W dniach 25-26 października 2018 r. odbyło się posiedzenie grupy roboczej Copa-Cogeca oraz Grupy Dialogu Obywatelskiego „Rozwój obszarów wiejskich”. W spotkaniu z ramienia KRIR udział wziął – dr Mirosław Drygas. W trakcie posiedzenia kontynuowano dyskusje nad kolejnymi elementami proponowanych zmian WPR na lata 2021-2027 dotyczących następujących zagadnień: System Wiedzy i Innowacyjności w Rolnictwie (Agricultural Knowledge and Innovations System – AKIS), grupowe wdrażanie projektów rolno-środowiskowo-klimatycznych, zmian w przyszłej polityce spójności.

W kontekście AKIS podkreślono jego kluczową rolę w procesie modernizacji sektora rolno-spożywczego w formie zapewnienia przepływu najnowszej wiedzy i  innowacyjności do praktyki gospodarczej oraz sprzyjania rozwoju cyfryzacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich. W ten sposób AKIS staje się głównym narzędziem  realizacji celu przekrojowego przyszłej WPR, ukierunkowanego na wzrost innowacyjności, a tym samym konkurencyjności sektora rolno-żywnościowego.

W nowej perspektywie planuje się zintegrowanie w jedną sieć wszystkich sieci związanych z funkcjonowaniem rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich pod nazwą Sieć WPR. W ten sposób do Sieci WPR włączone zostaną: sieć rozwoju obszarów wiejskich oraz sieć innowacyjności w rolnictwie, które będą współpracować z AKIS i lokalnymi grupami działania (Leader).

Niezwykle interesującym było przedstawienie przykładu grupowego wdrażania projektów rolno-środowiskowo-klimatycznych przez lidera takiej grupy z Holandii (w Holandii funkcjonuje 40 takich grup). Podstawowe cechy charakterystyczne takiego systemu to:

• Ograniczenie biurokracji ponoszonych kosztów transakcyjnych po stronie rolników i administracji (zmniejszono liczbę umów na realizację projektów z 13 tys. do 40!).
• Działania ukierunkowane głównie na utrzymanie krajobrazu
• Nowe podejście do gospodarowania ukierunkowane na siedliska ptaków.
• Wspólne cele, planowane wyniki oraz prowadzone kontrole.
• Ewentualne sankcje ponoszone proporcjonalnie.
• System zarządzania zinformatyzowany.

Odnośnie polityki spójności wskazano na zmniejszenie dysproporcji  wielkości wsparcia przeznaczonego dla krajów członkowskich, zmniejszenie liczby celów z 11 do 5, wprowadzenie koncentracji tematycznej w ramach ERDF w regionach słabiej rozwiniętych. Jednocześnie wskazano na propozycję obniżenia poziomu współfinansowania ze środków UE, stopniowe wychodzenie z zasady N + 3 odnośnie wydatkowania funduszy, utrzymania obowiązku przygotowania Umowy Partnerstwa UE z krajami członkowskimi.  W przeciwieństwie do WPR nie planuje się wprowadzenia tzw. rezerwy wykonania. Jako istotne należy uznać stworzenie możliwości przesunięcia do 5% funduszy na inne polityki/fundusze.

Posiedzenie Grupy dialogu obywatelskiego w głównej mierze było poświęcona dwóm kwestiom związanym z przyszłym okresem programowania, tj. strukturze i zawartości Planu Strategicznego WPR 2021-2027 oraz planowanej do utworzenia Sieci WPR, składającej się z połączenia w jeden organizm aktualnie istniejących sieci rozwoju obszarów wiejskich (polski KSOW) oraz sieci innowacyjności w rolnictwie (polski SIR).

W punkcie dotyczącym przyszłego Planu Strategicznego WPR zaprezentowano strukturę - wzorzec planu (template), obejmujący dotychczasowe dwa filary, składający się z niżej opisanych ośmiu rozdziałów oraz aneksów (zgodnie z art. 95 projekt rozporządzenia);

• Ocena istniejących potrzeb.
• Opis strategii i logiki interwencji.
• Opis wspólnych elementów dla kilku projektowanych interwencji.
• Opis interwencji w ramach płatności bezpośrednich, sektora rolnego oraz ukierunkowanych na rozwój obszarów wiejskich wymienionych w strategii.
• Cele i plan finansowy.
• Opis systemu zarządzania i koordynacji.
• Opis elementów zapewniających modernizację proponowanych działań WPR.
• Opis elementów odnoszących się do uproszczenia i ograniczenia obciążeń administracyjnych dla beneficjentów.

Prezentujący pracownik Komisji Europejskiej wielokrotnie podkreśla, ze jest to jeszcze nie zatwierdzony ostatecznie wzorzec, mający na celu ułatwić krajom członkowskim rozpoczęcie prac przygotowawczych.

Ostateczny termin składania w Komisji planu to 31 grudnia 2019 roku.

Nadal jest przedstawiono konkretnych informacji na temat ewentualnego częściowego zatwierdzania przez KE Planu Strategicznego. Wskazano na możliwość przyjęcia takiej zasady, co wynika z innego rytmu wypłacania środków finansowych z filara 1 niż ma to miejsce w filarze 2.

Odnośnie Sieci WPR stwierdzono, że w Komisji Europejskiej ciągle trwają prace nad zdefiniowaniem jej ostatecznego kształtu. Jako główny problem do rozwiązania wskazano zapewnienie usprawnienia przepływu wiedzy i innowacji do interesariuszy w kontekście nowych wyzwań i potrzeby realizacji nowych zadań.

Podkreślono, że nowa sieć będzie skupiać się głównie na kwestiach związanych z rolnictwem.