Zamieszczamy odpowiedź Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady izb Rolniczych z 10 stycznia 2023 r. o przeprowadzenie wnikliwych kontroli ziarna kukurydzy sprowadzanego z Ukrainy pod kątem zawartości mykotoksyn, które są szkodliwe zarówno dla ludzi jak i zwierząt:

„W wyniku agresji Rosji na Ukrainę odnotowano wzrost przewozu produktów rolnych, głównie zbóż, przez polską granicę, co wynika z ograniczenia wywozu tych produktów z Ukrainy przez porty Morza Czarnego. W ramach reakcji Unii Europejskiej na rosyjską agresję, Komisja Europejska i sąsiadujące z Ukrainą państwa członkowskie UE ustanowiły 12 maja 2022 r. korytarze solidarnościowe między UE a Ukrainą, które mają za zadanie pomóc Ukrainie w wywozie m.in. zbóż oraz zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe w krajach charakteryzujących się ich deficytem.

Ważnym działaniem jest intensyfikacja wywozu produktów rolnych poza granice Polski zarówno do krajów UE charakteryzujących się ich niedoborem jak i do krajów trzecich uzależnionych od importu. Dlatego na prośbę Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowa Administracja Skarbowa co tydzień przekazuje bieżące informacje o przywozie i tranzycie zbóż do Polski z Ukrainy - dzięki temu obrót zbożem jest monitorowany pod względem ilościowym.

Z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa żywności i pasz oraz zdrowia roślin, prowadzone są urzędowe kontrole zboża przywożonego z Ukrainy na cele spożywcze, paszowe oraz przeznaczonego do siewu:

1. Zboża przeznaczone do siewu (materiał siewny) - kontrolą takiego materiału zajmuje się Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Celem kontroli jest sprawdzenie, czy wwóz ziarna zbóż z przeznaczeniem do siewu na terytorium UE nie stanowi zagrożenia fitosanitarnego, oraz czy spełnia ono wymogi przepisów UE w zakresie zdrowia roślin.
2. Zboża przeznaczone na cele spożywcze - kontrolę sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Celem kontroli jest sprawdzenie, czy spełniają one wymagania z zakresu jakości zdrowotnej i mogą być przeznaczone na cele spożywcze.
3. Zboża przeznaczone na cele paszowe - kontrolę realizują organy Inspekcji Weterynaryjnej. Celem kontroli jest sprawdzenie, czy przesyłki tego rodzaju zbóż spełniają wymagania z zakresu bezpieczeństwa pasz – w tym próbkobranie w kierunku obecności mikotoksyn.

W 2022 roku w ramach działań Inspekcji Weterynaryjnej wykonano 1 363 analizy zbóż i pasz (w tym kukurydzy paszowej), w kierunku obecności mikotoksyn:

• Aflatoksyna - 214 próbek;
• ochratoksyna A - 223 próbki;
• deoksyniwalenol - 220 próbek;
• zearalenon - 219 próbek;
• fumonizyny B1 + B2 - 217 próbek;
• toksyny T-2 i HT-2 - 218 próbek;
• alkaloidy sporyszu - 26 próbek;
• inne mikotoksyny - 26 próbek.

Wyniki ww. analiz przeprowadzonych w ramach urzędowych badań monitoringowych były zgodne z wymaganiami przepisów prawa w tym zakresie - nie stwierdzono wyników niezgodnych.

Inspekcja Weterynaryjna sprawuje w Polsce nadzór nad wytwarzaniem, wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem pasz - system urzędowej kontroli oparty jest na kontrolach wykonywanych przez granicznych lekarzy weterynarii na granicy RP z państwami trzecimi oraz na kontrolach powiatowych lekarzy weterynarii przeprowadzanych wewnątrz kraju.

Kontrole prowadzone są w oparciu o ocenę ryzyka uwzględniającą kryteria dotyczące m.in.:

• ryzyka dla zdrowia ludzi i zwierząt;
• informacji wskazujących na prawdopodobieństwo, że konsumenci mogą zostać wprowadzeni w błąd;
• historii przywozu z danego państwa trzeciego w odniesieniu do eksportera i podmiotu odpowiedzialnego za przesyłkę;
• kontroli już przeprowadzonych i gwarancji wydanych przez właściwe organy w państwie trzecim;
• informacji mogących wskazywać na niezgodność z obowiązującymi przepisami prawa.

W przypadku stwierdzenia uchybień, w tym niezgodnych wyników badań laboratoryjnych, organy urzędowej kontroli podejmują działania mające na celu niedopuszczenie do wykorzystania zakwestionowanego materiału roślinnego w łańcuchu żywnościowym:

• na granicy, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie badań laboratoryjnych, jeszcze przed przekroczeniem przez przesyłkę granicy państwa, zgodnie z art. 66 rozporządzenia (UE) 2017/625(1)

- nakazując zniszczenie przesyłki;

- nakazując odesłanie przesyłki paszy poza Unię Europejską;

• wewnątrz kraju w zależności od poczynionych ustaleń i zakresu nieprawidłowości, podejmując działania przewidziane w art. 138 ww. rozporządzenia

- wycofując z obrotu;

- nakazując usunięcie i zniszczenie.

Reasumując, każda partia zboża niespełniająca wymogów zwartych w przepisach UE, nie może zostać wykorzystana jako materiał siewny oraz nie może zostać przeznaczona na cele spożywcze i paszowe. Taki materiał może zostać wykorzystany wyłącznie poza łańcuchem żywnościowym jako np.:

• Surowiec opałowy np.: wykorzystywany w biogazowniach, bezpośrednio spalany w piecach podmiotów indywidualnych czy użytkowany do produkcji brykietu/pelletu;
• Surowiec przeznaczony do produkcji bioetanolu na cele energetyczne;
• Surowiec przeznaczony do produkcji etanolu technicznego wykorzystywanego na cele medyczne, kosmetyczne lub biobójcze.