Copa-Cogeca podkreśla, że zapewnienie zdrowia roślin w Europie i zagwarantowanie konkurencyjności sektora rolnego leży w interesie całego społeczeństwa. Wzrost zapotrzebowania na żywność na świecie, ograniczone zasoby naturalne, skutki zmiany klimatu, większy przepływ dóbr i osób na świecie oraz pojawianie się i rozprzestrzenianie nowych agrofagów to tylko niektóre z wyzwań, przed którymi staje unijne rolnictwo.

 

 

Komitety Copa-Cogeca Wzięły aktywny udział w przeglądzie wspólnotowego prawa zdrowia roślin, gdyż rolnicy i spółdzielnie rolnicze znajdują się w centrum tego wniosku. Popierają również cel Komisji polegający na uproszczeniu i wyjaśnieniu aktualnie obowiązujących ram prawnych z zamiarem opracowania podstaw prawnych opartych w większym stopniu na zapobieganiu zagrożeniom.

Copa-Cogeca wzywa instytucje europejskie do zapewnienia solidnych ram finansowych, tak aby zagwarantować skuteczne wdrażanie narzędzi politycznych w praktyce. Celem jest jak najszybsze zapewnienie jasnych zachęt dla rolników i właścicieli lasów do wczesnego zapobiegania agrofagom, wykrywania i kontrolowania ich. Ramy te powinny również uwzględnić wprowadzenie odszkodowań na pokrycie wartości rynkowej zniszczonych roślin i produktów roślinnych gdy jest to konieczne.

copa-Cogeca jest zdania, że odpowiednia komunikacja i przekazywanie wiedzy stronom zainteresowanym w UE, władzom UE i państw członkowskich, opinii publicznej, konsumentom i podróżnikom na całym świecie to niezbędne elementy polityki zapobiegawczej. Każdy powinien odegrać swoją rolę w staraniach o Europę wolną od agrofagów.

Copa-Cogeca w pełni popiera propozycję Komisji dot. wzmocnienia wszystkich instrumentów służących do eliminowania i powstrzymywania ognisk choroby, poprawienia systemu paszportów roślin i stref chronionych oraz pogłębienia spójności pomiędzy systemem ochrony roślin i systemem obejmującym materiał rozmnożeniowy roślin. Pozwoli to na zwiększenie skuteczności i zredukowanie kosztów ponoszonych przez podmioty. Szybkie działania oraz instrumenty zarządzania kryzysowego powinny znaleźć się w centrum nowego systemu ochrony roślin. W miarę możliwości powinien on także uwzględnić ochronę przed inwazyjnymi gatunkami obcymi zagrażającymi zdrowiu roślin.

Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje zaproponowane przez Komisję Europejską poprawki dot. klasyfikacji agrofagów w ramach nowego systemu ochrony roślin jako agrofagi kwarantannowe dla UE lub agrofagi jakościowe. Należy jednak przewidzieć dalsze dostosowanie do wniosku dot. inwazyjnych gatunków obcych. W miarę możliwości inwazyjne gatunki obce stanowiące zagrożenie dla działalności rolniczej należy zwalczać przy pomocy nowych narzędzi, udostępnianych w ramach systemu ochrony roślin. Pozwoli to na uniknięcie podwajania kosztów ponoszonych przez podmioty. Niemniej jednak, należy przyznać, że narzucenie zero tolerancji wobec inwazyjnych gatunków obcych już występujących w niektórych państwach członkowskich UE byłoby niepraktyczne.

Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje podejście Komisji do eksportu do krajów trzecich oraz możliwość uzyskania świadectw przedwywozowych. Niepokoi nas jednak nadal to, że europejskie podmioty będą ponosić koszty podwójnych inspekcji i kontroli przeprowadzanych przez władze państw trzecich. Zdobycie zaufania i zagwarantowanie jednakowych warunków na szczeblu międzynarodowym wymaga jeszcze wielu starań.

Copa-Cogeca wzywa instytucje europejskie do zagwarantowania odpowiedniego zaangażowania stron zainteresowanych podczas definiowania bardziej szczegółowych zasad wdrażania. Aspekty ujęte w aktach delegowanych/wykonawczych odegrają kluczową rolę, jeśli chodzi o zapewnienie skuteczności i proporcjonalności całego wniosku. Takie podejście zagwarantuje pełne poparcie w praktyce oraz pozwoli zaoszczędzić czas podczas wdrażania pełnego prawa zdrowia roślin.

UWAGI SZCZEGÓŁOWE

Akty wykonawcze i delegowane

• Wiele kluczowych aspektów wniosku ustawodawczego będzie przedmiotem dalszych rozmów i doprecyzowania na drugim etapie ustawodawstwa. W ujęciu ogólnym Copa-Cogeca jest zdania, że w sytuacji kryzysowej Komisja Europejska powinna być gotowa do szybkiego i skutecznego działania, jeśli zajdzie taka potrzeba.
• Zachęcamy Komisję Europejską do jak najszybszego rozpoczęcia pracy nad szczegółowymi zasadami oraz do pełnego zaangażowania w proces odpowiednich stron zainteresowanych. Uważamy, że Komitet Doradczy ds. Zdrowia Roślin powinien być organem stałym, tak jak Komitet Doradczy ds. Zdrowia Zwierząt. Pozwoliłoby to na otwarty dialog oraz ugruntowało zaangażowanie odpowiednich unijnych stron zainteresowanych w procesie definiowania aktów wykonawczych i delegowanych.

Agrofagi kwarantannowe (Rozdział II)

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje podejście Komisji mające na celu uproszczenie klasyfikacji agrofagów w ramach nowego systemu ochrony roślin. Uważamy, że skuteczne ustalenie priorytetów w odniesieniu do agrofagów może przyczynić się do wzmocnienia chęci współpracy oraz do przyznania władzom krajowym większej pomocy w celu wdrażania bardziej ukierunkowanych środków kontroli i wykrywania agrofagów.
• Według Copa-Cogeca należy regularnie aktualizować wykaz niektórych agrofagów kwarantannowych, które Komisja Europejska zaklasyfikowała jako agrofagi priorytetowe (art. 6). Wiemy z doświadczenia, że niektóre agrofagi mogą rozprzestrzeniać się bardzo szybko w Europie, dlatego też musimy cały czas dostosowywać nasze działania, tak aby były one odpowiednie i opłacalne. Ponadto nie należy wyznaczać górnej granicy liczby agrofagów priorytetowych w wykazie, jeśli uznaje się, że wszystkie agrofagi wywierają istotny wpływ gospodarczy, środowiskowy i społeczny na terytorium UE.

Informacje o agrofagach kwarantannowych dla UE i innych bezpośrednich zagrożeniach udzielane podmiotom zawodowym przez właściwe organy (art. 12 i 14)

• Copa-Cogeca w pełni popiera szybkie podjęcie otwartego i przejrzystego dialogu z władzami UE i państw członkowskich na temat pojawiającego się ryzyka, w tym agrofagów kwarantannowych dla UE, które mogą wywrzeć wpływ na rośliny, produkty roślinne i przedmioty podlegające kontroli podmiotów prywatnych. Ten otwarty dialog musi być prowadzony we wszystkich państwach członkowskich UE.
• Jednocześnie, w przypadku gdy państwo członkowskie posiada dowody, że istnieje bezpośrednie zagrożenie zawleczeniem agrofaga kwarantannowego dla UE lub inne pojawiające się zagrożenie dla zdrowia roślin, państwo to powinno natychmiast podjąć niezbędne środki fitosanitarne pozwalające zapobiec zawleczeniu takiego zagrożenia na terytorium Unii (art.14). W tej dziedzinie Komisja powinna doprecyzować w swoim wniosku kompetencje właściwych organów.
• Ponadto Copa-Cogeca uważa, że niezbędne jest regularne monitorowanie i przeprowadzanie odpowiedniej oceny ryzyka nowych globalnych zagrożeń, które mogłyby dotrzeć do Unii Europejskiej. Zaktualizowany wykaz pojawiających się zagrożeń umożliwiłby właściwym organom i sektorowi prywatnemu w podjęciu odpowiednich środków na wczesnym etapie.

Informacje o agrofagach priorytetowych udzielane opinii publicznej przez właściwe organy (art. 13)

• Jeśli chodzi o informacje udzielane opinii publicznej, zakres wniosku Komisji wymaga rozszerzenia, tak aby objął on pewne aspekty kluczowe dot. zapobiegania i rozprzestrzeniania się agrofagów oraz kwestię odpowiedzialności całego społeczeństwa za zdrowie roślin w Europie. Sekcja ta powinna również odpowiadać informacjom udzielanym podróżnym, klientom usług pocztowych i klientom internetowym (art. 43).

Ustanawianie obszarów wyznaczonych (art. 17 i 18)

• Copa-Cogeca popiera ustanawianie obszarów wyznaczonych w przypadku potwierdzenia występowania agrofaga kwarantannowego dla UE. W pełni popieramy podejście szybkie, elastyczne i oparte na ryzyku, mające na celu zniesienie takich środków po potwierdzeniu wyeliminowania agrofaga przez właściwe organy. Należy unikać bezpodstawnych opóźnień przy znoszeniu obowiązywania obszarów wyznaczonych.

Zaangażowanie stron zainteresowanych w opracowanie planów awaryjnych, planów zwalczania i ćwiczeń symulacyjnych (art. 24-26)

• Wniosek Komisji nie precyzuje w pełni roli stron zainteresowanych w opracowaniu planów awaryjnych i planów zwalczania na szczeblu państw członkowskich, w tym ćwiczeń symulacyjnych mających na celu ocenę skutków ww. planów awaryjnych. Niezbędne jest pełne zaangażowanie podmiotów prywatnych. Z naszego doświadczenia wynika, że stopień zaangażowania stron zainteresowanych różni się w zależności od państwa członkowskiego, a także że należy zapewnić wspólne ramy prawne, które zagwarantują zaangażowanie pomiotów w takie działania na wczesnym etapie.

Bardziej rygorystyczne wymogi przyjmowane przez państwa członkowskie (art. 31)

• Według Copa-Cogeca państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyjmowania bardziej rygorystycznych wymogów niż unijne środki nadzwyczajne pod warunkiem, że Komisja Europejska będzie nadzorować wszelkie nieuzasadnione zasady, które mogłoby zakłócić handel pomiędzy państwami członkowskimi UE.

Strefy chronione (art. 32-35)

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dot. przyjęcia bardziej rygorystycznych zasad wyznaczania stref chronionych dla agrofagów kwarantannowych. Skuteczniejszy monitoring obecności ewentualnych agrofagów zwiększy wiarygodność tego narzędzia z perspektywy partnerów z państw trzecich. Copa-Cogeca popiera również podejmowanie na czas decyzji dot. jego zniesienia lub zmiany.

Agrofagi jakościowe (art. 36)

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje propozycję przeniesienia do jednego załącznika w ramach prawa zdrowia roślin kwestii dot. agrofagów jakościowych, czyli wszystkich organizmów szkodliwych mających wpływ na planowane wykorzystanie roślin przeznaczonych do sadzenia, które nie muszą jednak podlegać zwalczaniu. W ten sposób przepisy nie pokrywałyby się z ramami prawnymi dot. materiału siewnego i materiału rozmnożeniowego roślin, co pomogłoby uniknąć nieporozumień, a także przyczyniłoby się do lepszych inspekcji w terenie.

• Jednocześnie żądamy dalszego dostosowania wniosków ustawodawczych dot. zdrowia roślin oraz materiału siewnego i materiału rozmnożeniowego roślin w zakresie zapobiegania, wykrywania i kontroli agrofagów w Europie. Według Copa-Cogeca odpowiednie instrumenty zapobiegania ryzyku powinny objąć wszystkie sektory, w tym rynki niszowe, tak aby zagwarantować wysokiej jakości nasiona i zdrowe rośliny w Unii Europejskiej. Agrofagi i choroby nie uznają granic.

Import roślin przeznaczonych do sadzenia, które stanowią nowe zagrożenie

• Podejście umożliwiające wprowadzenie tymczasowego okresu kwarantanny w przypadku importu roślin przeznaczonych do sadzenia, które mogą stanowić wcześniej niezidentyfikowane lub nowe zagrożenia dla zdrowia roślin w UE może pociągnąć za sobą znaczne koszty dla europejskich podmiotów, ponoszących koszty przetrzymywania roślin przeznaczonych do sadzenia w miejscu kwarantanny.

• Bardziej skuteczne i unormowane procedury w punktach kontroli granicznej powinny mieć na celu zagwarantowanie, że wszelkie ograniczenia zostaną wprowadzone na czas i będą miały jak najmniejszy wpływ na handel. Podmiotom zaangażowanym w nowe przepływy handlowe należy zapewnić jaśniejsze wytyczne co do tego, jak wskazywać, gdzie potrzeba ograniczeń oraz w jaki sposób zmniejszyć ryzyko i unikać zbędnych opóźnień. Co więcej, należy nadal przeprowadzać inspekcje w obecnych punktach kontroli, które nie zawsze znajdują się w portach lub na lotniskach.

• Copa-Cogeca podkreśla, że możliwość wprowadzenia tymczasowego okresu kwarantanny w Europie nie powinna zastąpić oficjalnych inspekcji ze strony Unii Europejskiej bezpośrednio u źródła ewentualnego zagrożenia u partnerów w państwach trzecich. Należy zwrócić uwagę, że za tym rozwiązaniem opowiadają się również nasi najważniejsi partnerzy z państw trzecich. Często wymagają oni przeprowadzania niezwykle restrykcyjnych kontroli w Unii Europejskiej jeszcze przed eksportem, opłacanych przez podmioty europejskie.

Rejestracja podmiotów i identyfikowalność (art. 61-65)

• Copa-Cogeca uznaje cel wniosku Komisji w zakresie rejestracji podmiotów zawodowych. Niemniej jednak, jego zakres należy doprecyzować i ograniczyć do podmiotów zawodowych, które przeprowadzają konkretne działania (np. wydają paszporty roślin lub inne świadectwa). Co więcej, o ile to możliwe, należy rozważyć lepszą integrację istniejących systemów rejestracji, tak aby uniknąć nakładania dodatkowych obciążeń w terenie.

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje podejście Komisji do kwestii identyfikowalności roślin, produktów roślinnych i przedmiotów, objętych kontrolą podmiotów prywatnych. Jesteśmy zdania, że wszystkie podmioty prywatne powinny w każdej sytuacji mieć możliwość śledzenia przemieszczania się roślin lub ich części w obydwu kierunkach w łańcuchu rolno-spożywczym.

• Copa-Cogeca uważa, że organizacja takich informacji leży w gestii poszczególnych podmiotów, tak aby, w razie konieczności, mogły one udostępnić niezbędne informacje odpowiednim organom. Ponadto jesteśmy zdania, że należy rozważyć sposoby zmniejszania obciążeń prawnych (np. poprzez mniejszą liczbę inspekcji) wobec gospodarstw, które postępują zgodnie z zasadami lub które stosują dobrowolne systemy jakości.

Paszporty roślin (art. 73-90)

• Copa-Cogeca w pełni popiera wniosek Komisji Europejskiej dot. harmonizacji i uproszczenia nowego systemu paszportów roślin oraz sposobów wzmocnienia ich wiarygodności w kwestii bezpieczeństwa zdrowia roślin w Unii Europejskiej. Skuteczne stosowanie kodów mogłoby przyczynić się do zagwarantowania równych warunków dla wszystkich podmiotów w UE, a przy tym do uniknięcia błędnej interpretacji i nadużyć.

• Ogólnie obawy Copa-Cogeca budzi to, do jakiego stopnia powinno się rozszerzyć paszporty roślin, tak aby włączyć do nich przemieszczanie się w Unii Europejskiej niektórych roślin przeznaczonych do sadzenia, produktów roślinnych i przedmiotów. Potrzeba dowodów na to, że takie rozszerzenie będzie korzystne dla podmiotów. W przeciwnym wypadku może zaistnieć ryzyko nałożenia dodatkowych obciążeń finansowych i prawnych na sektor rolny.

Drewniane materiały opakowaniowe (art. 91)

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje włączenie do prawa zdrowia roślin konkretnych zasad dot. upoważniania i nadzoru w zakresie drewnianych materiałów opakowaniowych. Brak kontroli w tej dziedzinie stanowi bowiem poważne zagrożenie dla europejskiego ogrodnictwa i sektora leśnego.

Eksport z Unii Europejskiej i świadectwa przedwywozowe (art. 96)

• Aby móc prowadzić eksport do państw trzecich, europejskie podmioty często muszą wykazać, na własny koszt, zgodność z wymaganiami fitosanitarnymi obowiązującymi obie strony, nakładanymi przez państwa trzecie (takie jak Rosja, Stany Zjednoczone, Japonia i Korea Południowa). Ww. wymagania często nie mają podstaw naukowych i nie zawsze są zgodne z odpowiednimi przepisami porozumienia SPS (Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych) Światowej Organizacji Handlu.

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dot. umożliwienia podmiotom wystąpienia do właściwego organu o „świadectwo przedwywozowe”, jeśli państwo członkowskie, w którym rośliny, produkty roślinne i przedmioty były uprawiane, produkowane lub przetwarzane, jest inne od państwa członkowskiego, z którego następuje eksport. Jesteśmy zdania, że takie rozwiązanie ułatwi handel z państwami trzecimi, jeśli władze w państwie trzecim zagwarantują pełne zaufanie odnośnie do systemu. W związku z powyższym zachęcamy Komisję Europejską i władze państw członkowskich do zapewnienia otwartego dialogu i zaufania państw trzecich. Zagwarantuje to, że system będzie funkcjonować w praktyce oraz umożliwi uniknięcie podwójnych kontroli i kosztów dla europejskich podmiotów.

Wydatki związane ze zdrowiem roślin

• Copa-Cogeca z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dot. zarządzania wydatkami odnoszącymi się do zdrowia roślin i materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin, która zakłada odszkodowania dla podmiotów za zniszczone, a następnie usunięte rośliny, produkty roślinne i przedmioty, a także za oczyszczanie terenów, gruntów, wody, gleby, obiektów, maszyn i sprzętu.

• Niemniej jednak, w propozycji Komisji należy również uwzględnić odszkodowania dla europejskich rolników i właścicieli lasów za rośliny, produkty roślinne lub przedmioty zniszczone w wyniku zwalczania i ograniczania rozprzestrzeniania. Odszkodowania te dotyczą wartości rynkowej. Ponadto należy przewidzieć odszkodowania za wszelkie środki podjęte na szczeblu UE w wyniku wyjątkowych lub należycie uzasadnionych uwarunkowań, których nie włączono jeszcze do wykazu kosztów kwalifikujących się (art. 19 wniosku dot. wydatków).

• Pragniemy przypomnieć instytucjom UE, że na chwilę obecną te koszty ponoszą jedynie europejscy rolnicy, właściciele lasów i spółdzielnie rolnicze. Zagraża to działaniom mającym na celu wczesne zapobieganie, wykrywanie i kontrolę na szczeblu gospodarstw.

Badania i innowacje w dziedzinie zdrowia roślin

• Według Copa-Cogeca badania i innowacje odgrywają istotną rolę w nowych ramach prawnych dot. zdrowia roślin. Rozwój odpowiednich narzędzi na rzecz zapobiegania, wczesnego wykrywania i kontroli nowych zagrożeń i agrofagów w Unii Europejskiej ma podstawowe znaczenie, jeśli chodzi o zapewnienie rolnikom odpowiedniego zestawu narzędzi, tak aby mogli oni przyczynić się do bezpieczniejszego łańcucha rolno-spożywczego. Nowe ramy prawne badań i innowacji promowane przez Komisję Europejską, Horyzont 2020 i Europejskie Partnerstwo Innowacyjne (EPI) na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa powinny zagwarantować rozwój i przyjęcie na szczeblu gospodarstw szerokiej gamy skutecznych narzędzi mechanicznych, biologicznych i chemicznych. Pozwoli to zapewnić zdrowsze rośliny w Europie oraz sprostać wymaganiom konsumentów.