W dniach 21-22 czerwca br. Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz oraz Delegat Małopolskiej Izby Rolniczej do KRIR Jan Marek Lenczowski wzięli udział w posiedzeniu Prezydium Komitetów Copa-Cogeca w Brukseli. W trakcie obrad doszło do wymiany poglądów z posłem do Parlamentu Europejskiego Panem Luisem Manuelem Capoulas Santos na temat projektu sprawozdania w sprawie WPR: płatności bezpośrednie i rozwój obszarów wiejskich.
Europa funkcjonuje w swoistym kontekście społecznym, gospodarczym, finansowym i środowiskowym, który wymaga podjęcia działań politycznych na wszystkich poziomach. Dotyczy to m.in. rolnictwa i środowiska wiejskiego, gdzie wspólna polityka musi zostać poddana procesowi odważnych zmian, by móc stawić czoła obecnym i przyszłym wyzwaniom.
Europejscy rolnicy muszą nadal mieć środki pozwalające im na zapewnienie obywatelom niezbędnego samozaopatrzenia w wystarczającą ilość żywności i produktów odpowiedniej jakości i po przystępnej cenie.
Oznacza to konieczność pogodzenia działalności rolniczej ze zrównoważoną produkcją oraz nakreślenie wizji przyszłości rolnictwa europejskiego, w której konkurencyjność musi iść w parze ze zrównoważonym rozwojem, zaś zrównoważony rozwój nie sprowadza się jedynie do kwestii środowiska naturalnego, lecz wiąże się także z opłacalnością rolnictwa w perspektywie długoterminowej zarówno pod względem gospodarczym, jak i społecznym. Przejście do rolnictwa bardziej przyjaznego dla środowiska naturalnego w Europie jest tym samym nieodzownym warunkiem dla jego zdolności do przetrwania.
Rolnictwo europejskie musi pozostać konkurencyjne wobec głównych partnerów handlowych Unii, którzy otrzymują wysokie subwencje i/lub podlegają mniej rygorystycznym normom produkcji.
Sektor rolnictwa może i powinien wnosić istotny wkład w realizację nowej strategii „Europa 2020” w obszarze przeciwdziałania zmianie klimatu, innowacji i tworzenia miejsc pracy. Dlatego też szczególną uwagę należy poświęcić obszarom wiejskim, w szczególności obszarom o najmniej korzystnych warunkach gospodarowania, dążąc do ich ożywienia pod względem społecznym i gospodarczym w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju.
Nowa polityka dla rolnictwa i obszarów wiejskich w Europie powinna opierać się na podejściu bazującym na trzech elementach: zasadności, sprawiedliwości i efektywności. Oznacza to, że środki muszą być przydzielane na cele uznane za korzystne dla strony dokonującej płatności i społeczeństwa, że podział środków między rolników, regiony i państwa członkowskie musi być dokonywany w możliwie najsprawiedliwszy sposób oraz że środki muszą być jak najlepiej wykorzystywane z myślą o osiągnięciu pożądanych wyników.
Mając na uwadze duże zróżnicowanie rolnictwa europejskiego, które należy zachować oraz konieczność utrzymania wspólnych ram prawnych w celu wdrażania polityki rolnej i rozwoju obszarów wiejskich, niezbędne jest, aby zasada pomocniczości odzwierciedlała odpowiednią równowagę pomiędzy tymi dwoma aspektami.
Ponadto konieczne jest maksymalne uproszenie wszystkich przepisów bez uszczerbku dla wymogów w odniesieniu do wykorzystania środków publicznych.
W ubiegłym roku podczas rozpatrywania sprawozdań Lyon i Dess Parlament Europejski zatwierdził większością głosów pakiet ogólnych wytycznych politycznych, które zostały dokładnie przeanalizowane.
Teraz w związku z przedstawieniem przez Komisję Europejską wniosków legislacyjnych, to Parlament Europejski powinien zająć stanowisko w kwestii podstawowych środków i instrumentów politycznych umożliwiających realizację ustanowionych celów, w tym przypadku w odniesieniu do wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej, czyniąc to w sposób komplementarny i w powiązaniu z II filarem wspólnej polityki rolnej.
Rolnik czynny zawodowo
Sprawozdawca podziela opinię, że pomoc ze środków publicznych powinna być przyznawana jedynie tym podmiotom, w przypadku których działalność rolnicza stanowi zasadniczą lub dominującą część prowadzonej przez nie działalności gospodarczej, na zasadach określanych przez każde państwo członkowskie. Sprawozdawca przedstawia jednocześnie listę podmiotów i rodzajów działalności związanych z posiadaniem gruntu, które utracą możliwość korzystania z płatności bezpośrednich w ramach wspólnej polityki rolnej, są wśród nich m.in. lotniska, przedsiębiorstwa handlu nieruchomościami, pola golfowe, kempingi, przedsiębiorstw górnicze itp.
Maksymalne pułapy i stopniowe zmniejszanie
Sprawozdawca popiera propozycję Komisji dotyczącą stosowania stawki zmniejszenia o 20% w przypadku transzy wynoszącej od 150 000 EUR do 200 000 EUR i o 40% w przypadku transzy wynoszącej od 200 000 EUR do 250 000 EUR, lecz proponuje podwyższenie tej stawki z 70% do 80% dla transzy ponad 250 000 EUR. Sprawozdawca popiera również stworzenie maksymalnego pułapu 300 000 EUR.
Sprawozdawca popiera propozycję Komisji dotyczącą odejmowania od kwot, odnośnie do których powyższe stawki zmniejszenia mają być stosowane, wydatków na wynagrodzenia i inne składki na zabezpieczenie społeczne, upatrując w tym impuls do tworzenia i zachowywania miejsc pracy na obszarach wiejskich. Spółdzielnie powinny być zwolnione z zastosowania tego przepisu. W przypadku innych form wspólnego gospodarowania gruntami powinna istnieć możliwość korzystania z formuły obliczania płatności bezpośrednich uwzględniającej wartość określoną indywidualnie dla każdego z członków danego podmiotu, w odniesieniu do której powinna być stosowana właściwa stawka zmniejszenia.
Elastyczność między dwoma filarami
Sprawozdawca uważa, że mechanizmy wsparcia przewidziane w dwóch filarach wspólnej polityki rolnej powinny być ze sobą powiązane i bardziej spójne. Zwiększa możliwość przesunięć z I do II filaru, gdy wielkość środków finansowych przypisanych do tych filarów różni się znacznie między poszczególnymi państwami członkowskimi.
W związku z tym proponuje możliwość przesunięcia z I do II filaru bez dofinansowania ze strony państw członkowskich niewykorzystanych środków na element „ekologizacji” zawarty w płatnościach bezpośrednich ("greening") oraz płatności dla obszarów o ograniczeniach naturalnych. Państwa członkowskie o mniej korzystnej sytuacji finansowej w odniesieniu do II filaru powinny móc dokonywać przesunięć do 20% swoich kopert krajowych zgodnie z tą samą procedurą.
Łączna wartość przesunięć, z wyłączeniem transferu kwot niewykorzystanych w ramach elementu „ekologizacji”, nie może przekroczyć 20%.
System płatności podstawowych
W celu uproszczenia stosowania nowego systemu płatności podstawowych sprawozdawca proponuje, aby państwa członkowskie stosujące całkowicie odrębny system wsparcia zostały automatycznie włączone do nowego systemu. Ponadto proponuje, aby prawo do płatności w pierwszym roku mieli rolnicy, którzy aktywowali co najmniej jedno uprawnienie do płatności w 2009 r., 2010 r. lub 2011 r., a nie jedynie w 2011 r., jak proponuje Komisja.
Element „ekologizacji” zawarty w płatnościach bezpośrednich („greening”)
Państwa członkowskie, które zamierzają wzmocnić element „ekologizacji” zawarty w płatnościach bezpośrednich, otrzymają możliwość przypisania na ten cel ponad 30% swoich kopert krajowych.
Sprawozdawca zwiększył elastyczność w zakresie elementu „ekologizacji” poszerzając możliwości korzystania z płatności w ramach elementu „ekologizacji” oraz uproszczając wdrażanie systemu. Dla zapewnienia tej elastyczności wprowadzono środki pozwalające rolnikom na otrzymywanie płatności w ramach elementu „ekologizacji” na zasadzie równoważności, w oparciu o środki dostępne w II filarze lub w oparciu o ekologiczny system certyfikacji gospodarstw rolnych, a ponadto dzięki wprowadzeniu dostosowań pozwalających na istotne uproszczenie.
Nowe środki:
a) Kwalifikowalność „ipso facto” obszarów wchodzących w zakres środków rolno-środowiskowych do elementu „ekologizacji” zawartego w płatnościach bezpośrednich;
b) Wprowadzenie ekologicznego systemu certyfikacji gospodarstw rolnych, na warunkach, które określi Komisja, jako opcji kwalifikowalności automatycznej w ramach elementu „ekologizacji” zawartego w płatnościach bezpośrednich;
d) Kwalifikowalność upraw trwałych, takich jak gaje oliwne, winnice i sady owocowe, do płatności w ramach elementu „ekologizacji”, pod warunkiem stosowania praktyk agronomicznych służących ochronie i zachowaniu gleby, np. zazieleniania obszarów uprawnych, i zajmowania przez nie ponad 80% łącznego obszaru kwalifikowanego w gospodarstwach rolnych o powierzchni mniejszej niż 50 hektarów. Obszary upraw trwałych, na których stosowane są takie praktyki agronomiczne są zwolnione ze stosowania przepisów dotyczących obszarów proekologicznych.
Uproszczenie środków zaproponowanych przez Komisję:
a) Dywersyfikacja upraw
Gospodarstwa rolne o powierzchni od 5 do 20 hektarów będą musiały mieć dwie różnego rodzaju uprawy, przy czym żadna z nich nie może przekroczyć 90% gruntów uprawnych. W przypadku gospodarstw rolnych powyżej 20 hektarów utrzymany zostaje wymóg co najmniej trzech różnych rodzajów upraw, przy czym żadna z nich nie może obejmować więcej niż 70% gruntów uprawnych, a dwie uprawy razem nie mogą przekraczać 95% gruntów rolnych.
W odniesieniu do gospodarstw rolnych o powierzchni poniżej 50 hektarów wymóg ten nie będzie obowiązywał, jeżeli 80% obszaru kwalifikowalnego będą stanowiły trwałe użytki zielone, pastwiska i uprawy trwałe.
b) Trwałe użytki zielone
Dla celów równoważności do koncepcji trwałych użytków rolnych zaliczono tradycyjne pastwiska mające charakter trwały i będące przedmiotem ekstensywnej produkcji.
c) Obszar proekologiczny
Komisja proponuje, aby 7 % kwalifikujących się hektarów gospodarstwa rolnego stanowił obszar proekologiczny. Sprawozdawca proponuje, aby przepisy te miały zastosowanie jedynie do gospodarstw rolnych powyżej 20 hektarów. Ponadto proponuje, aby w przypadku, gdy obszar proekologiczny przylega do podobnego obszaru w sąsiednim gospodarstwie rolnym, wielkość odpowiednio kwalifikujących się hektarów gospodarstwa rolnego ulegała indywidualnemu zmniejszeniu z 7% do 5%. Sprawozdawca proponuje wreszcie, aby uprawy wiążące azot mogły być wliczane do wymaganego odsetka obszaru proekologicznego.
Młodzi rolnicy
Sprawozdawca proponuje, aby 25%-owe zwiększenie uprawnień do płatności dla młodych rolników zostało ograniczone do 50 hektarów dla wszystkich państw członkowskich.
Wsparcie powiązane z produkcją
Sprawozdawca dodaje element zatrudnienia do zaproponowanych przez Komisję wymogów uzyskania wsparcia powiązanego z produkcją.
Biorąc pod uwagę znacznie utrzymania zatrudnienia w niektórych regionach Europy, sprawozdawca proponuje zachowanie szczególnych uprawnień.
Ponadto proponuje, aby państwa członkowskie mogły podejmować decyzję o odsetku rocznych pułapów krajowych udostępnianym na sfinansowanie wsparcia powiązanego z produkcją do 1 sierpnia każdego roku, a nie tylko do w latach 2013 i 2016, jak proponuje Komisja.
System dla drobnych producentów rolnych
Uwzględniając różnice między państwami członkowskimi w kwestii drobnych producentów rolnych, sprawozdawca proponuje dobrowolność stosowania tych przepisów. Jednakże proponuje, aby niezależnie od średniej krajowej odsetek brany pod uwagę przy określaniu wysokości płatności rocznej w ramach tego systemu mógł sięgać 25% zamiast 15% proponowanych przez Komisję. Ponadto uważa, że kwota odpowiadająca średniej płatności krajowej na hektar powinna być mnożona przez pięć, a nie przez trzy i że maksymalna kwota płatności na rolnika powinna nie przekraczać 1500 EUR, a nie 1000 EUR, jak proponuje Komisja.
Pułapy krajowe
Nowa struktura wspólnej polityki rolnej proponowana przez Komisję ma na celu krótko- i średnioterminowe ujednolicenie poziomu wsparcia między rolnikami, regionami i państwami członkowskimi. Propozycja Komisji posuwa się jednak znacznie dalej w przypadku ujednolicenia wysokości wsparcia w ramach jednego państwa członkowskiego niż to ma miejsce w przypadku ujednolicenia między państwami członkowskimi. Odnośnie do pierwszego ujednolicenia Komisja opowiada się bowiem za tym, aby do 2019 r. wszystkie płatności na szczeblu krajowym lub regionalnym miały jednakową wartość, tj. 0% zróżnicowania. Z drugiej strony jej propozycja rozdziału środków finansowych między państwa członkowskie oscyluje między 57% powyżej średniej UE 27 i 47% poniżej tej średniej (z wyjątkiem Malty). To oznacza zróżnicowanie przekraczające łącznie 100%.
W celu większej konwergencji między tymi dwoma współczynnikami sprawozdawca postuluje o dobrowolny mechanizm łagodzenia procesu osiągania wewnętrznej konwergencji i drugi mechanizm przyspieszenia – nawet jeśli jeszcze niewielkiej – konwergencji między państwami członkowskimi.
W tym kontekście sprawozdawca proponuje, aby średni poziom wsparcia na państwo członkowskie, wyrażony w euro na hektar, był zbliżony do rzeczywistej średniej, a nie do 90% średniej, jak proponuje Komisja. Tym samym sprawozdawca proponuje, aby państwa członkowskie znajdujące się poniżej 70% średniej unijnej odzyskały 30% tej różnicy, państwa mieszczące się w przedziale od 70% do 80% tej średniej odzyskały 25% tej różnicy, zaś państwa znajdujące się między 80% a średnią odzyskały 10% różnicy. Żadne państwo członkowskie nie może pod żadnym względem znajdować się poniżej 65% średniej unijnej. Proces ten powinien być finansowany proporcjonalnie przez państwa członkowskie znajdujące się powyżej średniej UE 27, przy zapewnieniu, że żadne z nich nie spadnie poniżej tej średniej z racji stosowania powyższego mechanizmu.
Ujednolicenie płatności w ramach jednego państwa członkowskiego lub jednego regionu
W niektórych państwach członkowskich czy regionach gwałtowny spadek wsparcia w ciągu krótkiego okresu czasu może zagrozić opłacalności działalności wielu gospodarstw rolnych, niosąc za sobą poważne konsekwencje gospodarcze, społeczne i środowiskowe. Dla złagodzenia tego możliwego negatywnego wpływu państwa członkowskie będą mogły określić przedział zróżnicowania dla konwergencji płatności w wysokości 20% w stosunku do średniej i ograniczyć indywidualne zmniejszenie płatności podstawowych do maksimum 30% w okresie 2014-2019.
Niniejsze sprawozdanie powstało w oparciu o ogólną pulę finansową dla wspólnej polityki rolnej zaproponowaną przez Komisję w ramach przyszłych wieloletnich ram finansowych. Wprowadzenie istotnych zmian do przedmiotowego wniosku będzie oznaczało konieczność przeglądu treści niniejszego sprawozdania.
Podczas posiedzenia Prezydium podniesiono również temat wielostronnych rozmów z zainteresowanymi stronami w łańcuchu żywnościowym: drugi etap - wdrożenie i przestrzeganie zasad dobrych praktyk dla relacji wertykalnych w łańcuchu dostaw żywności. Pierwszy etap działań Forum Wysokiego Szczebla ds. konkurencyjności łańcucha rolno-spożywczego (następnie Grupy Wysokiego Szczebla ds. Łańcucha Żywnościowego) został uwieńczony zgodą wszystkich zainteresowane strony na dalsze działania związane z zasadami dobrej praktyki w relacjach wertykalnych w łańcuchu żywnościowym. Termin ostateczny ukończenia prac wyznaczono na 30czerwca 2012. Na posiedzeniu 29 listopada Copa-Cogeca i niektórzy Komisarze wyrazili poparcie dla systemu dobrowolnego, ale pod warunkiem, że zostanie on przyjęty jak najszybciej. W pracach przygotowawczych, Copa-Cogeca trzymały się tej zasady. Grupa robocza ad hoc „Łańcuch żywnościowy”, której pracom przewodniczy Przewodniczący NFU Peter Kendall, wzięła aktywny udział w pracach. Pod koniec maja, grupa robocza opracowała wskazówki co do aspektów wymagających poprawy. Omówiono je również na posiedzeniu POCC/CCC 5 czerwca. Copa-Cogeca uczestniczyła w końcowym posiedzeniu zainteresowanych stron 12-13 czerwca, które zaowocowało 12-stronicowym dokumentem udostępnionym naszym członkom w 12 językach. Zgodnie z wcześniejszym oświadczeniem oraz w związku z aktywnym uczestnictwem w pracach przygotowawczych, Sekretariat zalecił zatwierdzenie dokumentu, a ale z jasnym wskazaniem ścisłych ram czasowych. Bardziej konkretnie, oznaczałoby to ze wystarczający poziom zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron powinien być wyrażony już na kolejnym posiedzeniu Grupy Wysokiego Szczebla ds. Łańcucha Żywnościowego (14 listopada tego roku - do potwierdzenia). Równolegle do tych prac, Copa-Cogeca była w ciągłym kontakcie ze wszystkimi zainteresowanymi stronami oraz wydziałami Komisji. Jednakże, źródła z Komisji poinformowały, że mimo chęci kluczowych Komisarzy (Ciolos, Barnier, Tajani), nie mogą nic obiecać. Ponadto, ramy czasowe obecnej kadencji Komisji, która de facto kończy się na początku 2014 roku, nie dają nadziei na szersze podejście regulacyjne. W ciągu ostatnich kilku dni, jasne stało się, że nie ma większości kwalifikowanej ani w Copa ani w Cogeca, aby zatwierdzić dokument w obecnym brzmieniu.
Europejscy rolnicy muszą nadal mieć środki pozwalające im na zapewnienie obywatelom niezbędnego samozaopatrzenia w wystarczającą ilość żywności i produktów odpowiedniej jakości i po przystępnej cenie.
Oznacza to konieczność pogodzenia działalności rolniczej ze zrównoważoną produkcją oraz nakreślenie wizji przyszłości rolnictwa europejskiego, w której konkurencyjność musi iść w parze ze zrównoważonym rozwojem, zaś zrównoważony rozwój nie sprowadza się jedynie do kwestii środowiska naturalnego, lecz wiąże się także z opłacalnością rolnictwa w perspektywie długoterminowej zarówno pod względem gospodarczym, jak i społecznym. Przejście do rolnictwa bardziej przyjaznego dla środowiska naturalnego w Europie jest tym samym nieodzownym warunkiem dla jego zdolności do przetrwania.
Rolnictwo europejskie musi pozostać konkurencyjne wobec głównych partnerów handlowych Unii, którzy otrzymują wysokie subwencje i/lub podlegają mniej rygorystycznym normom produkcji.
Sektor rolnictwa może i powinien wnosić istotny wkład w realizację nowej strategii „Europa 2020” w obszarze przeciwdziałania zmianie klimatu, innowacji i tworzenia miejsc pracy. Dlatego też szczególną uwagę należy poświęcić obszarom wiejskim, w szczególności obszarom o najmniej korzystnych warunkach gospodarowania, dążąc do ich ożywienia pod względem społecznym i gospodarczym w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju.
Nowa polityka dla rolnictwa i obszarów wiejskich w Europie powinna opierać się na podejściu bazującym na trzech elementach: zasadności, sprawiedliwości i efektywności. Oznacza to, że środki muszą być przydzielane na cele uznane za korzystne dla strony dokonującej płatności i społeczeństwa, że podział środków między rolników, regiony i państwa członkowskie musi być dokonywany w możliwie najsprawiedliwszy sposób oraz że środki muszą być jak najlepiej wykorzystywane z myślą o osiągnięciu pożądanych wyników.
Mając na uwadze duże zróżnicowanie rolnictwa europejskiego, które należy zachować oraz konieczność utrzymania wspólnych ram prawnych w celu wdrażania polityki rolnej i rozwoju obszarów wiejskich, niezbędne jest, aby zasada pomocniczości odzwierciedlała odpowiednią równowagę pomiędzy tymi dwoma aspektami.
Ponadto konieczne jest maksymalne uproszenie wszystkich przepisów bez uszczerbku dla wymogów w odniesieniu do wykorzystania środków publicznych.
W ubiegłym roku podczas rozpatrywania sprawozdań Lyon i Dess Parlament Europejski zatwierdził większością głosów pakiet ogólnych wytycznych politycznych, które zostały dokładnie przeanalizowane.
Teraz w związku z przedstawieniem przez Komisję Europejską wniosków legislacyjnych, to Parlament Europejski powinien zająć stanowisko w kwestii podstawowych środków i instrumentów politycznych umożliwiających realizację ustanowionych celów, w tym przypadku w odniesieniu do wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej, czyniąc to w sposób komplementarny i w powiązaniu z II filarem wspólnej polityki rolnej.
Rolnik czynny zawodowo
Sprawozdawca podziela opinię, że pomoc ze środków publicznych powinna być przyznawana jedynie tym podmiotom, w przypadku których działalność rolnicza stanowi zasadniczą lub dominującą część prowadzonej przez nie działalności gospodarczej, na zasadach określanych przez każde państwo członkowskie. Sprawozdawca przedstawia jednocześnie listę podmiotów i rodzajów działalności związanych z posiadaniem gruntu, które utracą możliwość korzystania z płatności bezpośrednich w ramach wspólnej polityki rolnej, są wśród nich m.in. lotniska, przedsiębiorstwa handlu nieruchomościami, pola golfowe, kempingi, przedsiębiorstw górnicze itp.
Maksymalne pułapy i stopniowe zmniejszanie
Sprawozdawca popiera propozycję Komisji dotyczącą stosowania stawki zmniejszenia o 20% w przypadku transzy wynoszącej od 150 000 EUR do 200 000 EUR i o 40% w przypadku transzy wynoszącej od 200 000 EUR do 250 000 EUR, lecz proponuje podwyższenie tej stawki z 70% do 80% dla transzy ponad 250 000 EUR. Sprawozdawca popiera również stworzenie maksymalnego pułapu 300 000 EUR.
Sprawozdawca popiera propozycję Komisji dotyczącą odejmowania od kwot, odnośnie do których powyższe stawki zmniejszenia mają być stosowane, wydatków na wynagrodzenia i inne składki na zabezpieczenie społeczne, upatrując w tym impuls do tworzenia i zachowywania miejsc pracy na obszarach wiejskich. Spółdzielnie powinny być zwolnione z zastosowania tego przepisu. W przypadku innych form wspólnego gospodarowania gruntami powinna istnieć możliwość korzystania z formuły obliczania płatności bezpośrednich uwzględniającej wartość określoną indywidualnie dla każdego z członków danego podmiotu, w odniesieniu do której powinna być stosowana właściwa stawka zmniejszenia.
Elastyczność między dwoma filarami
Sprawozdawca uważa, że mechanizmy wsparcia przewidziane w dwóch filarach wspólnej polityki rolnej powinny być ze sobą powiązane i bardziej spójne. Zwiększa możliwość przesunięć z I do II filaru, gdy wielkość środków finansowych przypisanych do tych filarów różni się znacznie między poszczególnymi państwami członkowskimi.
W związku z tym proponuje możliwość przesunięcia z I do II filaru bez dofinansowania ze strony państw członkowskich niewykorzystanych środków na element „ekologizacji” zawarty w płatnościach bezpośrednich ("greening") oraz płatności dla obszarów o ograniczeniach naturalnych. Państwa członkowskie o mniej korzystnej sytuacji finansowej w odniesieniu do II filaru powinny móc dokonywać przesunięć do 20% swoich kopert krajowych zgodnie z tą samą procedurą.
Łączna wartość przesunięć, z wyłączeniem transferu kwot niewykorzystanych w ramach elementu „ekologizacji”, nie może przekroczyć 20%.
System płatności podstawowych
W celu uproszczenia stosowania nowego systemu płatności podstawowych sprawozdawca proponuje, aby państwa członkowskie stosujące całkowicie odrębny system wsparcia zostały automatycznie włączone do nowego systemu. Ponadto proponuje, aby prawo do płatności w pierwszym roku mieli rolnicy, którzy aktywowali co najmniej jedno uprawnienie do płatności w 2009 r., 2010 r. lub 2011 r., a nie jedynie w 2011 r., jak proponuje Komisja.
Element „ekologizacji” zawarty w płatnościach bezpośrednich („greening”)
Państwa członkowskie, które zamierzają wzmocnić element „ekologizacji” zawarty w płatnościach bezpośrednich, otrzymają możliwość przypisania na ten cel ponad 30% swoich kopert krajowych.
Sprawozdawca zwiększył elastyczność w zakresie elementu „ekologizacji” poszerzając możliwości korzystania z płatności w ramach elementu „ekologizacji” oraz uproszczając wdrażanie systemu. Dla zapewnienia tej elastyczności wprowadzono środki pozwalające rolnikom na otrzymywanie płatności w ramach elementu „ekologizacji” na zasadzie równoważności, w oparciu o środki dostępne w II filarze lub w oparciu o ekologiczny system certyfikacji gospodarstw rolnych, a ponadto dzięki wprowadzeniu dostosowań pozwalających na istotne uproszczenie.
Nowe środki:
a) Kwalifikowalność „ipso facto” obszarów wchodzących w zakres środków rolno-środowiskowych do elementu „ekologizacji” zawartego w płatnościach bezpośrednich;
b) Wprowadzenie ekologicznego systemu certyfikacji gospodarstw rolnych, na warunkach, które określi Komisja, jako opcji kwalifikowalności automatycznej w ramach elementu „ekologizacji” zawartego w płatnościach bezpośrednich;
d) Kwalifikowalność upraw trwałych, takich jak gaje oliwne, winnice i sady owocowe, do płatności w ramach elementu „ekologizacji”, pod warunkiem stosowania praktyk agronomicznych służących ochronie i zachowaniu gleby, np. zazieleniania obszarów uprawnych, i zajmowania przez nie ponad 80% łącznego obszaru kwalifikowanego w gospodarstwach rolnych o powierzchni mniejszej niż 50 hektarów. Obszary upraw trwałych, na których stosowane są takie praktyki agronomiczne są zwolnione ze stosowania przepisów dotyczących obszarów proekologicznych.
Uproszczenie środków zaproponowanych przez Komisję:
a) Dywersyfikacja upraw
Gospodarstwa rolne o powierzchni od 5 do 20 hektarów będą musiały mieć dwie różnego rodzaju uprawy, przy czym żadna z nich nie może przekroczyć 90% gruntów uprawnych. W przypadku gospodarstw rolnych powyżej 20 hektarów utrzymany zostaje wymóg co najmniej trzech różnych rodzajów upraw, przy czym żadna z nich nie może obejmować więcej niż 70% gruntów uprawnych, a dwie uprawy razem nie mogą przekraczać 95% gruntów rolnych.
W odniesieniu do gospodarstw rolnych o powierzchni poniżej 50 hektarów wymóg ten nie będzie obowiązywał, jeżeli 80% obszaru kwalifikowalnego będą stanowiły trwałe użytki zielone, pastwiska i uprawy trwałe.
b) Trwałe użytki zielone
Dla celów równoważności do koncepcji trwałych użytków rolnych zaliczono tradycyjne pastwiska mające charakter trwały i będące przedmiotem ekstensywnej produkcji.
c) Obszar proekologiczny
Komisja proponuje, aby 7 % kwalifikujących się hektarów gospodarstwa rolnego stanowił obszar proekologiczny. Sprawozdawca proponuje, aby przepisy te miały zastosowanie jedynie do gospodarstw rolnych powyżej 20 hektarów. Ponadto proponuje, aby w przypadku, gdy obszar proekologiczny przylega do podobnego obszaru w sąsiednim gospodarstwie rolnym, wielkość odpowiednio kwalifikujących się hektarów gospodarstwa rolnego ulegała indywidualnemu zmniejszeniu z 7% do 5%. Sprawozdawca proponuje wreszcie, aby uprawy wiążące azot mogły być wliczane do wymaganego odsetka obszaru proekologicznego.
Młodzi rolnicy
Sprawozdawca proponuje, aby 25%-owe zwiększenie uprawnień do płatności dla młodych rolników zostało ograniczone do 50 hektarów dla wszystkich państw członkowskich.
Wsparcie powiązane z produkcją
Sprawozdawca dodaje element zatrudnienia do zaproponowanych przez Komisję wymogów uzyskania wsparcia powiązanego z produkcją.
Biorąc pod uwagę znacznie utrzymania zatrudnienia w niektórych regionach Europy, sprawozdawca proponuje zachowanie szczególnych uprawnień.
Ponadto proponuje, aby państwa członkowskie mogły podejmować decyzję o odsetku rocznych pułapów krajowych udostępnianym na sfinansowanie wsparcia powiązanego z produkcją do 1 sierpnia każdego roku, a nie tylko do w latach 2013 i 2016, jak proponuje Komisja.
System dla drobnych producentów rolnych
Uwzględniając różnice między państwami członkowskimi w kwestii drobnych producentów rolnych, sprawozdawca proponuje dobrowolność stosowania tych przepisów. Jednakże proponuje, aby niezależnie od średniej krajowej odsetek brany pod uwagę przy określaniu wysokości płatności rocznej w ramach tego systemu mógł sięgać 25% zamiast 15% proponowanych przez Komisję. Ponadto uważa, że kwota odpowiadająca średniej płatności krajowej na hektar powinna być mnożona przez pięć, a nie przez trzy i że maksymalna kwota płatności na rolnika powinna nie przekraczać 1500 EUR, a nie 1000 EUR, jak proponuje Komisja.
Pułapy krajowe
Nowa struktura wspólnej polityki rolnej proponowana przez Komisję ma na celu krótko- i średnioterminowe ujednolicenie poziomu wsparcia między rolnikami, regionami i państwami członkowskimi. Propozycja Komisji posuwa się jednak znacznie dalej w przypadku ujednolicenia wysokości wsparcia w ramach jednego państwa członkowskiego niż to ma miejsce w przypadku ujednolicenia między państwami członkowskimi. Odnośnie do pierwszego ujednolicenia Komisja opowiada się bowiem za tym, aby do 2019 r. wszystkie płatności na szczeblu krajowym lub regionalnym miały jednakową wartość, tj. 0% zróżnicowania. Z drugiej strony jej propozycja rozdziału środków finansowych między państwa członkowskie oscyluje między 57% powyżej średniej UE 27 i 47% poniżej tej średniej (z wyjątkiem Malty). To oznacza zróżnicowanie przekraczające łącznie 100%.
W celu większej konwergencji między tymi dwoma współczynnikami sprawozdawca postuluje o dobrowolny mechanizm łagodzenia procesu osiągania wewnętrznej konwergencji i drugi mechanizm przyspieszenia – nawet jeśli jeszcze niewielkiej – konwergencji między państwami członkowskimi.
W tym kontekście sprawozdawca proponuje, aby średni poziom wsparcia na państwo członkowskie, wyrażony w euro na hektar, był zbliżony do rzeczywistej średniej, a nie do 90% średniej, jak proponuje Komisja. Tym samym sprawozdawca proponuje, aby państwa członkowskie znajdujące się poniżej 70% średniej unijnej odzyskały 30% tej różnicy, państwa mieszczące się w przedziale od 70% do 80% tej średniej odzyskały 25% tej różnicy, zaś państwa znajdujące się między 80% a średnią odzyskały 10% różnicy. Żadne państwo członkowskie nie może pod żadnym względem znajdować się poniżej 65% średniej unijnej. Proces ten powinien być finansowany proporcjonalnie przez państwa członkowskie znajdujące się powyżej średniej UE 27, przy zapewnieniu, że żadne z nich nie spadnie poniżej tej średniej z racji stosowania powyższego mechanizmu.
Ujednolicenie płatności w ramach jednego państwa członkowskiego lub jednego regionu
W niektórych państwach członkowskich czy regionach gwałtowny spadek wsparcia w ciągu krótkiego okresu czasu może zagrozić opłacalności działalności wielu gospodarstw rolnych, niosąc za sobą poważne konsekwencje gospodarcze, społeczne i środowiskowe. Dla złagodzenia tego możliwego negatywnego wpływu państwa członkowskie będą mogły określić przedział zróżnicowania dla konwergencji płatności w wysokości 20% w stosunku do średniej i ograniczyć indywidualne zmniejszenie płatności podstawowych do maksimum 30% w okresie 2014-2019.
Niniejsze sprawozdanie powstało w oparciu o ogólną pulę finansową dla wspólnej polityki rolnej zaproponowaną przez Komisję w ramach przyszłych wieloletnich ram finansowych. Wprowadzenie istotnych zmian do przedmiotowego wniosku będzie oznaczało konieczność przeglądu treści niniejszego sprawozdania.
Podczas posiedzenia Prezydium podniesiono również temat wielostronnych rozmów z zainteresowanymi stronami w łańcuchu żywnościowym: drugi etap - wdrożenie i przestrzeganie zasad dobrych praktyk dla relacji wertykalnych w łańcuchu dostaw żywności. Pierwszy etap działań Forum Wysokiego Szczebla ds. konkurencyjności łańcucha rolno-spożywczego (następnie Grupy Wysokiego Szczebla ds. Łańcucha Żywnościowego) został uwieńczony zgodą wszystkich zainteresowane strony na dalsze działania związane z zasadami dobrej praktyki w relacjach wertykalnych w łańcuchu żywnościowym. Termin ostateczny ukończenia prac wyznaczono na 30czerwca 2012. Na posiedzeniu 29 listopada Copa-Cogeca i niektórzy Komisarze wyrazili poparcie dla systemu dobrowolnego, ale pod warunkiem, że zostanie on przyjęty jak najszybciej. W pracach przygotowawczych, Copa-Cogeca trzymały się tej zasady. Grupa robocza ad hoc „Łańcuch żywnościowy”, której pracom przewodniczy Przewodniczący NFU Peter Kendall, wzięła aktywny udział w pracach. Pod koniec maja, grupa robocza opracowała wskazówki co do aspektów wymagających poprawy. Omówiono je również na posiedzeniu POCC/CCC 5 czerwca. Copa-Cogeca uczestniczyła w końcowym posiedzeniu zainteresowanych stron 12-13 czerwca, które zaowocowało 12-stronicowym dokumentem udostępnionym naszym członkom w 12 językach. Zgodnie z wcześniejszym oświadczeniem oraz w związku z aktywnym uczestnictwem w pracach przygotowawczych, Sekretariat zalecił zatwierdzenie dokumentu, a ale z jasnym wskazaniem ścisłych ram czasowych. Bardziej konkretnie, oznaczałoby to ze wystarczający poziom zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron powinien być wyrażony już na kolejnym posiedzeniu Grupy Wysokiego Szczebla ds. Łańcucha Żywnościowego (14 listopada tego roku - do potwierdzenia). Równolegle do tych prac, Copa-Cogeca była w ciągłym kontakcie ze wszystkimi zainteresowanymi stronami oraz wydziałami Komisji. Jednakże, źródła z Komisji poinformowały, że mimo chęci kluczowych Komisarzy (Ciolos, Barnier, Tajani), nie mogą nic obiecać. Ponadto, ramy czasowe obecnej kadencji Komisji, która de facto kończy się na początku 2014 roku, nie dają nadziei na szersze podejście regulacyjne. W ciągu ostatnich kilku dni, jasne stało się, że nie ma większości kwalifikowanej ani w Copa ani w Cogeca, aby zatwierdzić dokument w obecnym brzmieniu.
21 czerwca br. odbyło się również posiedzenie Prezydencji Copa, w którym udział wziął Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz.
