W dniach 7-8 grudnia 2023 r. w Štrbské Pleso na Słowacji odbyło się posiedzenie izb rolniczych krajów gurpy wyszehradzkiej, z ramienia KRIR udział w spotkaniu wziął Wiceprezes KRIR Robert Nowak.

Przedstawiciele izb rolniczych omówili następujące tematy:

1. Aktualna sytuacja na rynkach rolno-żywnościowych.
2. Import towarów z Ukrainy.
3. Dyskusja na temat wpływu potencjalnego przystąpienia Ukrainy do UE.

oraz przedstawili następujące wnioski:

Turbulentne wydarzenia na rynku surowców do produkcji rolnej oraz rozwój cen towarów rolniczych w ostatnich dwóch latach spowodowały paradoksalną sytuację, gdy rolnicy zetknęli się z wysokimi cenami surowców, podczas gdy ceny produktów rolniczych znacznie spadły. Agresja Rosji wobec Ukrainy i następujący po niej nieuregulowany import ukraińskiej produkcji rolnej na teren Unii Europejskiej przyczyniły się znacząco do tej sytuacji. Spowodowało to dramatyczny spadek cen, utratę rynków eksportowych, zwłaszcza w krajach bezpośrednio graniczących z Ukrainą, oraz przepełnienie magazynów.

Przedstawiciele izb rolniczych Grupy Wyszehradzkiej uzgodnili, że konieczne jest wsparcie gospodarki Ukrainy dotkniętej wojną, ale nie może to być kosztem naszych rolników i producentów żywności.

Apelujemy więc do naszych rządów o podjęcie skoordynowanego podejścia w obronie interesów własnych rolników i producentów żywności, aby przedłużyć jednostronny zakaz importu niektórych towarów na nasze terytorium, a także poszerzyć i ujednolicić listę takich towarów. Rządy powinny wspólnie promować przyjęcie wspólnego europejskiego rozwiązania na poziomie instytucji europejskich, które pomoże Ukrainie w eksporcie jej produkcji głównie do krajów trzecich, nie szkodząc jednocześnie rolnikom i producentom żywności w UE. Bazując na tej sytuacji, prosimy również o znaczny wzrost Rezerwy Kryzysowej.

Jednocześnie apelujemy do przedstawicieli Unii Europejskiej o wprowadzenie procedur i narzędzi w liberalizacji handlu produktami rolno-żywnościowymi z Ukrainy, które będą jak najbardziej chronić wewnętrzny rynek Unii Europejskiej, zwłaszcza jego rolników i producentów żywności, uwzględniając najbardziej skomplikowaną sytuację w krajach bezpośrednio graniczących z Ukrainą.

Komisja Europejska deklaruje chęć przyjęcia Ukrainy jako członka UE tak szybko, jak to możliwe. Jednak konieczne jest zrozumienie, że Ukraina jest potęgą rolniczą, która uprawia obszar odpowiadający 1/3 obszaru rolniczego wszystkich krajów UE razem wziętych. Jeśli chodzi o rozszerzenie Wspólnoty Europejskiej, władze i członkowie UE nigdy nie stanęli przed podobnym wyzwaniem.

Dlatego apelujemy o to, aby przedstawiciele państw członkowskich, na których najbardziej negatywny wpływ będzie miało wejście ukraińskiej produkcji rolnej na wspólny rynek europejski, jak najbardziej uczestniczyli w negocjacjach dotyczących warunków przystąpienia Ukrainy do UE. Państwa członkowskie UE bezpośrednio graniczące z Ukrainą mogą być jednoznacznie uważane za te kraje.

W tych negocjacjach konieczne jest bezpośrednie zaangażowanie przedstawicieli organizacji rolniczych i spożywczych, które reprezentują ludzi, na których możliwe przystąpienie Ukrainy do UE będzie miało najbardziej fundamentalny wpływ, i nie przeprowadzanie negocjacji i konsultacji tylko na poziomie politycznym i z aktorami politycznymi.

Wzywamy do rozważenia przystąpienia Ukrainy do UE tylko wtedy, gdy kraj ten spełni wszystkie warunki przedakcesyjne oraz po spełnieniu wszystkich terminów wdrożenia prawodawstwa UE w dziedzinie rolnictwa i żywności. W przeciwnym razie nastąpiłoby fundamentalne zakłócenie konkurencji gospodarczej na wewnętrznym rynku UE, co zaszkodziłoby obecnym państwom członkowskim.

Wzywamy nasze rządy i instytucje UE, zanim rozpoczną jakiekolwiek fundamentalne i wiążące negocjacje akcesyjne z Ukrainą, do zapewnienia opracowania szczegółowej analizy i studium wpływu dotyczącego przystąpienia Ukrainy do UE na sektor rolniczy i spożywczy, a także bezpieczeństwo żywnościowe (z uwzględnieniem zdrowia konsumentów UE). Decyzja dotycząca przystąpienia Ukrainy do UE nie powinna być jedynie gestem politycznym, lecz musi opierać się na racjonalnej ocenie sytuacji, a wszystkie pozytywne i negatywne aspekty tego fundamentalnego kroku muszą być ocenione, przy czym wymagane studium wpływu i analiza mogą służyć jako jedyny narzędzi.

Przedstawiciele izb rolniczych Grupy Wyszehradzkiej zgodzili się na bliższą współpracę opartą na wspólnych priorytetach w celu dotarcia do decydentów i reprezentowania interesów rolników na poziomie krajowym i UE.