Zamieszczamy wyjaśnienia Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi nadesłane 3 czerwca 2024 r. w odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 17 maja 2024 r. w sprawie całkowitego zniesienia obowiązku ugorowania 4% gruntów rolnych wynikającego z obowiązywania normy GAEC 8:

„W wyniku toczącej się na forum UE debaty dotyczącej uproszczenia Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), Komisja Europejska (KE) na wniosek Polski i innych państw członkowskich opublikowała w dniu 24 maja 2024 r. w Dzienniku Urzędowym UE (1) rozporządzenie zmieniające rozporządzenia bazowe tj. UE 2021/2115 i UE 2021/2116. Nowe prawo weszło w życie dzień po jego opublikowaniu.

Przedmiotową zmianę rozporządzeń bazowych należy ocenić pozytywnie, gdyż zaproponowane przepisy usuwają albo znacznie upraszczają, zgodnie z oczekiwaniami rolników i w zgodzie z poprawną agrotechniką, te elementy Europejskiego Zielonego Ładu, w tym normy w ramach warunkowości, które wpływały na decyzje produkcyjne rolników lub wręcz ograniczały produkcję.

Jedną z najważniejszych zmian wynikających z nowelizacji unijnych rozporządzeń bazowych (1) jest zniesienie obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych w ramach normy GAEC 8 – w zamian państwo członkowskie ma jednak obowiązek ustanowienia odpowiedniego ekoschematu, czyli dobrowolnych i płatnych interwencji dla rolników.

W związku z powyższym MRiRW niezwłocznie po przedstawieniu przez KE projektu zmiany rozporządzeń bazowych rozpoczęło prace nad utworzeniem nowego ekoschematu, aby możliwe było już w 2024 r. usunięcie obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych z normy GAEC 8. W dniu 5 kwietnia 2024 r. Komitet Monitorujący Plan Strategiczny WPR 2023-2027 pozytywnie zaopiniował projekt uchwały wprowadzającej w Polsce od 2024 r. ekoschemat Grunty wyłączone z produkcji.

Ekoschemat jest dobrowolny dla rolnika. Rolnicy realizujący ten ekoschemat będą otrzymywali płatność za wyłączenie gruntów ornych z produkcji – do powierzchni nie większej niż 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie. W projekcie uchwały określona została także szacowana stawka płatności, która wynosi ok. 126,52 EUR/ha, tj. ok. 563 zł/ha. Wdrożenie nowego ekoschematu umożliwi rolnikom dobrowolne wyłączenie z produkcji części gruntów ornych, za co będą otrzymywali płatności. Na gruntach wyłączonych z produkcji będzie obowiązywał zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) oraz zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Mając na uwadze powyższe oraz trwającą kampanię składania wniosków, wprowadzono także rozwiązania legislacyjne umożliwiające złożenie wniosku o przyznanie płatności w ramach nowego ekoschematu lub dokonanie zmian we wcześniej złożonych wnioskach w terminie do dnia 31 sierpnia 2024 r, o ile zmiany te wynikają z wnioskowania o nowy ekoschemat. Należy zaznaczyć, że rolnicy, którzy będą chcieli otrzymać płatność w ramach nowego ekoschematu, będą musieli najpierw złożyć standardowy wniosek o płatność w podstawowym terminie – na obecnie obowiązujących zasadach (w 2024 r. termin ten został wydłużony do dnia 1 lipca 2024 r. (2)). Od dnia wejścia w życie zmienionych przepisów krajowych, możliwe będzie zawnioskowanie o nowy ekoschemat. Natomiast od 2025 r. rolnik będzie mógł zawnioskować o płatność w podstawowym terminie, poprzez zaznaczenie właściwego „okienka” we wniosku.

Ustawa o zmianie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, w której m.in. wprowadza się nowy ekoschemat Grunty wyłączone z produkcji, została w dniu 23 maja 2024 roku uchwalona przez Sejm RP i następnie skierowana do prac w Senacie RP (druk 96).

Zgodnie z rozporządzeniem zmieniającym rozporządzenia bazowe (1), wdrożenie nowego ekoschematu pozwoli na zniesienie obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych w ramach normy GAEC 8 już w 2024 r.

Należy podkreślić, że rolnicy już od dłuższego czasu są informowani o planowanym wdrożeniu zmian w zakresie warunkowości i ekoschematów na 2024 r. Odbywa się to za pośrednictwem: organizacji rolniczych (zmiany zostały zatwierdzone przez Komitet Monitorujący PS WPR, w skład którego wchodzą przedstawiciele licznych organizacji rolniczych), agencji płatniczej (ARiMR) i Ośrodków Doradztwa Rolniczego (w ramach corocznych szkoleń dla rolników), a także środków masowego przekazu (publikacje na stronie internetowej MRiRW, audycje telewizyjne). Oto linki do niektórych informacji dotyczących planowanych zmian umieszczane na stronie MRiRW:

- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/uproszczenia-w-zielonym-ladzie-wchodza-w-zycie-25-maja-br

 - https://www.gov.pl/web/rolnictwo/planowane-zmiany-w-platnosciach-bezposrednich

- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/nowe-platnosci-w-planie-strategicznym-wpr

- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/decyzje-komisji-europejskiej-w-sprawie-zielonego-ladu

Ponadto, na stronie ministerstwa rolnictwa dostępne są uchwały Komitetu Monitorującego PS WPR 2023-2027, a dodatkowo przedstawiciele samorządu rolniczego są także członkami tego komitetu. Nie można się zatem zgodzić ze stwierdzeniem, że informacje na temat nowego ekoschematu, w tym informacje dotyczące szacowanej stawki płatności nie były podawane do publicznej wiadomości.

Niezależnie od powyższego uprzejmie informuję, że konsekwencją niedawnej publikacji unijnego rozporządzenia zmieniającego rozporządzenia bazowe (1) jest nowelizacja krajowych aktów prawnych w zakresie warunkowości i ekoschematów.

Nowe prawo unijne i jego wdrożenie powinno wpłynąć na poprawę sytuacji ekonomicznej rolników. Projekty krajowych rozporządzeń w tym zakresie, zgodnie z procedurą legislacyjną są konsultowane z organizacjami rolniczymi. W dniu 29 maja br. do konsultacji publicznych zostało skierowane rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniające rozporządzenie w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania. Komunikat w tej sprawie został również opublikowany na stronie internetowej MRiRW: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zielony-lad-konsultacje-publiczne-przepisow-krajowych-dotyczacych-warunkowosci

W najbliższym czasie do konsultacji publicznych zostanie również przekazany projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027.

Podsumowując, należy zaznaczyć, że w 2024 r. i w kolejnych latach (do 2027 r.) rolników nie będzie obowiązywał wymóg ugorowania 4% gruntów ornych w ramach normy GAEC 8. Rolnicy będą jednak mieli możliwość skorzystania z dobrowolnego ekoschematu Grunty wyłączone z produkcji.

Podstawa prawna:

(1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1468 z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzeń (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar (Dz. Urz. UE L 1468 z 24.05.2024);

(2) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa I Rozwoju Wsi z dnia 13 maja 2024 r. w sprawie określenia dłuższego terminu składania wniosków o przyznanie pomocy finansowej w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 oraz zgłaszania zmian do tych wniosków w 2024 r. (Dz.U. poz. 723).”

wystąpienie KRIR >>>

odpowiedź MRiRW >>>