W dniach 21 i 22 września 2017 roku w Sekretariacie Copa-Cogeca w Brukseli odbyły się posiedzenia Prezydium Copa-Cogeca. Z ramienia Krajowej Rady Izb Rolniczych w spotkaniach wziął udział Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, Wiktor Szmulewicz. Po przyjęciu porządku obrad i sprawozdania z ostatniego spotkania omówiono i przejęto  projekt mandatu grupy zadaniowej Copa Cogeca do spraw Brexitu. Następnie Sekretariat przedstawił i omówił budżet Copa-Cogeca na rok 2018. Po wymianie opinii na temat kwestii finansowych dotyczących Geopa projekt budżetu na 2018 rok został przyjęty. Następnie odbyła się wymiana poglądów z panią Sandrą Galliną, dyrektor do spraw zrównoważonego rozwoju; umów o partnerstwie gospodarczym - Afryka, Karaiby i Pacyfik; Rolnictwo i Rybołówstwo z DG do spraw Handlu, Komisja Europejska, w sprawie obecnych negocjacji handlowych między Unią Europejską a Mercosurem.

Podczas dyskusji organizacje rolnicze wyraziły swoje obawy odnośnie negocjacji z Mercosur. Szczególnie zagrożonymi są sektory wołowiny, cytrusów oraz rynek cukru. Argumentując swoje wypowiedzi podkreślano fakt coraz poważniejszego zmniejszania się areału produkcji owoców cytrusowych natomiast w przypadku sektora wołowiny kwestię kosztów produkcji oraz norm które w znacząco obniżają konkurencyjność rolników europejskich.

Komisja Europejska w odpowiedzi na wątpliwości wyrażone przez organizacje rolnicze podkreśliła, że żaden sektor produkcji rolniczej nawet ten najwrażliwszy nie będzie mógł być wyłączony z negocjacji handlowych.

Następnie odbyły się wybory na przewodniczącego Copa. Komitety Copa-Cogeca otrzymała jedną kandydaturę z Pana Joachima Rukwieda z niemieckiej organizacji rolniczej DBV.  W wyniku wyborów Pan Rukwied otrzymał 112 głosów i tym samym został wybrany na dwuletnią kadencję na stanowisko przewodniczącego Copa.

W drugim dniu posiedzenia Prezydium po przyjęciu porządku obrad i projektu sprawozdania z posiedzenia prezydium Copa z dnia 15 i 16 czerwca 2017 roku  Sekretarz Generalny przedstawił zebranym  z działalności przewodniczącego Copa i sekretarza generalnego.

Następnie odbyły się wybory na wiceprzewodniczących Copa. Do wyborów przystąpiło 7 kandydatów. Joe Healy z irlandzkiego Stowarzyszenia Rolników (IFA),  Marian Sikora z polskiej Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych,  Henri Brichart (FNSEA),  Roberto Moncalvo z włoskiego stowarzyszenia rolników Coldiretti, Martin Merrild z duńskiej Rady do spraw Rolnictwa i Żywności,  Franz Reisecker z austriackiej Izby Rolniczej (LKO) oraz Mladen Jakopović z chorwackiej Izby Rolniczej (HPK). W wyniku wyborów sześciu nowych wiceprzewodniczących to: Joe Healy (IFA)- 111 głosów, Marian Sikora (FBZPR)-104 głosy, Henri Brichart (FNSEA)-103, Roberto Moncalvo Coldiretti-96 głosów, Martin Merrild (DAFC) -95, Franz Reisecker (LKO)-88 głosów.

Następnie Sekretariat przedstawił informacje na temat sytuacji rynkowej.

Sektor mleka

Produkcja mleka w UE spada już od roku. W okresie od stycznia do czerwca 2017 r. była o 1% niższa (tj. wyprodukowano 700 000 mniej) niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Zarówno Nowa Zelandia jak i Australia zakończyły sezon z negatywnymi wynikami, aczkolwiek tempo ograniczania produkcji mleka w tych krajach spadło ostatnio. Produkcja w USA wzrosła o 1,4% w okresie od stycznia do czerwca.

Ceny mleka w UE idą w górę od roku - nie jest to jednak tendencja stała - średnia unijna cena wynosi aktualnie 34,5 €/100 kg. Gospodarstwa nadal odczuwają trudności związane z płynnością finansową.

Pozytywne sygnały cenowe odnotowywane od czerwca 2016 r. złagodniały na dłuższy okres, aczkolwiek ostatnio się pobudziły. Ceny masła są wyjątkowo wysokie (652 €/100 kg). Ceny odtłuszczonego mleka w proszku są na poziomie ceny interwencyjnej (170 €/100 kg). Luka między tłuszczami i białkami się poszerza. Ceny sera cheddar są raczej stabilne.

Wyniki unijnego eksportu za okres styczeń-maj są raczej pozytywne - spadł eksport masła (głównie ze względu na ograniczenie wywozu do Arabii Saudyjskiej), ale zwiększył się eksport odtłuszczonego mleka w proszku, serów i pełnego mleka w proszku. Eksport odtłuszczonego mleka w proszku jest dodatni, głównie ze względu na duży popyt w Chinach i Algierii.

Nowa Zelandia zmniejszyła eksport najważniejszych produktów podczas gdy USA eksportują więcej odtłuszczonego mleka w proszku i sera (te ostatnie są najbardziej konkurencyjne z wyjątkiem dla pełnego mleka w proszku).

Chiny importują więcej (zwłaszcza produktów wysokojakościowych). Australia i Rosja zwiększyły przywóz masła, podczas gdy Chiny i USA go ograniczyły. USA ograniczyły przywóz sera (71% importu pochodzi z UE).

Znaczne ilości odtłuszczonego mleka w proszku w UE nadal znajdują się w magazynach interwencji publicznej (357 359 ton), a dodatkowe 18 063 ton w prywatnym przechowywaniu. Do tej pory KE sprzedała jedynie 140 ton odtłuszczonego mleka w proszku z interwencji publicznej. Poczynając od marca tego roku, sprzedano dodatkowe 11 160 t odtłuszczonego mleka w proszku w ramach interwencji publicznej, czyli ilość dostępna do końca roku to trochę mniej niż 100 000 t. Zapasy masła są wyjątkowo niskie (227 t). Sektor spodziewa się deficytu masła rzędu 60 000 t w tym roku. Zapasy sera (10 865 t) są również niskie. Prywatne przechowywanie jest już zamknięte dla tych dwóch programów dopłat do prywatnego przechowywania. Inne regiony produkujące mleko również posiadają własne zapasy w magazynach.

Brak pewności:

• produkcja mleka na świecie. Prognozy dla Nowej Zelandii i Australii wskazują na wzrost rzędu 2-3%.
• branża spodziewa się luki między zawartością tłuszczu i białka w UE oraz niedoboru masła do końca roku.
• poziom zapasów na świecie. Komisja Europejska będzie organizować przetargi na sprzedaż publicznych zapasów odtłuszczonego mleka w proszku. Nowe zapasy mogą potencjalnie zwiększyć poziom niepewności, gdyż ceny odtłuszczonego mleka w proszku zbliżają się do ceny interwencyjnej (źródła branżowe spodziewają się dalszej sprzedaży odtłuszczonego mleka w proszku w ramach interwencji publicznej we wrześniu).

Sektor wieprzowiny

Grupa robocza spotkała się na nadzwyczajnym posiedzeniu 11 września, by omówić strategię eliminacji choroby obecnej aktualnie w sześciu państwach członkowskich (oprócz Sardynii).

Średnia tygodniowa cena w UE zaczęła spadać zgodnie z tendencją związaną z początkiem sezonu zimowego. Po drastycznych spadkach w lipcu ceny świń w UE zaczęły stabilizować się w sierpniu. Mimo spadku utrzymują się nieznacznie powyżej średniej z ostatnich 5 lat i 5% powyżej ceny z roku ubiegłego. Główne czynniki to spadek popytu w Chinach (-25%) i Japonii (-4%), który nie został w pełni pokryty przez wzrost zapotrzebowania ze strony Korei Południowej, USA i Filipin. Do czerwca 2017 r. eksport wieprzowiny z UE był o 14% niższy niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.

Unijny rynek mięsa wieprzowego jest nadal bardzo zależny od eksportu, w szczególności do Chin. Ze względu na koniec sezonu (lata) i przy założeniu, że eksport się nie zmieni (-14%), a podaż będzie się odradzać, trudno będzie o dalszą poprawę cen. Zróżnicowanie i otwartość na nowe rynki zbytu mają niesamowite znaczenie.

Sektor drobiu i jaj

Mimo niedawnych wydarzeń, średnia cena jaj w UE zaczęła rosnąć przed początkiem sezonu (koniec roku) i obecnie jest o 24,4% wyższa niż w roku ubiegłym. Ten (znaczny) wzrost cen może również wskazywać na brak jaj ze względu na wycofanie milionów jaj z rynku. W przyszłości sytuacja ta najprawdopodobniej wpłynie na zaufanie konsumentów, które padło ofiarą wielu ciosów w ostatnich latach (dioksyny, grypa ptaków, fipronil).

Komisja poinformowała o skażeniu fipronilem gospodarstw w Holandii, Belgii, Niemczech i Francji. Jaja, produkty jajeczne i produkty spożywcze skażone fipronilem zostały wykryte w co najmniej 24 państwach członkowskich, 2 krajach EOG i 10 krajach trzecich. Dlatego też ważne jest odbudowanie zaufania konsumentów i promocja wysokich norm unijnego modelu produkcji w ramach działań promocyjnych. Rolnicy pośrednio lub bezpośrednio dotknięci kryzysem powinni uzyskać wsparcie. Copa i Cogeca skontaktują się z Komisją, by znaleźć najlepsze rozwiązanie. Grupy robocze mogą rozpocząć dyskusję na temat ilości/jakości alternatywnych produktów do walki z ptaszyńcem kurzym i innymi pasożytami.

Państwa członkowskie na nadzwyczajnym posiedzeniu Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz postanowiły pochylić się nad ewentualną harmonizacją NDPP obowiązującego produkty jajeczne i przyjrzeć się dalszemu zarządzaniu przetworzoną żywnością i przetworzonymi produktami wytworzonymi przed pojawieniem się informacji na temat tego zajścia. Komitet przygotuje również unijny program utylizacji jaj, mięsa i produktów żywnościowych (dla poszczególnych kategorii produktów). Komisja poinformuje państwa członkowskie o szczegółach szeroko zakrojonego programu monitorowania obecności nielegalnych substancji w jajach i drobiu w ciągu najbliższych tygodni.

Wydarzenia te miały miejsce po pojawieniu się ognisk grypy ptaków (co wpłynęło szczególnie na jaja z wolnego wybiegu), co doprowadziło do ubicia milionów ptaków w wielu państwach członkowskich. Copa i Cogeca wzięły udział w konsultacjach społecznych na temat poprawki do norm handlowych dla jaj z wolnego wybiegu, pochwalając aktualną propozycję i sugerując dalsze wydłużenie odstępstwa do co najmniej 20 tygodni w przypadku ograniczeń związanych z występowaniem grypy ptaków, by umożliwić utrzymanie statusu z wolnego wybiegu. Co więcej, naszym zdaniem większa elastyczność powinna być punktem wyjścia dla odstępstw (czas ucieka). Spodziewamy się, że akt delegowany zawierający zmiany w normach handlowych dla jaj z wolnego wybiegu wejdzie w życie do końca roku po dwumiesięcznym okresie kontroli Rady i PE.

Sektor owoców i warzyw

Rynek warzyw i owoców znajduje się w trudnej sytuacji od momentu wprowadzenia rosyjskiego embarga w sierpniu 2014 r. Wielkość i wartość eksportu w sektorze warzyw i owoców nie była w stanie pokryć utraty rynku rosyjskiego. Konkurencja na rynku UE jest coraz większa. Znalezienie nowych rynków zbytu w krajach trzecich zajmuje znacznie więcej czasu niż się spodziewano i jest niezmiernie trudne. W niektórych branżach eksport zwiększył się w latach 2014-2015. Jednak wydaje się, że okres 2015-2016 będzie trudniejszy ze względu na spowolnienie światowej gospodarki i ceny ropy naftowej, a także większą niestabilność polityczną. Tymczasowe nadzwyczajne środki wsparcia obowiązywały do końca czerwca 2017 r. Komisja Europejska zaproponowała przedłużenie nadzwyczajnych środków wsparcia dla wieloletnich owoców o rok.

Z tablicy wskaźników DG AGRI z maja 2017 r. wynika, że sytuacja jest najbardziej tragiczna w sektorze jabłek. Średnie ceny w UE w maju wyniosły 53 €/100 kg, co stanowi jedynie 92% pięcioletniej średniej za lipiec. Eksport 14 000 ton jabłek do USA mógłby być dozwolony na początku roku gospodarczego 2017/2018 jednak nie zastąpi on rosyjskiego rynku. Kwestia ta zmogła zostać poruszona przez pana Andriukaitisa i pana Perdue w Waszyngtonie 19 czerwca 2017 r. Aczkolwiek, w 2017 r. plony jabłek powinny być dużo niższe niż w 2016 r. ze względu na kiepskie warunki meteorologiczne na wiosnę (mróz, chłód, nawet śnieg, deszcz i grad). Produkcja jabłek została poważnie dotknięta w Belgii, Holandii, Włoszech, Polsce, Niemczech, Austrii, Czechach, Łotwie i na Węgrzech. Zgodnie z szacunkami WAPA, produkcja jabłek w UE powinna osiągnąć poziom 9,4 mln ton w porównaniu do 12 mln ton, która to ilość stanowi średnią z ostatnich trzech lat (-21 % 2017/2016). Produkcja gruszek osiągnęła poziom 2,2 mln ton (-1 % 2017/2016).

Ceny za wycofanie poszły w górę na początku czerwca 2017 r. z wyjątkiem pomidorów letnich i owoców cytrusowych wraz z publikacją rozporządzeń wtórnych obejmujących system wsparcia dla sektora warzyw i owoców w ramach jednolitej WOR (rozporządzenie (UE) nr 2017/892 i rozporządzenie (UE) nr 2017/891). Jest to pozytywny rozwój sytuacji, gdyż w ten sposób ustanowiono minimalne ceny na rynku.

Z tablicy wskaźników DG AGRI widać, że w przypadku pomidorów średnia cena w UE w kwietniu wyniosła 134 €/100 kg, co stanowi 145 % pięcioletniej średniej. Aczkolwiek, ceny w Hiszpanii i Holandii w kwietniu były niższe od średniej unijnej. Na spotkaniu GREX, eksperci wyrazili zadowolenie z sytuacji na rynku pomidorów w kampanii 2016-2017.

W odniesieniu do prognoz dla owoców pestkowych, zdaniem Europech całkowita produkcja (brzoskwinie, nektarynki, morele) powinna wzrosnąć o 8% w stosunku do pięcioletniej średniej (2011-2015) i osiągnąć poziom 3,9 mln ton. Oprócz rosyjskiego embarga, Białoruś 1 lipca 2017 r. wprowadziła środki SPS. Poziom zapasów jest wysoki w krajach produkujących owoce, a zbiory jeszcze się nie zakończyły. By zapobiec kryzysowi na rynku, Komisja zaproponowała zmianę pułapów wycofywania ustanowionych w rozporządzeniu w sprawie tymczasowych nadzwyczajnych środków i ich potrojenie  od 3 sierpnia br. Publikacja w Dzienniku Urzędowym jest planowana na 9 września br.

W odniesieniu do embarga, Rosja rozważa jego zniesienie dla tureckich pomidorów w październiku.

Zboża i rośliny oleiste

Zbiory pszenicy na świecie powinny osiągnąć poziom 742 mln ton. Będą to drugie najwyższe zbiory w ciągu ostatnich pięciu lat. Produkcja w USA będzie najniższa od 15 lat. W Rosji i na Ukrainie spodziewa się wyjątkowo wysokich zbiorów - 106 mln ton - jakość jest jednak wątpliwa. Produkcja w Rosji i na Ukrainie doprowadzi do wzrostu eksportu na początku kampanii. W UE zbiory jeszcze trwają w kilku krajach. Zbiory wyniosły 148 mln ton i były wysokiej jakości we Francji. Sytuacja w Zjednoczonym Królestwie i Niemczech jest jednak niepokojąca. Światowa produkcja jęczmienia powinna spaść o 5%. Produkcja kukurydzy na świecie przekroczy 1 mld ton i będą to drugie najwyższe zbiory w ciągu ostatnich pięciu lat. Napędzają ją głównie USA mimo spadku areału. W UE susza na Węgrzech wpłynęła w znacznym stopniu na wysokość produkcji.

Dlatego też wysoka konkurencja między pszenicą paszową i kukurydzą znajdzie odzwierciedlenie w niskich cenach. Wzrost handlu doprowadzi do spadku zapasów z poprzedniego sezonu (-11%) obydwu produktów. Rynek jęczmienia podąży za tendencją cenową pszenicy. Napięcia na rynku pszenicy konsumpcyjnej mogą wzrosnąć podczas tego sezonu ze względu na niższe zbiory w USA i Kanadzie.

Aktualne ceny zbytu pszenicy wynoszą ok. 130 euro/t, czyli plasują się dużo poniżej kosztów produkcji (250 euro/t). Strata marży na ha wynosi ok. 700 euro/ha. Jest to trzeci rok z rzędu charakteryzujący się negatywnym wynikiem gospodarczym.

Światowa produkcja rzepaku nieznacznie idzie w górę. W UE spodziewa się stabilnej produkcji, ze spadkiem areału w najważniejszych krajach produkujących rzepak. Produkcja soi zbliża się do rekordowego poziomu wraz ze wzrostem areału w USA. Z pierwszej oceny wynika, że susza i mróz wpłyną na plony roślin uprawnych w krajach południowych. Na produkcję jęczmienia najbardziej wpłynął mróz (kraje bałtyckie i Francja), co spowodowało konieczność przesiania upraw.

Sektor cukru

Stowarzyszenia użytkowników cukru (CIUS i CAOBISCO) wywierają presję na Komisję w zakresie wprowadzenia tymczasowych nadzwyczajnych środków związanych z importem cukru po obniżonej stawce celnej i ponowną sprzedażą cukru pozakwotowego w okresie od lipca do września. Państwa członkowskie będą głosować w komitecie ds. wspólnej organizacji rynków rolnych 27 kwietnia. Równolegle, porozumienie między UE i Chorwacją zostanie przyjęte przez Radę do spraw ogólnych 25 kwietnia. Kontyngent cukru surowego w wysokości 78 000 ton po 11 €/t (w porównaniu do 98 €/t) zostanie przyznany Brazylii na sześć lat w związku z wejściem Chorwacji do UE. Oczywiście ilość na oparta jest na tradycyjnej wymianie handlowej między Chorwacją a Brazylią. Aczkolwiek, nowy kontyngent przywozowy dla Brazylii może obowiązywać wszystkie państwa członkowskie, a nie tylko Chorwację. Komisja Europejska planuje wprowadzenie kontyngentu od 1 lipca 2017 r. Komisja Europejska przyznała również drugą transzę eksportu cukru pozakwotowego z dwumiesięcznym opóźnieniem. Dlatego też podejście KE jest niespójne. Copa-Cogeca poparła  CIBE, CEFS, ACP i ESRA (branża rafineryjna) sprzeciwiając się wnioskowi KE w sprawie tymczasowych nadzwyczajnych środków w sektorze cukru. Na zakończenie, komisarz Hogan wycofał projekt porządku obrad komitetu ekspertów z końca maja [SUC(17)4142 :1]. Obserwatorium rynku cukru spotka się  11.07.2017 r., a potem będzie się spotykać dwa razy w roku do 2019 r., by z bliska przyglądać się rozwojowi sytuacji na rynku w świetle zniesienia kwot.

Z pierwszych szacunków dotyczących produkcji wynika, że całkowita produkcja cukru buraczanego powinna przewyższyć 20 mln ton w porównaniu do 16,5-17 mln ton w systemie kwotowym. Aktualnie negocjowane ceny cukru wyniosłyby 400 €/t w porównaniu do 498 €/t wskazanych w sprawozdawczości cenowej cukru z czerwca 2017 r.

W przypadku ziemniaków, doszło do wzrostu powierzchni upraw o 8,3% w porównaniu do pięcioletniej średniej w pięciu najważniejszych krajach produkujących ziemniaki.

Wpływ niekorzystnych warunków meteorologicznych ma coraz większe znaczenie przy zbiorach. W krajach bałtyckich, Skandynawii i bardziej ogólnie na północy Europy rolnicy borykają się z opadami deszczu natomiast na południu Europy sytuacja jest bardzo ciężka w związku z suszą.

W czasie wymiany poglądów na temat sytuacji rynkowej omówiono również kwestię ASF. Prezes Szmulewicz wypowiadając się w tej kwestii podkreślił, że zagrożenie ASF nie jest tylko sprawą Polski ale całej Unii Europejskiej. Problem wirusa ASF może w konsekwencji zdestabilizować nie tylko rynek produkcji mięsa wieprzowego ale również mieć znaczący wpływ na rynek pasz. W kwestii ASF cała Unia Europejska powinna się zmobilizować i działać razem.

Następnie przeprowadzono wymianę  poglądów na temat aktualnych negocjacji handlowych i przedstawiono informacje na temat inicjatywy Komisji w sprawie łańcucha żywności.

W kontekście stosowania środków ochrony roślin uczestnicy omówili kwestię zakazu stosowania glifosatu. Zarówno we Francji jak i Niemczech jest to bardzo wrażliwy temat. W Danii jest poparcie dla stosowania glifosatu ale nie w przypadku produkcji żywności dla ludzi.

W kolejnym punkcie przedstawiono informacje dotyczące kolejnych kroków w sprawie ESR-LULUCF jak również  na temat sytuacji związanej z wyjściem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej

W dalszej części posiedzenia przyjęto projekt regulaminu dotyczącego zaangażowania Copa i Cogeca w projekty badawcze oraz wstępnych opinii Copa-Cogeca na temat przeglądu unijnej strategii na rzecz biogospodarki.

Przyjęto również projekt wkładu Komitetu Kobiet Copa w 62 sesję Komitetu ONZ ds. Statusu Kobiet "Wyzwania i możliwości osiągnięcia równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt wiejskich".

Pod koniec zebrania przedstawiono informacje w sprawie projektu  „ Polityka Sojuszu Biologicznego Unii Europejskiej zwraca się o przegląd strategii biogospodarki” oraz o projekcie manifestu stron zainteresowanych biogospodarką.

Sekretariat zaprezentował również informacje o artykule Grupy Ekspertów EC ds. Produktów bio ​ Przegląd strategii biogospodarki

W ostatnim punkcie porządku obrad zatwierdzono  kandydatów Copa-Cogeca na stanowiska przewodniczących i wiceprzewodniczących grup dialogu obywatelskiego DG AGRI.

Małgorzata Verset - Biuro KRIR w Brukseli