W dniu 6 lutego 2020 r.  miało miejsce wspólne posiedzenie grup roboczych COPA-COGECA „Wspólna polityka rolna„ i „Rozwój Obszarów Wiejskich”. Z ramienia KRIR w spotkaniu udział wziął Pan Mirosław Drygas.

Posiedzenie zdominowała tematyka związana z propozycjami Nowego Zielonego Ładu (New Green Deal) i Strategii od Pola do Stołu (From Farm to Fork) zaprezentowanego w ubiegłym roku przez szefową Komisji Europejskiej Panią Komisarz Von der Leyen oraz przedstawioną 14 stycznia w Strasbourgu na posiedzeniu Parlamentu Europejskiego koncepcją rozwiązań instytucjonalnych i mechanizmów wdrażania wyżej wspomnianych programów.

Dyskusja i intensywna wymiana poglądów skupiona była na spodziewanym wpływie tych nowych i jeszcze w gruncie rzeczy bardzo ogólnych i hasłowych propozycji na ostateczny kształt przyszłej WPR.

W tym kontekście gorącą dyskusję wywołała kwestia konieczności wprowadzenia okresu przejściowego pozwalającego na płynne przejście ze starego okresu programowania do nowego. Dyskutanci podnosili konieczność zapewnienia ciągłości finansowania na podobnym poziomie i opowiadali się za wprowadzeniem reguły „stare zasady nowe środki”.

Z prezentacji reprezentantki Finlandii W Parlamencie Europejskim, sprawozdawcy w sprawie regulacji przejściowej (Transition Regulation) wynikało, że jest ona projektowana tylko na 2021 rok.

W świetle braku szczegółowych rozwiązań odnośnie włączenia w przyszłą WPR nowo proponowanych strategii wydaje się niemożliwe, aby kraje członkowskie UE były w stania opracować Plany Strategiczne w takim terminie. Tym bardziej, że zgodnie z aktualnymi propozycjami Komisja Europejska będzie miała 8 miesięcy na ich zatwierdzenie. Opinię taką wyrażali w zasadzie wszyscy uczestnicy posiedzenia.

Mając to względzie wyrażano też propozycje o potrzebie przedłużenia aktualnych PROW, aby mieć możliwość zachowania ciągłości wsparcia finansowego.

Pojawiły się też krytyczne głosy, wskazujące na Nowy Zielony Ład, Strategia od Pola do Stołu oraz zapowiedziana na najbliższy okres Strategia bioróżnorodności mogą spowodować w przyszłości przekształcenie UE z eksportera w importera żywności oraz pogorszenie i tak niezbyt dobrej sytuacji dochodowej rolników.

Obawy uczestników dyskusji dotyczyły też tzw. ECO wsparcia – zobowiązania jednorocznego, o podwyższonych wymogach środowiskowo-klimatycznych, w ramach pierwszego filara WPR. Instrument ten ma być obowiązkowy dla krajów członkowskich a dobrowolny dla rolników. Zastanawiano się co się stanie z budżetem, jeśli rolnicy nie będą chcieli wdrażać tego schematu wsparcia?

Ponadto dyskutowano problem dostosowania AKIS, a w tym doradztwa rolniczego, do przyszłych znacznie bardziej wyrafinowanych wymagań i koniecznego wzmocnienia finansowego i kompetencyjnego tych instytucji.

Następnego dnia, tj. 7 lutego 2020 r. odbyło się posiedzenie grupy dialogu obywatelskiego „Rozwój Obszarów Wiejskich”. Tematyka posiedzenia była generalnie tożsama z głównymi zagadnieniami dyskutowanymi na posiedzenia grupy roboczej COPA z dnia poprzedniego.

Nowy Zielony Ład  został przedstawiony przez przedstawiciela Komisji Europejskiej jako „lekarstwo na wszelkie dolegliwości”, zapewniające wzrost gospodarczy, dużo nowych miejsc pracy, wykorzystanie dotychczas nie używanych zasobów społeczności lokalnych, poprawę pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym, a także poprawę jakości życia na obszarach wiejskich.

Niestety w prezentacji w minimalnym stopniu zaprezentowano przewidywane nowe rozwiązania np.: odnośnie definicji (np. aktywny rolnik), kryteriów selekcji wniosków, procedur i wskaźników oceny realizacji zakładanych celów. Ogólnikowość prezentacji tłumaczono nowym modelem wdrażania przyszłej WPR, który zakłada pogłębienie zasady subsydiarności w procesie programowania, czyli większą swobodę krajów członkowskich także w definiowaniu podstawowych kategorii determinujących merytoryczny kształt Planu Strategicznego WPR.

W tym kontekście nie zaprezentowano jakie będą kryteria/mechanizmy zatwierdzania Planu… przez Komisję  Europejską.

Kolejnym dyskutowanym zagadnieniem była kwestia roli instrumentów finansowych w procesie wdrażania Nowego Zielonego Ładu. Zaprezentowano założenia do utworzenia Planu Sprawiedliwej Transformacji (Just Transition Plan)  i ukierunkowanego na jego realizację Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (Just Transition Fund). Poinformowano, że kraje członkowskie powinny w Planie Strategicznym zawrzeć informacje o sposobie wykorzystania instrumentów finansowych w przyszłym okresie programowania.

W ostatnim punkcie obrad przedstawiono krótką informację o planowanym rozpoczęciu prac nad długookresową wizją rozwoju obszarów wiejskich w UE w perspektywie roku 2050.

Mirosław Drygas - ekspert KRIR