24 września br. w Brukseli odbyło się
posiedzenie Grupy Roboczej Copa-Cogeca „Rośliny oleiste i białkowe”. Ze strony polskich organizacji
członkowskich w spotkaniu wziął udział przedstawiciel Krajowej Rady Izb
Rolniczych. Przewodnimi tematami dyskusji był przegląd aktualnej sytuacji
rynkowej oraz stan perspektyw światowego rynku soi w związku z wizytą studyjną
przedstawicieli amerykańskiego stowarzyszenia US Soybean Association. Przedstawiono także informacje dotyczące implementacji dyrektywy w sprawie energii odnawialnej w kontekście rozwoju sektora biopaliw w Unii Europejskiej.
Aktualna sytuacja na rynku roślin oleistych i białkowych:
- Łotwa – powierzchnia upraw rzepaku wyniosła 84 tys. ha tj. była niemal analogiczna do sezonu 2008/2009, jednakże ze względu na trudne warunki klimatyczne na wiosnę osiągnięto niskie plony rzepaku ozimego, wobec czego produkcja ogółem obniżyła się do 173 tys. ton;
- Litwa – powierzchnia opraw rzepaku wzrosła ze 192 tys. ha w 2008 roku do ok. 200 tys. ha, jednakże wydajność upraw (średnio 2 t/ha) spowodowała nieznaczny jedynie wzrost produkcji tj. do 400 tys. ton;
- Polska (za danymi Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku) – całkowita powierzchnia upraw rzepaku wyniosła ponad 750 tys. ton, co oznacza niewielki (ok. 3%) spadek w porównaniu do roku 2008. Produkcja łącznie przekroczyła 2,2 mln ton i była wyższa niż wstępne szacunki, a zebrane ziarno charakteryzowało się dobrą jakością i zaolejeniem;
- Austria – powierzchnia upraw rzepaku i słonecznika pozostała na niemal tym samym poziomie co w poprzednim sezonie i wyniosła odpowiednio ok. 56 tys. i 26 tys. ha. Wzrósł udział powierzchni upraw soi – z 18,4 tys. do 25,3 tys. ha. Średni uzysk rzepaku z 1 ha wyniósł 3,2 t, a łączna produkcja obliczana jest w tym sezonie na 182 tys. ton;
- Finlandia – powierzchnia zasiewów rzepaku wzrosła w porównaniu z poprzednimi latami i wyniosła 81 tys. ha, z których uzyskano łącznie 120 tys. ton. Plony są dobrej jakości, jednakże ich ilość ograniczyła słaba wydajność ze względu na trudne warunki atmosferyczne w trakcie zasiewów;
- Belgia – uzyskano dobre plony rzepaku o wysokiej jakości i zaolejeniu ziarna, średnia krajowa wydajność wyniosła 4,5 t/ha, dzięki czemu z powierzchni 11 tys. ha uzyskano ok. 50 tys. ton. Produkcja ma tendencję zwyżkową w porównaniu do wyników z poprzednich lat;
- Szwecja – na uprawę rzepaku w sezonie przeznaczono ok. 100 tys. ha, co oznacza wzrost w porównaniu do kampanii 2008/2009 o ok. 8 tys. ha. Średni uzysk wyniósł ok. 3 t/ha, co uznano za wynik dobry, zwłaszcza iż w większości rolnicy zdecydowali się na produkcję rzepaku ozimego, a także ze względu na wiosenną suszę.
- Niemcy – sytuacja pod względem produkcji rzepaku korzystna, bardzo dobre plony przekraczające w niektórych regionach kraju 6 t/ha (średnio 4,2 t/ha). Warunki pogodowe w sezonie były sprzyjające, dlatego jakość i oleistość zebranego ziarna nie budzi zastrzeżeń. Dobiegają końca zasiewy rzepaku ozimego na rok 2010 powierzchniowo zbliżone do tegorocznej kampanii tj. ok. 1,5 mln ha;
- Francja – średni uzysk rzepaku z 1 ha wyniósł 3,8 tony, zanotowano zarówno wzrost powierzchni zasiewów (do ok. 1, 46 mln ha) jak samej produkcji (do prawie 5,5 mln ton). Z uwagi na wzrost znaczny kosztów produkcji zbóż część rolników zdecydowała się na produkcję słonecznika, dzięki czemu powierzchnia upraw tej rośliny w związku z mniejszymi potrzebami nawozowymi w stosunku do pszenicy. Wzrasta także udział roślin białkowych w uprawach, w szczególności soi, który w wyniósł ok. 36 tys. ha w porównaniu do ok. 22 tys. ha w sezonie 2008/2009;
- Włochy – obserwuje się ograniczanie produkcji rzepaku (tylko 10 tys. ha), jednakże zanotowano istotny wzrost udziału w uprawach słonecznika (o 25% w porównaniu do 2008 roku do 143 tys. ha) oraz soi (do ponad 200 tys. ha) przy jednoczesnym dobrym poziomie plonowania tj. odpowiednio 2,4 t/ha i 3 t/ha.
- Słowacja – powierzchnia uprawy rzepaku wyniosła w tym sezonie 167 tys. ha, co przy średnim uzysku na poziomie 2,4 t/ha dało łącznie produkcję ok. 400 tys. ton; nieznaczny spadek areału uprawy słonecznika (ok. 74 tys. ha);
- Czechy –powierzchnia uprawy rzepaku wyniosła ok. 355 tys. ha (minimalny spadek w porównaniu do 2008 r.), jednakże plony były jakościowo dobre, a wysoka wydajność z ha podobna do wyników osiągniętych w Niemczech pozwoliła na osiągnięcie wyższej produkcji, która osiągnęła ok. 1, 15 mln ton;
- Węgry – zebrano łącznie ok. 1,9 mln ton roślin oleistych, z czego rzepak stanowił 555 tys. ton, produkcja spadła więc o 12% pomimo, że zanotowano 2% wzrost powierzchni; podobna tendencja miała miejsce w przypadku soi, której zebrano łącznie 72 tys. ton tj. o 2 tys. ton mniej przy spadku wydajności z 2,6 do 2,3 t/ha;
- Wielka Brytania – powierzchnia uprawy rzepaku spadła o 4% tj. do poziomu 571 tys. ha, co przy mniejszym niż ubiegłoroczny uzysku z ha (średnio 3,0 t/ha) dało ok. 1,7 mln ton; zanotowano ponadto znaczny wzrost w porównaniu do lat ubiegłych znaczenia roślin białkowych (dwukrotnie większa powierzchnia tj. 31 tys. ha), w których dominowała produkcja grochu (46,3 tys. ton z łącznie zebranych 49 tys. ton roślin białkowych).
Wszyscy uczestnicy dyskusji, oprócz danych rynkowych, wskazywali podczas swoich wypowiedzi na niski poziom cen skupu surowca. W porównaniu do 2008 roku odnotowano generalny spadek, który może się odbić negatywnie na tendencjach w trakcie wiosennych zasiewów. Wskazywano na konieczność podjęcia szerszej debaty w kwestii kontraktacji produkcji, która stanowiła w wielu przypadkach (Niemcy, Francja) zabezpieczenie cen, a więc i dochodów producentów rolnych. Wśród przyczyn niekorzystnych tendencji cenowych rzepaku wskazywano dużą dostępność surowca na rynkach światowych spowodowaną wzrostem podaży i zbyt wąskim zastosowaniem śruty rzepakowej w produkcji zwierzęcej. Przyczyną tego, zdaniem delegacji włoskiej, jest szeroki import soi do Europy nieograniczany barierami celnymi.
Następnie miała miejsce prezentacja na temat perspektyw na rynku soi, którą przedstawili reprezentanci US Soybean Association. Spotkanie amerykańskich farmerów na forum Copa-Cogeca stanowiła część ich wyjazdu studyjnego do Europy. Zgodnie z przekazanymi w tym zakresie informacjami wzrasta rynkowe konsumpcja globalna soi, co w kontekście spadku produkcji ze względu na suszę w Brazylii i Argentynie spowodowało zainteresowanie Chin, do których Stany Zjednoczone prowadzą obecnie duży eksportu nasion (50% całkowitego eksportu z USA).
