Samorząd rolniczy, przekazując wnioski Podkarpackiej Izby Rolniczej, zwrócił się ministra rolnictwa i rozwoju wsi o wyłączenie spod kontroli weterynaryjnej gospodarstw produkujących wyłącznie na użytek własny.

W odpowiedzi, resort rolnictwa wskazał, że produkcja żywności na własny użytek, co do zasady, wyłączona jest spod kontroli weterynaryjnej. Wyjątkiem od tej sytuacji jest produkcja mięsa na użytek własny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2017 r., poz. 242, z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 października 2010 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny (Dz.U. z 2016 r. poz. 885).

Zgodnie z definicją zawartą w art. 5 pkt 1a ww. ustawy przez produkcję mięsa na użytek własny należy rozumieć pozyskiwanie mięsa, utrzymywanych w gospodarstwie, cieląt do szóstego miesiąca życia, świń, owiec, kóz, drobiu oraz zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych albo pozyskiwanie przez myśliwego, w wyniku odstrzału, mięsa zwierząt łownych, przeznaczonego na własne potrzeby.

Przekazano, że przy dokonywaniu uboju zwierząt, w tym świń w gospodarstwie w celu produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny, będą mieć zastosowanie ww. przepisy, a także przepisy z zakresu ochrony zwierząt, ochrony zdrowia zwierzą, czy też systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt. Spełnienie tych jest kontrolowane przez organy Inspekcji Weterynaryjnej, które sprawują nadzór nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji, a także nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt, ochronie zdrowia zwierząt i przestrzeganiem zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Przepisy ww. rozporządzenia w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny ponadto, ze względu na występowanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej afrykańskiego pomoru świń (ASF), wprowadziły szczególne zasady pozyskiwania świń w celu produkcji mięsa na użytek własny. Zgodnie z przepisami § 2 ww. rozporządzenia, co do zasady nie dopuszcza się do uboju świń w ramach produkcji mięsa na użytek własny, które pochodzą z gospodarstwa lub obszaru podlegającego ograniczeniom, nakazom lub zakazom, mającym zastosowanie do danych zwierząt, wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 1 1 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2017 r. poz. 1835, z późn. zm.), ze względu na wystąpienie ASF.

Odstępstwo od tej zasady wskazane zostało w § 2a ww. rozporządzenia w odniesieniu do uboju świń w związku z wystąpieniem ASF.

Zgodnie z § 2a przedmiotowego aktu prawnego dopuszcza się ubój na terenie gospodarstwa, w celu produkcji mięsa, świń utrzymywanych w gospodarstwie podlegającym ograniczeniom, nakazom lub zakazom, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, wydanym w związku z wystąpieniem ASF na terytorium RP lub terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa trzeciego, graniczących z terytorium RP, pod warunkiem że były one utrzymywane w tym gospodarstwie, co najmniej przez 30 dni przed ubojem, a ponadto gdy:

1. świnie te zostaną poddane badaniu przedubojowemu świń przeprowadzonemu w sposób określony w części A rozdziału IV sekcji IV załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 206, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 75), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 854/2004”;
2. mięso pozyskane w wyniku uboju tych świń zostanie poddane badaniu poubojowemu.

Ponadto w ust. 2 tego paragrafu wskazany został obowiązek pobierania próbek do badań laboratoryjnych w kierunku ASF przy przeprowadzaniu badania przedubojowego świń lub badania poubojowego mięsa z tych świń, w przypadku gdy ubój świń jest dokonywany w gospodarstwach położonych na obszarze RP wymienionych w decyzji wykonawczej Komisji 2014/709/UE z dnia 9 października 2014 r. w sprawie środków kontroli w zakresie zdrowia zwierząt w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń w niektórych państwach członkowskich i uchylającej decyzję wykonawczą 2014/178/UE (Dz. Urz. UE L 295 z 11.10.2014, str. 63, z późn. zm.) w części III załącznika obowiązkowo, natomiast położonych w części I i II – jeżeli istnieje podejrzenie wystąpienia ASF.

Resort podkreslił, że kosztami związanymi z pobraniem przez urzędowego lekarza weterynarii próbki do badań laboratoryjnych w kierunku ASF nie są obciążani rolnicy, próbki takie pobierane są z urzędu i ich badanie odbywa się na koszt państwa.

Przedstawiając powyższe, wskazano, że obecnie obowiązujące zasady dotyczące uboju świń w celu produkcji mięsa na użytek własny w gospodarstwie podlegającym ograniczeniom, nakazom lub zakazom wydanym w związku z wystąpieniem ASF nie wydają się być nadmiernie obciążające rolników utrzymujących świnie. Podkreślono, że wyżej opisane zasady uboju świń w celu produkcji mięsa na własny użytek mają na celu zminimalizowanie ryzyka ewentualnego rozprzestrzeniania się choroby.