Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w odpowiedzi na wniosek KRIR z dnia 2 lipca 2018 r. >>> dotyczącego "Programu zwalczania zakaźnego zapalenia nowa i tchawicy/otrętu bydła (IBR/IPV) oraz wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych (BVD MD) w wybranych stadach bydła", informuje co następuje:
"Zgodnie z ust. 3 załącznika do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 sierpnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/otrętu bydła oraz wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych w wybranych stadach bydła (Dz. U. poz. 1722) realizację przedmiotowego programu zaplanowano na 5 kolejnych lat kalendarzowych począwszy od dnia I stycznia 2018 r. Po 4 latach realizacji programu Główny Lekarz Weterynarii we współpracy z Państwowym Instytutem Weterynaryjnym —Państwowym Instytutem Badawczym w Puławach (PI Wet-PIB) oraz Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka (PFHBiPM) przeprowadzi ogólną ocenę programu, a także weryfikację środków określonych w programie w celu zwalczania choroby. Na podstawie przeprowadzonej analizy oraz we współpracy z PIWet-PIB w Puławach oraz PFHBiPM zostanie podjęta decyzja o zaprzestaniu lub kontynuacji realizacji programu w latach kolejnych i ewentualnych zmianach dotyczących zasad jego realizacji. Mając powyższe na uwadze, wydaje się niewłaściwym ocenianie przedmiotowego programu na tak wczesnym etapie jego trwania (niecały rok) oraz decydowanie o celowości jego realizacji i wpływie na poprawę zdrowotności krajowej populacji bydła. Nowe stada bydła mogą być zgłaszane do programu pod koniec każdego roku kalendarzowego tak, aby w nowym roku kalendarzowym mogły przystąpić one do realizacji programu. Posiadacz bydła może zrezygnować z uczestnictwa w programie. Ocena programu i celowość jego realizacji nastąpi zgodnie z przepisami rozporządzenia tj. po 4 latach trwania programu.
Uprzejmie informuję, że wychodząc naprzeciw hodowcom bydła w odniesieniu do chorób zakaźnych takich jak zakaźne zapalenie nosa i tchawicy/otręt bydła (IBR/IPV) oraz wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (BVD MD), które nie są chorobami podlegającymi obowiązkowi zwalczania już w 2013 r., wprowadzono istotne zmiany w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2017 r. poz. 1 855, z póżn. zm.).
Dodany art. 57d do ww. ustawy, umożliwił Głównemu Lekarzowi Weterynarii na wniosek organizacji zrzeszającej podmioty prowadzące działalność w zakresie utrzymywania zwierząt gospodarskich, opracowanie programu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt innych niż choroby, o których mowa w art. 41 ust. I oraz przepisach wydanych na podstawie art. 41 ust. 3 pkt l . Na mocy tego artykułu został opracowany przez Głównego Lekarza Weterynarii we współpracy z PIWet-PIB w Puławach na wniosek Polskiej Federacji Bydła i Producentów Mleka „Program zwalczania zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/otrętu bydła (IBR/IPV) oraz wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych (BVD MD) w wybranych stadach bydła”, który następnie został wdrożony rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 sierpnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/otrętu bydła oraz wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych w wybranych stadach bydła (Dz. U. poz. 1722).
Z założenia przedmiotowy program jest programem dobrowolnym, do którego przystąpienia hodowcy mogą się zgłaszać indywidualnie. W związku z powyższym koszty ponoszone w związku z jego realizacją również ponosi hodowca. Należy ponadto zwrócić uwagę, że Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka, na wniosek której został opracowany program nie zgłosiła uwag do projektu rozporządzenia na etapie uzgodnień społecznych.
Należy zauważyć, że IBR/IPV nie jest choroba istotną z punktu widzenia epizootycznego oraz nie jest chorobą zakaźną istotną dla zdrowia publicznego, nie jest też objęta obowiązkiem zgłaszania (notyfikacji) w Unii Europejskiej, ani likwidacji w sposób zharmonizowany. Jest jedynie objęta obowiązkiem rejestracji. Zgłaszanie oraz likwidacja IBR/IPV jest tylko zalecane z uwagi na handel wewnętrzny Unii Europejskiej. Środki ograniczające rozprzestrzenianie IBR/IPV określone zostały w prawie unijnym w odniesieniu do zdrowia buhajów wprowadzanych do zatwierdzonych centrów pozyskiwania nasienia, samego nasienia oraz handlu żywymi zwierzętami. (Przepisy te zostały wdrożone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 maja 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia bydła (Dz. U. z 2014 r, poz. 69).
W celu kontroli występowania zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/otrętu bydła w Polsce od 2010 r. corocznie prowadzi się monitoring choroby IBR/IPV zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. poz. 2813, z późn. zm.). Z danych uzyskanych ze Sprawozdania z realizacji zadań Inspekcji Weterynaryjnej w 2017 r. wynika, że w związku z monitoringiem w kierunku tej jednostki chorobowej zostało przebadanych 1 777 stad, w tym 5 100 zwierząt. Zgodnie z wykazem chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi rejestracji wynika, że w 2015 r. stwierdzono 92 ogniska choroby IBR/IPV, w 2016 r. - 88 ogniska, a w 2017 r. zostały stwierdzone 71 ogniska, w tym u 282 sztuk bydła potwierdzono chorobę.
Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy/otręt bydła zostało wskazane, jako jedna z chorób, dla których państwa członkowskie UE mogą realizować krajowy program kontroli i zwalczania uprawniający do ubiegania się o dodatkowe gwarancje w odniesieniu do IBR/IPV (dyrektywa Rady 64/432/EWG). W praktyce oznacza to, że do państwa członkowskiego UE lub regionu, na którym realizowany jest ww. program mogą być wprowadzane zwierzęta z państw członkowskich UE i regionów wolnych od IBR/IPV lub z obszarów innych niż wolne od tej choroby, w tym z gospodarstwa wolnego od IBR/IPV, po spełnieniu określonych na poziomie unijnym warunków.
Należy zwrócić uwagę, że koszt realizacji ww. programu nie jest współfinansowany z budżetu UE.
W przepisach prawnych Unii Europejskiej określone zostały jedynie wymagania, jakie powinno spełnić gospodarstwo, aby uzyskać status gospodarstwa wolnego od IBR/IPV(decyzja Komisji 2004/558/WE). Status gospodarstwa wolnego od IBR/IPV, po spełnieniu określonych warunków, nadawany jest przez właściwy, w danym państwie członkowskim UE, organ.
Niemniej jednak uwalnianie pojedynczych gospodarstw w przyszłości może zostać wykorzystane jako pierwszy etap programu mającego na celu uzyskanie statusu regionu lub terytorium państwa członkowskiego UE wolnego od IBR/IPV.
Należy jednak pamiętać, że profilaktyka nieswoista w przypadku zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/ otręt bydła ma duże znaczenie i obejmuje poprawę warunków środowiskowych poprzez zmniejszenie obsady zwierząt, poprawę warunków xv pomieszczeniach, w których utrzymywane są zwierzęta tj. ich ocieplenie, zmniejszenie wilgotności, zapewnienie właściwej wentylacji (obniżenie poziomu C02, NH3 i kurzu), a także właściwe żywienie oraz przeciwdziałanie stresowi np. podczas transportu. Innym sposobem zapobiegania zakaźnemu zapaleniu nosa i tchawicy są szczepienia (profilaktyka swoista).
Wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (BVD MD) według prawa krajowego jest chorobą podlegającą obowiązkowi rejestracji zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 listopada 2012 r. w sprawie określenia wykazu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowej rejestracji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1304). Objęcie obowiązkiem rejestracji wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych zostało uzasadnione potrzebą rozpoznania sytuacji epizootycznej, w szczególności uzyskanie wiedzy o jej występowaniu w stadach bydła utrzymywanych na terytorium Polski.
Informacje o stwierdzeniu tej choroby są przekazywane, między innymi przez prywatnie praktykujących lekarzy weterynarii oraz laboratoria przeprowadzające badania próbek w kierunku rozpoznania tej choroby, do powiatowego lekarza weterynarii, a za pośrednictwem wojewódzkiego lekarza weterynarii do Głównego Lekarza Weterynarii (art. 51 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt). Organy Inspekcji Weterynaryjnej obowiązane są do zbierania, przechowywania, analizowania i przetwarzania danych o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi rejestracji, w tym wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych. Takie uregulowanie statusu prawnego wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych, pozwala na dostateczne rozpoznanie zakresu jej występowania, co najmniej w stadach bydła utrzymywanych w kraju.
Zgodnie z wykazem chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi rejestracji zawartym w Sprawozdaniu z realizacji zadań Inspekcji Weterynaryjnej 2017 r. wynika, że xv 2015 r. zostało stwierdzonych 16 ognisk BVD MD, w 2016 r. — 17, a w 2017 r. I l ognisk tej choroby. W 2017 r. chorobę stwierdzono u 31 sztuk bydła.
W świetle przepisów unijnych wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowy nie jest chorobą:
- obowiązkowo zgłaszana (notyfikowaną),
- obowiązkowo likwidowaną środkami i w sposób zharmonizowany,
- której zgłaszanie oraz likwidacja jest zalecana na potrzeby handlu zwierzętami.
Środki nadzoru ograniczające rozprzestrzenianie wirusowej biegunki bydła i błon śluzowych określone zostały w prawie unijnym wyłącznie w odniesieniu do zdrowia buhajów wprowadzanych do zatwierdzonych stacji pobierania nasienia oraz samego nasienia. Między innymi buhaje, od których pozyskiwane jest nasienie obowiązkowo są wielokrotnie badane w kierunku zakażeń wirusem wywołującym tę chorobę przed dopuszczeniem do pozyskiwania nasienia przeznaczonego do unasieniania krów (przeznaczonego do handlu, w tym przywożonego z państw trzecich na teren UE dyrektywa 88/407/EWG).
Należy również zaznaczyć, że środki nadzoru ograniczające rozprzestrzenianie wirusowej biegunki bydła i błon śluzowych za pośrednictwem nasienia buhajów, określone w prawie unijnym (dyrektywa 88/407/EWG) zostały przejęte jako obowiązkowe do prawa krajowego w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 maja 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do nasienia bydła (Dz. U. z 2014 r. poz. 69),
Państwa członkowskie UE likwidujące na własny koszt wirusową biegunkę bydła i chorobę błon śluzowych, w świetle obowiązujących przepisów prawnych, nie mogą wystąpić do Komisji Europejskiej z wnioskiem o przyznanie dodatkowych gwarancji w odniesieniu do tej choroby, tym bardziej, że nie zostały określone wymagania jakie powinny spełniać gospodarstwa oraz obszary wolne od takiej choroby (regiony, terytoria państw).
Obowiązujący stan prawny jest zupełności wystarczający do rozpoznania sytuacji epizootycznej w odniesieniu do wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych w krajowych stadach bydła.
Mając powyższe na uwadze, uprzejmie informuję, że w najbliższym czasie nie jest planowana zmiana przepisów dotyczących chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zwalczania, w zakresie ww. chorób."
