Copa i Cogeca odnotowują propozycję przeglądu unijnych ram w zakresie opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej. Przegląd dyrektywy jest przedstawiony jako jedna z inicjatyw na poziomie UE i państw członkowskich, które mogą być wdrażane po to, aby osiągnąć cele unijnej polityki klimatycznej poprzez zachęcanie do korzystania z czystszych, bardziej zrównoważonych i przyjaźniejszych dla klimatu energii - co ma być częścią społecznie sprawiedliwej zielonej transformacji.

Sektory rolny i leśny są jedynymi, które oferują nie tylko sekwestrację węgla, ale także alternatywy dzięki odnawialnym surowcom, które mogą zastąpić produkty wytwarzane z surowców kopalnych. Europejscy rolnicy i spółdzielnie rolnicze są gotowi do wykonania swojej części zadania, w imię ambitnych celów klimatycznych UE. Ich osiągnięcie będzie możliwe jedynie za pomocą stworzenia efektywnych instrumentów prawnych, które będą opierać się na potencjale łagodzenia zmian klimatycznych sektorów powiązanych z glebą.

Produkty energetyczne wykorzystywane w pracach rolnych, ogrodniczych czy związanych z akwakulturą oraz w leśnictwie: równe traktowanie

W ramach obecnie obowiązującej dyrektywy w sprawie opodatkowania energii, państwa członkowskie mogą stosować nawet zerową stawkę podatkową na energię elektryczną i produkty energetyczne wykorzystywane w rolnictwie, ogrodnictwie, rybołówstwie czy leśnictwie.

Projekt Komisji zachowuje możliwość stosowania derogacji (od 1.01.2023 aż do 1.01.2033) dla produktów energetycznych wykorzystywanych do ogrzewania oraz dla anergii elektrycznej używanej w rolnictwie, ogrodnictwie czy akwakulturze, ale w przypadku leśnictwa znacząco podnosi minimalny dopuszczalny poziom.

Copa i Cogeca wzywają do zachowania bieżących derogacji dotyczących poziomów opodatkowania, a to z poniższych powodów:

• w przeciwieństwie do przemysłu, rolnictwo i leśnictwo pracują, wykorzystując naturalne cykle biologiczne. Nie wszystkie aspekty tej aktywności mogą być kontrolowane za pomocą ludzkiej interwencji. Przykładowo wydajność klimatyczna i czy energetyczna roślin zależy od materiału genetycznego nasion;
• ilość gazów cieplarnianych pochodzących z sektora rolnego została znacząco ograniczona (o ok. 435 miliona ton ekwiwalentu CO2, co oznacza spadek o 25 % w stosunku do 1990 roku);
• produkty energetyczne wykorzystywane w rolnictwie, leśnictwie czy ogrodnictwie stanowią znaczącą część kosztów ponoszonych przez rolników. W związku z tym wzrost kosztów zakupu składowych niezbędnych do produkcji rolnej będzie mieć znaczący wpływ na ceny produktów rolnych, ogrodniczych czy leśnych. A to nie leży w interesie europejskich konsumentów.

Usunięcie zerowej stawki związanej z wykorzystaniem produktów energetycznych i energii elektrycznej w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie będzie mieć wpływ na konkurencyjność tych sektorów i sprawi, że tego typu aktywność zostanie przeniesiona i będzie prowadzona w państwach trzecich. Będzie to mieć kluczowe znaczenie przede wszystkim w kontekście rosnących kosztów produkcji, z którymi mierzą się rolnicy (np. pasza, nawozy, energia), co znacząco przekłada się na ich dochody. A to z kolei zaowocuje spadkiem inwestycji w sektorze, co spowoduje zniknięcie miejsc pracy w obszarach wiejskich i będzie zagrożeniem dla tej działalności, która jest zależna od kogeneracji (eng. Combined Heat and Power - CHP). Artykuł 17 przekształconej dyrektywy 2003/96/WE dotyczącej opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej powinien być przyjęty w takiej formie, aby produkty energetyczne i energia elektryczna wykorzystywane do prac w sektorze rolnym, ogrodniczym, leśnym czy szeroko pojętym rybołówstwie nadal były częścią zrównoważonej zielonej transformacji.

Wkład sektora biopaliw pozyskiwanych z roślin uprawnych i produktów leśnych: odchodzenie od paliw kopalnych

Kryteria zrównoważoności i przepisy powiązane z pośrednimi zmianami użytkowania gruntów zapisane w ramach OZE II dostarczają wszystkich gwarancji w zakresie wydajności środowiskowej paliw wytwarzanych z roślin uprawnych i produktów leśnych.

Według sprawozdania Komisji  certyfikowane i zrównoważone biopaliwa wytwarzane z roślin uprawnych i produktów leśnych są najczęściej wykorzystywanym odnawialnym źródłem energii w transporcie drogowym w UE. Można przypuszczać, że redukcja emisji w sektorze transportu jest w dużym stopniu spowodowana wykorzystaniem biopaliw wytwarzanych z roślin uprawnych i produktów leśnych. Według Eurostatu/narzędzia SHARES, udział odnawialnych źródeł energii w sektorze transportu w 2019 r. wyniósł 8,9% z zastosowaniem współczynnika mnożącego, więc znajduje się poniżej celu 10% określonego w dyrektywie (UE) 2009/28/WE z 2020 r.

Aby osiągnąć cele europejskiego prawa o klimacie oraz dekarbonizować transport, pamiętając o tym, że większość nowych pojazdów wciąż będzie wyposażana w silniki spalinowe, UE nadal będzie zależeć od paliw płynnych. Żadna z technologii takich jak biopaliwa z roślin uprawnych czy produktów leśnych nie powinna znaleźć się poza zestawem narzędzi pozwalających przeprowadzić dekarbonizację sektora transportu, którego emisje stanowią 1/4 wszystkich emisji i są powyżej poziomu z roku 1990.

Dekarbonizacja sektora rolnego i leśnego jest także bardzo ważną kwestią, przede wszystkim chodzi tu o pojazdy jeżdżące w terenie, które w większości korzystają z paliw płynnych. Płynne biopaliwa produkowane z certyfikowanych i zrównoważonych roślin uprawnych i produktów leśnych są niezbędne, aby możliwe było dalsze korzystanie z posiadanych maszyn do pierwotnej produkcji rolnej.

Biopaliwa produkowane z roślin uprawnych są w centrum unijnej ambicji dotyczącej białek roślinnych. Proponowana ETD powinna uwzględniać strategiczne znaczenie silnego i konkurencyjnego europejskiego sektora rolnego - takiego, który będzie dostarczał bezpiecznej żywności o odpowiedniej jakości i w dostępnej cenie. Opodatkowanie produktów energetycznych powinno pomagać rozwijać biogospodarkę i gospodarkę o obiegu zamkniętym opartą na europejskich surowcach, która będzie generować odpady bogate w białko roślinne, lub celulozę, i pozwoli na tworzenie miejsc pracy. Konieczna jest głęboka zmiana. To się dzieje już w ramach ETD, ale powinno zostać zaostrzone. Tego typu działania pozwolą na promowanie tranzycji i koniecznej elektryfikacji.

Biomasa leśna może zostać zamieniona w biopaliwo stałe, ciekłe czy gazowe, które można zamienić na energię lub wykorzystać jako alternatywę dla paliw w sektorze transportu lub procesów przemysłowych. Drzewa są przydatne do produkcji energii, ponieważ - dzięki fotosyntezie, która wychwytuje dwutlenek węgla z atmosfery - zamieniają one energię słoneczną w biomasę. Większość biomasy leśnej wykorzystywanej w UE na potrzeby [produkcji] bioenergii pochodzi z odpadów i resztek powstałych w wyniku procesów produkcyjnych.

Energie ze źródeł odnawialnych są także elementem rozwoju gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy - zwłaszcza w obszarach wiejskich. Oprócz tego nie zaobserwowano związku między cenami żywności i zapotrzebowaniem na biopaliwa. Jakikolwiek wpływ na ceny żywności jest nieznaczący w porównaniu do pozostałych dynamik obserwowanych na globalnym rynku żywności.

Copa i Cogeca wzywają Komisję do przyjęcia stabilnej i długoterminowej polityki w zakresie zaawansowanych biopaliw produkowanych z roślin uprawnych i produktów leśnych oraz do zwiększenia spójności między poszczególnymi unijnymi politykami. Przedstawiana propozycja nie powinna prowadzić do podniesienia minimalnych poziomów opodatkowania odnawialnych, rolnych i leśnych, źródeł energii.

Biorąc pod uwagę, że w państwach członkowskich ETD funkcjonuje obok europejskiego systemu handlu emisjami  (EU ETS), należy zadbać o zapewnienie spójności. Biopaliwa i biopłyny, które spełniają kryteria zrównoważoności oraz energia wyprodukowana z leśnej i rolnej biomasy nie powinny być objęte podatkiem węglowym, ponieważ emisje CO2 uwalniane w czasie ich spalania są uważane za naturalne.

Copa i Cogeca pozytywnie przyjmują propozycję, która przewiduje opodatkowywanie paliw w oparciu o ich wartość energetyczną (euro/gigadżule), ale wzywają do stosowania tego rozwiązania wyłącznie w stosunku do paliw kopalnych, aby w ten sposób zachęcać do inwestowania w tzw. energie czyste. Ponadto nie do przyjęcia jest, aby biopaliwa były opodatkowane wyżej niż ekwiwalent paliw kopalnych o takiej samej wartości energetycznej. Podatek oparty na intensywności emisji węgla jest właściwą drogą, aby doprowadzić do dekarbonizacji energii.

Copa i Cogeca nie popierają niektórych propozycji Komisji dotyczących zmiany dyrektywy w sprawie opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej w takiej postaci, w jakiej zostały one przedstawione, w szczególności tych, których celem jest:

• ustanowienie, od 1 stycznia 2021 roku, minimalnego poziomu równego połowie stopy referencyjnej dla zrównoważonych paliw wyprodukowanych z żywności i roślin paszowych oraz dla zrównoważonych biopaliw stosowanych jako paliwa grzewcze lub silnikowe;
• wprowadzenie, od 1 stycznia 2033 roku, opodatkowania zrównoważonych paliw wyprodukowanych z żywności i roślin paszowych na takim samym poziomie jak konwencjonalnych paliw kopalnych.

Wyłącznie paliwa silnikowe i wykorzystywane do ogrzewania, wyprodukowane lub pochodzące z biomasy, które nie są zgodne z wymaganiami w zakresie zrównoważoności zawartymi w dyrektywie (UE) 2018/2001 i/lub które tworzą wysokie pośrednie ryzyko zmiany użytkowania gruntów powinny być opodatkowane na tym samym poziomie, co paliwa kopalne.

Nie powinno się wprowadzać rozróżnienia między zrównoważonymi biopaliwami z żywności czy roślin paszowych a zaawansowanymi biopaliwami dopóki spełniają one kryteria zrównoważoności przedstawione w dyrektywie (UE) nr 2018/2001 (OZE II).

Copa i Cogeca wzywają do stworzenia tranzycji energetycznej, która będzie dostępna dla konsumentów i do większego wspierania paliw o większej zawartości biopaliw (B10, E20+, E85, ED95 i B100) i ich wykorzystywania w sektorze transportu dóbr i osób.

Copa i Cogeca potwierdzają swoje stanowisko, według którego fundamentalnym jest stworzenie w ramach przekształcania dyrektywy 2003/96/WE w sprawie opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej systemu derogacji dla energii wykorzystywanej w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie oraz biopaliw. Wzywamy do obniżenia należnych podatków za czyste i bezpośrednio lub pośrednio zmieszane biopaliwa/biopłyny.  Copa i Cogeca oczekują, że Komisja Europejska i państwa członkowskie zobowiążą się do utrzymania redukcji (lub odstępstw, tam gdzie to możliwe), tak aby sektor mógł pracować w oparciu o jasną wizję, która umożliwia planowanie.

Artykuł 16 §3 dyrektywy 2003/96/WE dotyczący opodatkowania energii elektrycznej ustanawia, że odstępstwo lub obniżenie podatków, które może być zastosowane w stosunku do biopaliw jest ustalane przez państwa członkowskie zgodnie ze zmianami cen surowców, tak aby zapewnić, że obniżki nie doprowadzą do zbyt wysokiej rekompensaty dodatkowych kosztów poniesionych przy produkcji biopaliw. Nie trzeba dodawać, że dostosowanie podatku za biopaliwa musi uwzględniać także cenę biomasy.

Copa i Cogeca są zdania, że bezpośrednie lub pośrednie zachęty podatkowe dla sektora biopaliw/biopłynów  powinny także uwzględniać preferencje Wspólnoty.

Biopaliwa wykorzystywane w rolnictwie i leśnictwie  muszą także posiadać certyfikaty zrównoważoności, zgodnie z wymaganiami określonymi w dyrektywie (UE) nr 2018/2001 (OZE II). Tak czy inaczej dowód zrównoważoności nie jest wymagany w oparciu o bieżącą dyrektywę w sprawie opodatkowania energii elektrycznej (2003/96/UE), a także nie jest on wymagany w przekształconej propozycji.

Copa i Cogeca zauważają, że przy wprowadzeniu minimalnych poziomów opodatkowania biopaliw wykorzystywanych w rolnictwie i leśnictwie, nie jest wymagana zgoda w oparciu o przepisy pomocy państwa na gruncie krajowym.

Odpowiednie ramy czasowe dla zmian w zakresie opodatkowania energii elektrycznej

Komisja uważa, że przegląd ETD powinien obowiązywać od 1.01.2023 r. To nie pozostawi sektorowi rolnictwa, ogrodnictwa i leśnictwa oraz wszystkim innym, zbyt wiele czasu na dostosowanie się do tych znaczących zmian. Copa i Cogeca opowiadają się za stopniową tranzycją, prosząc, aby każda zmiana obecnego systemu derogacji właściwych dla korzystania z energii w rolnictwie, ogrodnictwie, leśnictwie czy biopaliw, zawierała:

• odpowiedni okres przejściowy, a jego obowiązywanie nie rozpoczynało się od 1.01.2023 r.
• realistyczny okres dostosowawczy.

To pozwoli podmiotom na dysponowanie czasem niezbędnym do tego, aby dostosowały się do trudnych skutków finansowych, jakie będą mieć proponowane zmiany oraz pozwoli na zwiększenie inwestycji. Bieżący kontekst rosnących cen za energię, w połączeniu ze wzrostem pozostałych kosztów ponoszonych przez rolników oraz niewiadomy czas trwania tych tendencji może doprowadzić zachwiania zrównoważonością działalności gospodarczych wielu rolników i spółdzielni rolniczych.