W odpowiedzi na wniosek przyjęty podczas XIII Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych VI Kadencji o zwiększenie dostępu do różnorodnych środków ochrony roślin przesłany do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wicepremiera Henryka Kowalczyka pismem z 25 października 2022 r. Dyrektor Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin Nina Dobrzyńska udzieliła następujących wyjaśnień:
Wnioskują Państwo o wprowadzenie takich przepisów, aby środki ochrony roślin stosowanie w innych krajach Unii Europejskiej mogły być stosowane w Polsce oraz środki dopuszczone do stosowania i zakupione np. w Niemczech, a nie zarejestrowane w Polsce mogły być stosowane w Polsce zgodnie z prawem.
Wyjaśniam, że zasady dotyczące wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin regulowane są przepisami UE, z których nadrzędnym jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/20091 (dalej jako rozporządzenie 1107/2009). Zgodnie z art. 28 tego rozporządzenia środek ochrony roślin nie może być wprowadzany do obrotu ani stosowany, jeżeli nie uzyskał zezwolenia w danym państwie członkowskim. Nie jest więc możliwe stosowanie na terenie Polski środków ochrony roślin zakupionych np. w Niemczech i nie zarejestrowanych w Polsce i nie ma możliwości zmiany przepisów w tym zakresie na poziomie krajowym.
Przepisy rozporządzenia 1107/2009 nie zmieniły tej zasady – wcześniejsze przepisy unijne jak i polskie również wymagały, aby środki ochrony roślin podlegały rejestracji urzędowej. Wynika to przede wszystkim z tego, że zawierają one substancje mogące stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska i stąd konieczność regulacji i kontroli ich wprowadzania do obrotu.
Natomiast rozporządzenie 1107/2009 wprowadziło zasadę, że proces rejestracji środków ochrony roślin jest zharmonizowany w całej UE co ma na celu, w możliwie największym stopniu, ograniczenie przeszkód w dostępności do środków ochrony roślin w poszczególnych państwach członkowskich. Z uwagi na duże różnice w warunkach rolnośrodowiskowych i klimatycznych rozporządzenie wprowadziło podział na 3 strefy rejestracyjne. Polska należy do strefy centralnej (podobnie jak Niemcy) i dzięki temu wniosek o rejestrację środka może być składany jednocześnie w kilku albo nawet wszystkich krajach danej strefy. Ponadto wprowadzono mechanizm wzajemnego uznawania zezwoleń tj. posiadacz zezwolenia może złożyć wniosek o wzajemne uznanie zezwolenia środka np. z Niemiec lub innego Państwa Członkowskiego (art. 40 rozporządzenia 1107/2009).
Tym niemniej sam proces rejestracji nowego środka ochrony roślin inicjowany jest zawsze na wniosek, z reguły składany przez producenta środka, a więc to firma musi zwrócić się o dopuszczenie do obrotu danego środka. Pula dostępnych środków zależy więc nie tylko od przepisów UE i listy substancji czynnych, które są zatwierdzone do stosowania w środkach, ale także od wyborów marketingowych producentów środków, którzy muszą podjąć decyzję o złożeniu wniosku o rejestrację danego środka w Polsce lub o zastosowaniu jednej z dostępnych w przepisach możliwości np. przeniesienia zezwolenia z innego Państwa Członkowskiego (wzajemne uznanie zezwolenia).
Nie istnieją żadne przeszkody formalne ani przepisy krajowe, które utrudniałyby lub opóźniały proces wydania zezwolenia na wprowadzanie do obrotu środka w Polsce. Polska stosuje w pełni przepisy unijne, nie nakłada dodatkowych wymagań i nie ma przeszkód, aby dopuścić do obrotu w Polsce środek dopuszczony np. w Niemczech o ile posiadacz zezwolenia dla takiego środka złoży stosowny wniosek do Ministerstwa poparty odpowiednią dokumentacją.
Tym niemniej decyzja o złożeniu wniosku o rejestrację środka w Polsce należy każdorazowo do producenta środka ochrony roślin.
W przypadku zidentyfikowania konkretnych problemów zgłaszanych nam przez organizacje rolnicze, zwracamy się do producentów środków o rozważenie możliwości rejestracji środków które mogłyby zapełnić luki w ochronie, a następnie dokładamy wszelkich starań by wnioski dla takich środków traktować priorytetowo. Jednocześnie zachęcamy, aby również Państwo i wszelkie organizacje rolnicze wpływały na producentów środków, aby starali się zapewnić polskim rolnikom potrzebne im środki poprzez składanie wniosków o ich rejestrację z uwzględnieniem Polski.
