wojciechowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego na temat potrzeb i zasadności powołania jednej inspekcji bezpieczeństwa i jakości żywności.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Szymon Giżyński przedstawił informację  w zakresie działań kadrowo-finansowych resortu rolnictwa. MRiRW planuje w tym roku m.in. przeznaczyć kwotę 4 252 782 zł na wzmocnienie kadrowe i finansowe Głównego Inspektoratu Weterynarii oraz wojewódzkich i powiatowych inspektoratów weterynarii w dziesięciu województwach. W dyskusji przedstawiciele strony społecznej kierowali zapytania i prośby do strony rządowej o jak najszybsze rozpoczęcie rozmów na temat trudnej sytuacji kadrowo-finansowej lekarzy weterynarii, szczególnie braku lekarzy na wsi. Ostrzegali, że brak wzmocnienia kadr uniemożliwi zwalczenie afrykańskiego pomoru świń.

Komisja zapowiedziała kontynuację rozpatrywania informacji na jednym z kolejnych posiedzeń.

Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła przedstawioną przez sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Tadeusza Romańczuka, informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat sytuacji na rynku trzody chlewnej ze szczególnym uwzględnieniem tuczu nakładczego.

Od początku tego roku sytuacja na rynku trzody chlewnej ulega systematycznej poprawie, a utrzymujące się wysokie ceny skupu pozwalają na poprawę opłacalności produkcji. Sytuacja ta jest wynikiem utrzymujących się pozytywnych trendów cenowych na rynku UE, który jest głównym kierunkiem eksportowym dla krajowej wieprzowiny. Średnia cena wieprzowiny w maju br. na poziomie 5,83 zł/kg przekroczyła o 3,7% średnią cenę z maja 2017 r.

Według Komisji Europejskiej obserwowane ożywienie na rynku trzody chlewnej będzie utrzymane w związku ze wzrastającym zapotrzebowaniem na wieprzowinę ze strony rynku chińskiego przy jednoczesnym ograniczonym wzroście produkcji na rynku unijnym w związku z redukcją pogłowia w kilkunastu państwach członkowskich UE. W okresie styczeń-kwiecień 2019 r. eksport wieprzowiny z UE do Chin, których udział w unijnym eksporcie wieprzowiny stanowi 42,4%, wzrósł o 37%.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w lutym 2019 r. na wniosek Wielkopolskiej Izby Rolniczej wystąpił do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z wnioskiem o zbadanie, czy na rynku wieprzowiny nie występuje nieuczciwa konkurencja ze strony tuczu nakładczego. W odpowiedzi prezes UOKiK poinformował, że brak jest w tym zakresie przesłanek potwierdzających naruszenie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.

Komisja rozpatrzyła informację Ministra Środowiska pana Henryka Kowalczyka o zapowiadanych propozycjach regulacji prawnych dotyczących tuczu nakładczego zaostrzających przepisy podatkowe, sanitarne oraz środowiskowe. Aktualnie ministerstwo prowadzi prace nad projektem ustawy o minimalnej odległości dla planowanego przedsięwzięcia sektora rolnictwa, którego funkcjonowanie może wiązać się z ryzykiem powstawania uciążliwości zapachowej. Przepisy, które proponuje ministerstwo, nie dotyczą tylko tuczu nakładczego – są to przepisy dość ogólne. Ministerstwo proponuje rozwiązania w celu uporządkowania i znormalizowania sytuowania i lokowania obiektów hodowlanych poprzez wprowadzenie minimalnej, bezpiecznej odległości. Zgodnie z projektem ustawy planowane przedsięwzięcie sektora rolnictwa, którego funkcjonowanie może wiązać się z ryzykiem powstawania uciążliwości zapachowej, sytuuje się w minimalnej odległości od m.in. budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej, budynku użyteczności publicznej czy budynku mieszkalnego gospodarstwa agroturystycznego.

Zastępca dyrektora Departamentu Podatku od Towarów i Usług Ministerstwa Finansów pan Zbigniew Makowski poinformował, że obecnie w resorcie finansów nie są prowadzone żadne prace w kierunku zmiany przepisów podatkowych dotyczących tuczu nakładczego. W czasie ożywionej dyskusji strona społeczna poruszała kwestię zasadności tuczu nakładczego i importu prosiąt do Polski.

Na posiedzeniu 2 lipca 2019 r., Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przystąpiła do rozpatrywania przedstawionego przez sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Szymona Giżyńskiego, rządowego projektu ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich. Projekt mający na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej dotyczy kompleksowego uregulowania spraw z zakresu hodowli i rozrodu wszystkich zwierząt gospodarskich oraz zachowania zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich, oceny wartości użytkowej i oceny genetycznej tych zwierząt, prowadzenia ksiąg hodowlanych i rejestrów hodowlanych, a także nadzoru nad hodowlą i rozrodem tych zwierząt. Na wniosek Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska - Koalicja Obywatelska do szczegółowego rozpatrzenia projektu Komisja powołała podkomisję nadzwyczajną, której przewodniczącym wybrany został pan poseł Jan Duda reprezentujący Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość. Ustalono skład podkomisji, termin jej pierwszego posiedzenia zostanie podany w najbliższym czasie.

Sprawozdaje: Grzegorz Anczewski