18 listopada 2014 r. w Sekretariacie Copa-Cogeca w Brukseli odbyło się posiedzenie grupy roboczej „Mleko i produkty mleczne”. Uczestnicy tego posiedzenia skupili się na następujących tematach: Przygotowanie do posiedzenia grupy GDO, sytuacja rynkowa, perspektywy krótko- i średnioterminowe, najnowsze informacje na temat analizy marż, WPR i zarządzanie rynkiem, ewentualne dodatkowe środki w związku z rosyjskim embargo, przegląd programu mleko w szkole, prawo żywnościowe i kwestie związane z jakością, handel zagraniczny oraz omówienie zakresu działań grupy dialogu obywatelskiego. Porządek obrad oraz sprawozdanie z ostatniego posiedzenia zostały przyjęte. Porządek obrad oraz sprawozdanie z ostatniego posiedzenia zostały przyjęte.
Na początku posiedzenia odbyły się wybory Prezydencji grupy. Pan Mansel Raymond został ponownie wybrany na stanowisko przewodniczącego grupy. Pan Raymond należy do National Farmers Union of England and Wales. Prowadzi mieszane gospodarstwo niedaleko Letterston w Pembrokeshire, gdzie hoduje 620 krów mlecznych, bydło opasowe, owce, prowadzi uprawy mieszane i ziemniaków. P. Tommaso Mario Abrate, prowadzący gospodarstwo rodzinne i spółdzielnię we Włoszech oraz p. Thierry Roquefeuil z Francji, specjalizujący się w hodowli krów mlecznych i krów mamek, zostali wybrani na stanowiska wiceprzewodniczących grupy.
Przemawiając po głosowaniu, p. Raymond podkreślił, że już trudna sytuacja na rynku mleka tylko się pogorszyła ze względu na rosyjskie embargo nałożone na unijne produkty rolne oraz nakreślił sposoby na zagwarantowanie rentowności sektora mleka w przyszłości. W najbliższym czasie należy złagodzić presją pod jaką uginają się rynki ze względu na rosyjskie embargo nałożone na produkty mleczne. W niektórych krajach, jak Polska, Łotwa, Litwa, Finlandia czy Estonia, ceny spadły nawet o 30%. Potrzebne są ukierunkowane działania, by załagodzić tę sytuację. Dopłaty do prywatnego przechowywania sera powinny zostać uruchomione dla krajów, które najbardziej ucierpiały przez embargo. Program ten zawieszono mimo niewykorzystania 50 000 ton. Obowiązuje on nadal w przypadku odtłuszczonego mleka w proszku i masła. Należy również pilnie dostosować cenę interwencyjną, uwzględniając wzrastające koszty produkcji.
Następnie przedstawiona została sytuacja rynkowa oraz wpływ embargo rosyjskiego. W Niemczech sytuacja jest dosyć dobra. Ceny są stabilne, natomiast w przyszłości przewidywany jest spadek do 30 centów. Kwoty zostały przekroczone o 4,7%, więcej niż w zeszłym roku. Na Malcie, do października zanotowany został wzrost produkcji o 5,5% i spadek cen o około 3%; duża presja zewnętrzna. Na Słowacji, dostawy wzrosły w porównaniu z zeszłym rokiem, o około 2%. Ponadto, 77% kwot zostało zrealizowanych; ceny wyniosły 32,6 centy za kg (2% mniej niż w zeszłym roku). Odczuwalne są efekty rosyjskiego embarga. Marże dystrybutorów stale wzrastają; rozpoczęła się kampania promocyjna odnośnie konsumpcji mleka. Na Litwie, ceny mleka wzrosły w październiku o 7%, teraz wynoszą 24 centy. Produkcja mleka nadal wzrasta, wyższa o 7% niż w roku ubiegłym. Na Węgrzech, ceny mleka znajdują się pod presją, widzoczne są pośrednie skutki rosyjskiego embarga. W Polsce sytuacja jest bardzo zła. Od początku roku spadają ceny produktów mlecznych, wpływ embarga rosyjskiego. Obecne ceny znacznie spadły, w porównaniu z początkiem roku. W ciągu 9 miesięcy tego roku, ceny mleka w skupie spadły o 17%. Wielu producentów produkuje obecnie mleko na granicy opłacalności. Spadek może dalej postępować a rosyjskie embargo może mieć bardziej długofalowe znaczenie. Utrzymuje się również dosyć wysoka dynamika skupu. Jest to sytuacja nadzwyczajna i oczekuje się w związku z tym wprowadzenia nadzwyczajnych działań. W Portugalii, produkcja wzrasta, o 3% w obecnym roku kwotowym. Jeśli chodzi o ceny mleka, w maju spadły one o 3 ceny (średnia cena wynosi 34 ceny za kg). Obecnie spółdzielnie i producenci podpisują umowy ale nie są to umowy obowiązkowe. W Republice Czeskiej, produkcja mleka wzrosła o 3% w stosunku do roku ubiegłego. Wzrasta presja na ceny mleka; we wrześniu średnia cena wyniosła 32,8 centów. W Finlandii, producenci mleka cierpią ze względu na rosyjskie embargo. Staramy się znaleźć odpowiednie alternatywy dla tego rynku zbytu. W Holandii, średnia cena wyniosła 35,8 centów. Spodziewana jest dalsza presja na ceny. Zanotowano najwyższe kary za przekroczenie kwot w historii. Produkcja nadal wzrasta. W Szwecji produkcja mleka wzrosła o 2,5% w porównaniu z zeszłym rokiem. Rynek szwedzki to przede wszytkim rynek krajowy, dlatego nie ma bezpośrednich efektów rosyjskiego embarga. W Irlandii, przekroczone zostaną kwoty o 7%. Ceny wynoszą miedzy 29-31 centów za litr. W Wielkiej Brytanii, ceny wyniosły 39 centów za litr; wielu rolników nie jest w stanie znaleźć nowych nabywców. Problem ze sprzedażą mleka. We Francji, produkcja wzrosła o 7%. Ceny są dość wysokie. Na obecną chwilę nie widać bezpośredniego wpływu embarga. Duże sieci dystrybucji wywierają presję i tak naprawdę nie wiemy czy współpracują one z rodzimymi rolnikami czy z rosyjskim rządem. We Włoszech, produkcja w ciągu ostatnich lat wzrosła. Embargo nie miało oczywiście pozytywnego wpływu, sytuacja jest trudna, szczególnie, jeśli chodzi o dialog w sektorze. Ministerstwo stara się rozpocząć dialog z przemysłem. W Hiszpanii, sytuacja podobna do innych krajów. Produkcja wzrosła o około 4,5%. Spodziewany jest jednak duży spadek.
Podsumowując sytuację rynkowową, Pan Przewodniczący powiedział, ze potrzebujemy wsparcia na rzecz znalezienia nowych rynków zbytu dla naszych produktów oraz zniesienia sztucznych barier w handlu, zwiększenia promocji eksportu i jego wsparcia. Komisja Europejska musi działać. Niezmiernie ważne są dodatkowe fundusze pochodzące spoza budżetu WPR na pokrycie kosztów tego kryzysu, który jest rezultatem decyzji politycznej, a nie błędów rolników. Trzeba także zastanowić się nad rozwiązaniami problemu ekstremalnych wahań na rynku produktów mlecznych i zachęcać do rozwoju rynków terminowych, by te wahania nieco złagodzić i pomóc rolnikom chronić się przed zagrożeniami. Wraz ze zniesieniem kwot mlecznych, będziemy potrzebować więcej przejrzystości w łańcuchu dostaw, uzyskiwać przychody z rynku, a nie uginać się pod presją dystrybutorów.
Pan Arnaud Petit z Sekretariatu Copa-Cogeca poruszył punkt dotyczący wsparcia dla eksportu. Wiemy, że inne kraje również mogą zamknąć rynki, gdyż sytuacja jest bardzo niestabilna. Na obecny moment nie ma odpowiednich instrumentów. Jeśli chodzi o rynki zbytu, nie jest to łatwe, w USA np. nie można sprzedawać surowego mleka. Powinniśmy zatem prowadzić politykę promocji ukierunkowaną na eksport. Komisja powinna wziąć pod uwagę wprowadzenie instrumentu ubezpieczenia ryzyka. Pojawia się tutaj również problem z interpretacją budżetu. Wiele marży budżetowych przeznaczonych jest już na inne cele, więc pole manewru jest bardzo ograniczone. Jeśli chodzi o kary za przekroczenie kwot mlecznych, wielu producentów będzie musiało w tym roku opłacić wysokie kary za przekroczenie tych kwot. Musimy zastanowić się, co można zrobić, by zmniejszyć to obciążenie.
Podczas tego spotkania omówiony został również temat programu „Mleko w szkole”. Komisja Europejska przedstawiła wniosek odnośnie połączenia programu „Mleko w szkole” i „Owoce w szkole”, aby poprawić nawyki żywieniowe. Prowadzone były dyskusje na ten temat w Radzie oraz w Parlamencie. Komisja jako podstawę prawną wybrała art. 31 ustęp 2, co oznacza, że propozycja ta musi być przyjęta wspólnie. Rada nie zgadza się jednak z tym podejściem i wysłała pismo do Komisji, ponieważ twierdzi ona, ze decyzja ta powinna należeć jedynie do niej. Położono tutaj nacisk na produkcję ekologiczną.
Magdalena Montaigu - Biuro KRIR w Brukseli
