We wtorek 12 lutego 2019 r. na 122, w tej kadencji posiedzeniu Senacka Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła Informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat przygotowań do realizacji ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne, którą przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski. Przepisy ustawy z 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne weszły w życie 8 lutego 2019 r.
Warunkiem uruchomienia pomocy w formie dopłat do oprocentowania bankowych kredytów na restrukturyzację zadłużenia, pożyczek na spłatę zadłużenia oraz gwarancji spłaty kredytów na restrukturyzację zadłużenia jest ogłoszenie pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności tej pomocy ze wspólnym rynkiem. Po uzyskaniu pozytywnej decyzji KE szczegółowe warunki udzielania pomocy oraz wzory wniosków zostaną opublikowane zarówno przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jak i Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
Na tym samym posiedzeniu podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Rafał Romanowski przedstawił również informację na temat proponowanych zmian legislacyjnych dotyczących projektu ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Przedstawiający informację podniósł, iż po ponad 2 latach od wejścia w życie znowelizowanych przepisów pojawiła się potrzeba zmiany lub doprecyzowania obowiązujących przepisów, a także wprowadzenia nowych rozwiązań. Wnosiły o to organizacje rolnicze, jednostki samorządu terytorialnego, a także osoby fizyczne i prawne oraz Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rolników oraz innych podmiotów zainteresowanych nabyciem nieruchomości, w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracowany został projekt ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Podstawowym jego celem jest doprecyzowanie przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1405 z późn. zm.). Ostateczna wersja projektu, po analizie uwag zgłoszonych w trakcie uzgodnień i konsultacji, w tym samorządu rolniczego, została przekazana 11 stycznia 2019 r. do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów. Nowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, ustawy – Prawo spółdzielcze, ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa.
We wtorek 19 lutego 2019 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała informacji na temat planowanych zmian stawek podatku VAT w rolnictwie, w szczególności na napoje i nektary zawierające, 20 i więcej procent soku owocowego lub warzywnego. Informację przedstawił dyrektor Departamentu Podatków od Towarów i Usług w Ministerstwie Finansów pan Wojciech Śliż. W przedstawiający informację podkreślił, że są to propozycje mające na celu ujednolicenie stawek i zmianę zasad ich ustalania – obecnie stawki podatku VAT wyznaczane były w oparciu o kwalifikację statystyczną, nowe mają być określane na podstawie kwalifikacji celnej, bardziej zrozumiałej dla konsumentów. Proponuje się m.in. zrównanie stawek podatku VAT na wszystkie owoce, co oznacza obniżkę stawek dla owoców cytrusowych, obniżkę podatku VAT na chipsy, pieczywo cukiernicze, ciastka itd. Jak podkreślono, podobne grupy towarów opodatkowane byłyby w tej samej wysokości, np. wszystkie owoce i ich przetwory miałyby stawkę VAT w wysokości 5%. Do tej grupy włączone byłyby soki i nektary, natomiast napoje o zwartości soku 20 i więcej procent, obłożone byłyby stawką VAT w wysokości 23%. Zarówno posłowie jak i strona społeczna negatywnie ocenili propozycje podniesienia podatku VAT na napoje owocowe wraz z obniżką stawek dla owoców cytrusowych. Obecny na posiedzeniu prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Wiktor Szmulewicz określił proponowane przez resort finansów zmiany, jako prowadzące do zmniejszenia spożycia krajowych owoców, przez co szkodzące polskim rolnikom i konsumentom. Komisja zdecydowała, że w najbliższym czasie skieruje dezyderat do Prezesa Rady Ministrów w sprawie podniesienia podatku VAT na napoje z zawartością co najmniej 20% soku, w obronie polskiej produkcji.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła informację Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat realizacji ustawy o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych, z uwzględnieniem ich wpływu na rynki zbytu oraz efektywność wydatkowania pieniędzy. Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Tadeusz Romańczuk. Na podstawie ustawy z 22 maja 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych w Polsce działa dziewięć funduszy promocji: Fundusz Promocji Mleka, Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego, Fundusz Promocji Mięsa Wołowego, Fundusz Promocji Mięsa Końskiego, Fundusz Promocji Mięsa Owczego, Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego, Fundusz Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych, Fundusz Promocji Owoców i Warzyw oraz Fundusz Promocji Ryb. Głównym celem działalności funduszy jest wspieranie marketingu, wzrostu spożycia i promocji produktów rolno-spożywczych. Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o funduszach promocji środki funduszy nie są środkami publicznymi, a środkami prywatnymi branży, dlatego o sposobie wydatkowania środków finansowych decydują wyłącznie przedstawiciele organizacji branżowych, reprezentujących producentów rolnych oraz przetwórców. Poszczególnymi funduszami zarządzają dziewięcioosobowe komisje; w skład każdej komisji wchodzi pięciu przedstawicieli producentów, jeden przedstawiciel Krajowej Rady Izb Rolniczych i trzech przedstawicieli przetwórców, co daje rolnikom przewagę w decydowaniu o sposobie wydatkowania pieniędzy. Na podstawie danych z Ministerstwa Finansów wynika, że od dnia wejścia w życie ustawy o funduszach promocji, wartość eksportu towarów rolno-spożywczych stale rośnie, z 13,5 mld euro w 2010 r. do 29,3 mld euro w 2018 r. O efektywności funkcjonowania funduszy świadczy również audyt środków finansowych, dokonany w 2017 r. przez Najwyższą Izbę Kontroli. NIK stwierdza, że fundusze promocji przyczyniły się znacząco do wzrostu eksportu polskich produktów rolno-spożywczych, utrzymania dodatniego salda w handlu zagranicznym tymi produktami oraz wzrostu wykorzystania środków unijnych na promocję produktów rolno-spożywczych, a także spełniły społecznie pozytywną rolę integrując branżę rolno-spożywczą.
W czasie ożywionej dyskusji obecni na posiedzeniu przedstawiciele związków rolniczych oceniali skuteczność promocji i sposoby gospodarowania funduszami. Pan Mirosław Borowski wiceprezes Krajowej Rady Izb Rolniczych i członek komisji zarządzającej Funduszem Promocji Mleka podkreślił, że fundusz spełnia stawiane przed nim zadania a mechanizm kontroli wydatkowania środków wszystkich dziewięciu funduszy pozwala na wnikliwe wykrywanie niegospodarności, jeżeli taka miałaby miejsce.
Połączone Komisje: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi w czasie toczącego się w tym samym dniu posiedzenia zapoznały się z informacją na temat aktualnie podjętych działań ograniczających liczbę dzików w Polsce w celu zwalczania wirusa ASF. Zgodnie z informacją Ministra Środowiska, do końca grudnia 2018 r. w ramach odstrzału ujętego w planach łowieckich i odstrzału sanitarnego pozyskano 210 374 dzików. W styczniu br. na terenie Polski zrealizowano odstrzał sanitarny dzików w formie odstrzałów wielkoobszarowych. Wyznaczony obszar odstrzału obejmował 320 obwodów łowieckich i przebiegał wzdłuż województw: pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, mazowieckiego, lubelskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego i podkarpackiego. W dyskusji podkreślano, że redukcja populacji dzików jest jednym z działań zmierzających do zahamowania rozprzestrzenienia ASF. Nie więcej niż 5% odstrzelonych dzików miało kontakt z wirusem ASF. Odsetek ten jest znacznie wyższy wśród padłych dzików i wynosi 80%. Podnoszono problem przestrzegania zasad bioasekuracji podczas wykonywania polowania oraz zbierania padłych dzików, gdyż wirus ASF odporny na wysychanie, procesy gnilne i mrożenie zachowuje możliwość zarażania do 4 miesięcy. Wskazywano, na konsekwentny i odpowiedni program bioasekuracji, który jest najważniejszym działaniem w zwalczaniu wirusa, bowiem wektorem przenoszenia wirusa do hodowli jest człowiek a im więcej mamy wirusa w lesie i na polach, tym większe jest ryzyko, że człowiek popełni błąd i przyniesie wirus z lasu lub pola do chlewni. Dlatego właśnie należy ograniczyć populacje dzików. Reprezentujący samorząd rolniczy pan Robert Nowak – członek zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych podkreślił równoważność działań w gospodarstwie poprzez bioasekurację i w środowisku poprzez redukcję liczby dzików również tam gdzie ASF jeszcze nie występuje a gdzie ma miejsce zagęszczenie zarówno produkcji świń jak i populacji dzików. Poseł przewodniczący pan Stanisław Gawłowski skierował do przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prośbę o pisemną informację na temat liczby przypadków spornych spraw dotyczących niewypłacania odszkodowań rolnikom, którzy utracili swoje hodowle.
W czwartek 21 lutego 2019 r. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła, skierowany do niej po I czytaniu, rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz niektórych innych ustaw. Projekt przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Ryszard Zarudzki. Celem ustawy jest stworzenie instytucjonalnych ram prawnych systemu wdrażania instrumentów finansowych, w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020), poprzez gwarancje do kredytów, z których skorzystać będą mogli rolnicy oraz mali i średni przedsiębiorcy z sektora przetwórstwa rolno-spożywczego. Podmiotem udzielającym gwarancji ma być Bank Gospodarstwa Krajowego, który po wykonaniu zobowiązań wynikających z umowy o finansowaniu zwróci otrzymane środki wraz z pożytkami na rachunek wskazany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a następnie Minister przekaże środki do ponownego wykorzystania przez Krajowy Fundusz Gwarancyjny. Komisja przyjęła sprawozdanie i wybrała sprawozdawcą pana posła Zbigniewa Dolatę. Na 77 posiedzeniu plenarnym Sejmu 22 lutego 2019 r. ustawę uchwalono większością głosów. Senat po rozpatrzeniu 25 lutego 2019 r. przez Senacką Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi, która nie wniosła poprawek, przyjął ustawę 26 lutego 2019 r., nie wnosząc poprawek.
W tym samym dniu Komisje: Finansów Publicznych oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wspólnym posiedzeniu rozpatrzyły poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Projekt ma na celu umożliwienie uzyskania zwrotu części podatku akcyzowego zakupionego i wykorzystanego do produkcji rolnej od wszystkich rodzajów oleju napędowego oferowanego na rynku poprzez dodanie klasyfikowanego kodem CN 2710 20 11 do CN 2710 20 19 (olej napędowy B7), który został wyłączony z możliwości zwrotu podatku ustawą z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2244). Ustawa umożliwi zwrot podatku akcyzowego zapłaconego również w okresie wyłączenia oleju napędowego B7 z katalogu olejów napędowych przy zakupie, których producenci rolni mogą ubiegać się o zwrot akcyzy, przedłuża do 31 marca termin na składnie wniosków oraz umożliwia zmianę z urzędu już wydanych decyzji. Ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia Komisje przyjęły poprawkę o charakterze legislacyjnym i precyzującym. Komisje przyjęły sprawozdanie wybierając posłem sprawozdawcą pana Roberta Telusa. Na 77 posiedzeniu plenarnym Sejmu 22 lutego 2019 r. ustawę uchwalono zdecydowaną większością głosów. Senat po rozpatrzeniu 26 lutego 2019 r. przez Senacką Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi, która nie wniosła poprawek, przyjął ustawę 26 lutego 2019 r., nie wnosząc poprawek.
Na kolejnym w tym dniu posiedzeniu zwołanym w trybie art. 152 ust. 2 regulaminu Sejmu na wniosek grupy posłów Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchała „Informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi pana Jana Krzysztofa Ardanowskiego na temat czynności podejmowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz podległe i nadzorowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi organy, w tym Głównego Lekarza Weterynarii, w sprawie ujawnionego w mediach, nielegalnego procederu uboju bydła i wprowadzania na rynek niezdatnego do spożycia mięsa”. Referujący informację sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Szymon Giżyński stwierdził, że był to nielegalny proceder, a rozmiar tego wydarzenia i jego skutki dotyczą także polskiej racji stanu i bezpieczeństwa żywności. Nie było to działanie systemowe, a przestępcze, sprzeczne z procedurami. Dodał, że polskie i unijne instytucje natychmiast zareagowały, a odpowiednie służby przystąpiły do działania. Chronologię wydarzeń i harmonogram działań przedstawił główny lekarz weterynarii pan Paweł Niemczuk. Dodał, że zakład, w którym odbywał się nielegalny ubój zwierząt został zamknięty. Podjęto szereg działań, aby usprawnić nadzór i kontrolę weterynaryjną nad rzeźniami. Na przełomie stycznia i lutego br. przeprowadzono kontrolę w 326 rzeźniach prowadzących ubój zwierząt kopytnych. W 56 z nich stwierdzono niezgodności. Do końca marca br. zostaną opracowane parametry dotyczące częstotliwości kontroli rzeźni prowadzących ubój bydła, a rzeźnie wysokiego ryzyka mogą być kontrolowane raz na kwartał. Obecny na posiedzeniu pan Wiktor Szmulewicz prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych podniósł niepokojąco długi termin, jaki upłynął od wykrycia tego bezprzykładnego procederu do przekazania informacji wskazanym w procedurze podmiotom. Zdaniem mówcy skutkować to może trudnymi do przewidzenia stratami gospodarczymi zważywszy na fakt, że jesteśmy czołowym europejskim eksporterem wołowiny. Podkreślił też potrzebę wprowadzenia jednoznacznej, zgodnej z obowiązującym ustawodawstwem procedury dotyczącej uboju z konieczności w gospodarstwie poprzez system ubojni przewoźnych.
Komisja wysłuchała też informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowanej na wniosek pani Doroty Niedzieli zastępcy przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie skupu jabłek prowadzonego przez firmę „Eskimos”. Informacji udzielił sekretarz stanu w MRiRW pan Tadeusz Romańczuk.
Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi uchwaliła na tym samym posiedzeniu dezyderat skierowany do Prezesa Rady Ministrów w sprawie planowanych zmian stawek podatku VAT w rolnictwie, w szczególności na napoje i nektary, zawierające, co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego. W dezyderacie Komisja zwróciła się m.in. o ponowne przeanalizowanie projektowanej podwyżki, jak również o przeanalizowanie zrównania stawki podatku VAT na owoce cytrusowe i krajowe, ponieważ planowane zmiany mogą niekorzystnie wpłynąć na polską produkcję owoców.
sprawozdaje: Grzegorz Anczewski
