W dniu 25 października br. w Sekretariacie Copa-Cogeca z udziałem ekspertów KRIR odbyło się posiedzenie grupy roboczej „ubezpieczenia i kwestie społeczne w rolnictwie”. Podczas posiedzenia zostały omówione m.in. następujące tematy:  nowy zestaw instrumentów zarządzania ryzykiem w ramach WPR po roku 2013 ; dokument zawierający wytyczne Komisji na temat wdrażania instrumentów zarządzania ryzykiem w ramach reformy WPR po roku 2013; najnowsze informacje na temat instrumentów zarządzania ryzykiem w Polsce, Konsultacje otwarte w sprawie projektu rozporządzenia (UE) uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorze rolnictwa i leśnictwa oraz na obszarach wiejskich za zgodne ze wspólnym rynkiem i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1857/2006 oraz opracowywanie europejskiej polityki w zakresie kryzysowego zarządzania ryzykiem.

 

 

 

W zebraniu wzięli udział Pani Marietta Janowicz-Lomott i Pan Krzysztof Lyskawa reprezentujący Krajową Radę Izb Rolniczych.

Pierwszym punktem omawianym podczas posiedzenia był temat wdrażania instrumentów zarządzania ryzykiem w ramach reformy WPR po roku 2013 przedstawiony przez Pana Michaela Pielke z DG Agri. W ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich instrumenty zarządzania ryzykiem wchodzą w skład większej listy środków obejmujących w swoim zakresie:

• innowacje
• wiedza, rolnictwo oparte na wiedzy
• restrukturyzacja gospodarstw rolnych/inwestycje/modernizacja
• młodzi rolnicy
• drobni producenci rolni
• zestaw narzędzi zarządzania ryzykiem
• grupy/organizacje producenckie
• płatności rolno-środowiskowe, płatności na rzecz klimatu
• rolnictwo ekologiczne
• leśnictwo
• obszary górskie
• obszary z ograniczeniami naturalnymi i innymi określonymi ograniczeniami
• współpraca
• działalność pozarolnicza
• usługi podstawowe i odnowa wsi
• program LEADER większy nacisk na pogłębienie świadomości oraz inne działania przygotowawcze w zakresie strategii.

 

Jeśli chodzi o wykorzystanie instrumentów zarządzania ryzykiem, zaproponowano aby objęły one fundusze ubezpieczeniowe i wspólnego inwestowania , w odniesieniu do upraw i zjawisk pogodowych , chorób zwierząt (obecnie dostępne w I filarze na podstawie art.68) zostały poszerzone w celu objęcia możliwości stabilizacji dochodu (co umożliwiałoby wypłacenie maksymalnie 70% start z funduszu wspólnego inwestowania w przypadku spadku dochodu o powyżej 30%).

Delegat z Niemiec zapytał Pana Pielke z Komisji czy zna harmonogram prac nad ubezpieczeniami dla rolników ponieważ jak wiadomo Komisja zakończyła już prace w tej kwestii.

W odpowiedzi Pan Pielke podkreślił, że „teksty techniczne muszą być dopracowane tak aby były zgodne z kompromisem politycznym, trzeba pamiętać , zaznaczył, że mogą pojawić się pewne zmiany w tekście ze względu na szczegóły porozumienia politycznego”. Dodał ponadto, że „jest to obszerny pakiet dotyczący rozwoju obszarów wiejskich, który musi być w pełni omówiony, a rozmowy polityczne w tej kwestii jeszcze trwają”.  Zaznaczył, iż „akty delegowane i wykonawcze będą przyjęte jak najszybciej, oczywiście z poszanowaniem publicznej konsultacji”.

Delegat z Finlandii zapytał jakie są zależności między systemami ubezpieczeń w UE a regułami WTO?
W odpowiedzi Pan Pielke podkreślił, że „niektóre programy ubezpieczeniowe już stosowane w krajach unijnych niezgodne są z kategoriami WTO. Ubezpieczenia unijne będą funkcjonowały na zasadzie wskaźników, które będą odpowiadały indywidualnym gospodarstwom. System wskaźników nie jest w trakcie prac. Trzeba pamiętać, że celem jest aby rolnicy dostali odszkodowania za straty poniesione a nie wyobrażone”.  

Delegacja z Rumunii zapytała Pana Pielke jakie państwa i jak realizują politykę zarządzanie ryzykiem?
W odpowiedzi Pan Pielke podkreślił, że państwa członkowskie nie są zobowiązane do adoptowania takiej czy innej polityki zarządzania ryzykiem, jest to inicjatywa krajowa. Można skonstruować partnerstwa w celu otrzymania funduszy przeznaczone na cel zarządzania ryzykiem. Tworzenie takich programów leży w interesie państw członkowskich, ale aby to osiągnąć należy najpierw przyjąć programy rozwoju obszarów wiejskich w każdym kraju członkowskim.

Delegacja z Włoch zapytała czy w wytycznych dotyczących instrumentów zarządzania ryzykiem jest mowa o tym że nie przewiduje się pokrycia kosztów dla wprowadzenia funduszy wzajemnych, czy można liczyć na jakąś pomoc w tej kwestii?
W odpowiedzi Pan Pielke powiedział, że „zdecydowano, że taka pomoc nie będzie możliwa”.

Kolejnym punktem posiedzenia były wybory na przewodniczącego i wice-przewodniczących grupy roboczej. Wybrani oni zostali przez aklamację. Pani Paola Grossi (Coldiretti) na stanowisko przewodniczącej grupy roboczej a na wice-przewodniczących Pana Francois Schmitt i Pani Monica Sanz.

Kolejnym punktem przedstawionym przez przewodniczącą grupy roboczej Panią Paolę Grossi był dokument zawierający wytyczne Komisji na temat wdrażania instrumentów zarządzania ryzykiem w ramach reformy WPR po 2013 roku. Pani Grossi przybliżyła pokrótce treść dokumentu z Komisji zwracając uwagę, że organizacje rolników jak również i kooperatywy będą mogli otrzymywać refundacje, odszkodowania będą zarezerwowane tylko dla rolników aktywnych. Aby móc skorzystać z tego funduszu każde państwo członkowskie będzie musiało posiadać masę krytyczną zapisanych na tę opcję rolników aby to ubezpieczeni mogło funkcjonować.

 
Delegacja niemiecka jest zdania, że na dzień dzisiejszy dokument dotyczący wdrażania instrumentów zarządzania ryzykiem jest dobry, ale nie należy zapominać, że wpływ polityczny jest bardzo istotny przy konstrukcji tego dokumentu.

Kolejnym mówcą była Pani Viau, z FMSE, Francja. Omówiła ona wdrażanie funduszy wspólnego inwestowania na terenie Francji.  Celem tego funduszu jest wypłacanie odszkodowań rolnikom, którzy narażeni zostali na straty z powodów sanitarnych lub środowiskowych. Prace nad stworzeniem tego typu funduszy rozpoczęto już dawno, ale ustawa o modernizacji, która stała się podstawą została zaadoptowana w lipcu 2010 roku.  Fundusz FMSE został zatwierdzony 26 września br. Po nowej reformie WPR zasoby finansowe przeznaczone na fundusz wzajemnego inwestowania przejdą z I filaru do II. Zasób kapitału podstawowego pochodzi  ze składek od rolników i od organizacji w wysokości 20 euro na rok za gospodarstwo rolne. Budżet funduszu jest w 65% wspierany przez państwo. Fundusz składa się z sekcji wspólnej i sekcji specjalistycznych.  Na dzień dzisiejszy di sekcji wspólnej należy 530 tys rolników, czyli wszyscy rolnicy, co przewidziane jest przez prawo francuskie, gdzie obowiązkiem jest należenie do funduszu wspólnego inwestowania a zasób finansowy tej sekcji wynosi 10mln euro.   Przewidujemy, że zasoby funduszu będą wzrastały by osiągnąć wysokość około 30/40mln euro na lata 2013/2015.

Kolejnym mówcą był Pan Gehrke z Vereinigten Hagel. Omówił on w swojej prezentacji ubezpieczenia przy wykorzystaniu wskaźników w Niemczech. Ubezpieczenia Vereinigten Hagel istnieją w różnych krajach europejskich, w Polsce przedstawicielem ich jest Concordia. Generalnie rolnicy niechętnie korzystają z tego typu ubezpieczeń ponieważ jest to bardzo kosztowne. W Niemczech odnotowano wiele niepowodzeń związanych z ubezpieczeniami na bazie wskaźników. Rolnicy są zdania, że tego typu ubezpieczenia są trochę jak totolotek ponieważ trudno jest przewidzieć czy wskaźniki będą odpowiadały rzeczywistej sytuacji. We wnioskach swojej prezentacji Pan Gehrke podkreślił, że „ubezpieczenie na bazie wskaźników w obecnych warunkach nie jest skutecznym narzędziem zarządzania ryzykiem w rolnictwie niemieckim ze względu na : współczynniki danych(dotyczące np. zmian pogodowych), specyficzne dane rolnicze, czynniki administracyjne, znaczenie prawne, czynniki społeczno-kulturowe”.

Kolejnym mówcą podczas psoedzenia był Pan Stephane Gin, dyrektor ds. rynków rolnych z Groupamy, Francja. W swojej prezentacji przedstawił funkcjonowanie wskaźników przy kreacji produktów ubezpieczeniowych. Jego zdaniem, satelity mogą pomóc w kontroli niektórych terytoriów i tym samym doprowadzić do tego aby wskaźniki były coraz bardziej dokładne, przy czym, jego zdaniem nie należy zapominać, że każdy wskaźnik jest indywidualny.

Pan Lyskawa, delegat z KRIR zapytał przedstawicieli Grupamy i Vereinigten Hagel czy systemy ubezpieczeniowe zostały poddane badaniom opinii przez rolników.

Pan Gehrke odpowiedział iż „generalnie rolnicy akceptują te systemy ale nie ma dokładnych danych na ten temat”. Jego zdaniem „systemy indeksowe są dobrze akceptowane przez rolników”.

Pan Gin odpowiadając na pytanie polskiego eksperta podkreślił, że we Francji przeprowadzono ocenę i analizę opinii rolników i na początku system ten spotkał się ze sceptycyzmem. Następnie po jego ulepszeniu są oni zdania, że ten system ubezpieczeń jest naturalny i należy dokładać starań aby był o dobrze odbierany.

Kolejnym mówcą był przedstawiciel organizacji z Rumunii. Pani Daniele Dimcica z ProAgro przedstawiła sytuację ubezpieczeń dla sektora rolniczego w Rumunii. Przybliżyła ona pokrótce istniejące produkty na rynku ubezpieczeniowym w Rumunii a także rozwiązania typu funduszu scentralizowanego. Jej zdaniem rolnictwo rumuńskie potrzebuje różnego typu rozwiązań ubezpieczeniowych ze względu na niekorzystne warunki pogodowe, na które jest narażona Rumunia od kilku lat. Rząd zdecydował się na zaaplikowanie systemu funduszu wzajemnego inwestowania opartego na modelu francuskim. Projekt na ten temat jest w trakcie tworzenia. Dodała ona również na koniec swojej prezentacji iż modele nad którymi do tej pory pracowano w Europie są bardzo zbliżone do modeli amerykańskich jej zdaniem „powinnyśmy stworzyć nasz lokalny europejski model, który będzie lepiej odpowiadał wymaganiom europejskim, które nie mają dużo wspólnego z doświadczeniem naszych amerykańskich partnerów”.

Kolejnym mówcą był Pan Riccardo Melani z „Consorzio Toscano Difesa  Produzioni Agricole”. W swojej prezentacji omówił on działanie stowarzyszenia na poziomie regionalnym. W Toscanie fundusz wzajemnego inwestowania istnieje od 1997. W 2012 roku 90% rolników z regionu Toskanii należało do funduszu co dało organizacji dużą siłę przetargową wobec ubezpieczycieli. Aby zwiększyć działanie funduszu i polepszyć jego funkcjonowanie przeanalizowane zostały uprawy, które poddane były zagrożeniu w różnych porach roku. Zdaniem włoskiego przedstawiciela fundusz ten funkcjonuje bardzo dobrze na skalę krajową i ma coraz większe znaczenie dla rolników z innych regionów. 

Kolejnym mówcą podczas posiedzenia grupy roboczej był Pan Krzysztof Lyskawa z KRIR, który przedstawił prezentację na temat instrumentów zarządzania ryzykiem istniejących w Polsce. Przybliżył on w prezentacji historyczne uwarunkowania i ewolucję ubezpieczeń dla sektora rolniczego. „W obecnym systemie, podkreślił w swojej wypowiedzi, państwo dopłaca 50% do realizowanych ubezpieczeń, a odszkodowania są wysokie w porównaniu do składek”. „Najczęstszym ubezpieczeniem wykupywanym przez rolników jest  ubezpieczenie przeciwko gradowi a ubezpieczyciele starają się sprzedawać produkty w pakiecie po to aby obejmowały one również inne problemy pogodowe czy też klimatyczne”. „Problematyczną sprawą jest ubezpieczenie od suszy ponieważ jest ono bardzo drogie, około 5-10% wartości plonu, co przy niskich cenach rynkowych jest niedostępne dla małych gospodarstw”, dodał Pan Lyskawa. „Uniwersytet w Poznaniu przeprowadził badania w celu poznania opinii rolników na temat systemu ubezpieczeń dotowanych i rolnicy deklarowali chęć ubezpieczenia się ponieważ nie mogą pozwolić sobie na straty. Po rozmowach przeprowadzonych z ministerstwem rolnictwa, ubezpieczenia dotowane wydają się najlepszym rozwiązaniem dla polskich rolników ”, podkreślił polski ekspert. Podjęte zostały próby realizacji projektu programów pomocy, które obejmują:

• składki na ubezpieczenie upraw i zwierząt gospodarskich.
• dofinansowanie z środków budżetowych na odszkodowania z tytułu strat w uprawach w wyniku suszy.
• dotacje do inwestycji związanych z przywróceniem potencjału produkcji rolnego ze względu na występowanie klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań prewencyjnych.
• składki do oprocentowania kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych oraz w specjalnych obszarach rolno-produkcyjnych z powodu wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych.
• programy przyjęte przez Radę Ministrów, z uwzględnieniem pomocy dla poszkodowanych gospodarstw rolnych z bieżących płatności zobowiązań publicznoprawnych.

 

Kolejnym mówcą była Pani Federica Zolla z Sekretariatu Copa-Cogeca, przedstawiła dokument i omówiła ona pokrótce  temat konsultacji otwartych w sprawie projektu rozporządzenia (UE) uznającego niektóre kategorie pomocy w sektorze rolnictwa i leśnictwa oraz na obszarach wiejskich za zgodne ze wspólnym rynkiem i uchylającego rozporządzenie (WE)nr1857/2006. Przedstawiła ona harmonogram prac nad tym projektem i poprosiła uczestników posiedzenia o wkład poszczególnych organizacji i przekazywanie opinii na ten temat do Sekretariatu.

Na zakończenie przewodnicząca grupy roboczej Pani Paola Grossi omówiła wkład grupy roboczej w prace komisji nad katastrofami klimatycznymi. „Rozpoczęte zostały konsultacje publiczne w związku ze zmianami klimatycznymi, w ramach tej konsultacji Copa-Cogeca odpowiedziała w czerwcu tego roku wspólnym stanowiskiem”, zakończyła Pani Grossi. Pokreśliła ona również, że „grupa robocza powinna  w najbliższym czasie skorzystać z badań gospodarki wodnej, które pomogłyby lepiej przewidywać gospodarkę wodną i katastrofy takie jak susza”.

Przedstawiciel  z Niemiec zgadza się z propozycją pani Paoli Grossi dodał ponadto, że „nazwa grupy roboczej powinna się zmienić ponieważ jest bardzo mało tematów społecznych, lub dołączyć elementy dotyczące spraw społecznych”.

Inni uczestnicy grupy roboczej również proponowali tematy, które powinny być omówione podczas kolejnych posiedzeń.

Delegacja z Hiszpanii zaproponowała omówienie tematu przechowywania wody, związanego z suszą.  Kwestie dobrostanu zwierząt mogłyby przyczynić się również do obniżenia kosztów składek ubezpieczeniowych, jeśli rolnicy aplikują pakiet prewencyjny dotyczący zapobieganiu chorobom dla zwierząt, zdaniem Pani Senz. Wspólnie delegacje włoska i hiszpańska zaproponowały omówienie pogłębienie tematów ubezpieczeń na bazie wskaźników jak również polisy zbiorowe, które są stosowane we Włoszech i w Hiszpanii.

Delegacja z Polski zaproponowała pracę nad ubezpieczeniem zwierząt, ponieważ rynek ubezpieczeniowy nie jest przekonany do tego typu ubezpieczeń a warto nad tym popracować. „Jeśli chodzi o ubezpieczenie indeksowe postaramy się dosłać dokumenty, które w całości przedstawią dokładną sytuację w Polsce:”, dodał Pan Lyskawa. 

Przedstawiciel Sekretariatu Pan Pasquale di Rubbo jest zdania, że „należy omówić sprawy dotyczące zdrowia zwierząt”. W sektorze rybołówstwa istnieje również wielkie zapotrzebowanie i zainteresowanie kwestiami  ubezpieczeniowymi.

Na zakończenie posiedzenia Pani Paola Grossi powiadomiła uczestników, że kolejne posiedzenie przewidziane jest na luty lub marzec przyszłego roku.

 

Małgorzata Verset - Biuro KRIR w Brukseli