W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu KRIR z 30 stycznia 2020 r. dotyczące wprowadzenia na stałe przepisów, które umożliwiają stosowanie nawozów naturalnych niezależnie od pory roku, ale w zależności od warunków pogodowych i glebowych, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało następujące informacje:
Aby uwzględnić pewne niespodziewane warunki pogodowe uniemożliwiające prowadzenie działalności rolniczej, przepisy ust. 3 rozdziału 1.3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu (Dz.U. z 2018 r. poz.1339) - tzw. programu azotanowego - umożliwiają podmiotom, które nie mogły dokonać zbiorów lub nawożenia z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe, dokonanie nawożenia w terminach późniejszych niż te określone w Tabeli 1 programu azotanowego, jednak nie później niż do dnia 30 listopada. Możliwość ta ma zastosowanie m.in. w przypadku nadmiernego uwilgotnienia gleby lub wystąpienia suszy rolniczej, którą obserwowaliśmy w 2019 roku.
Przepis ust. 3 rozdziału 1.3. programu azotanowego nie wymaga wydawania przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dodatkowej zgody. Producent rolny samodzielnie ocenia, uwzględniając panujące lokalnie niekorzystne warunki pogodowe, czy istnieje potrzeba dłuższego okresu nawożenia tj. do 30 listopada. W przypadku wystąpienia warunków pogodowych opisanych ww. przepisach Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nie ma podstaw do zastosowania sankcji wobec działań podjętych przez rolnika.
Niezależnie od powyższego MRiRW poinformowało, iż z uwagi na obserwowane zmiany klimatu (wyższe temperatury zimą, coraz rzadziej występujące w ostatnim czasie opady) oraz wnioski rolników w zakresie potrzeby zmiany terminów wiosennego stosowania nawozów przyjętych w programie azotanowym, kwestie uelastycznienie wiosennych terminów stosowania nawozów będą jednym z kluczowych kwestii w ramach przeglądu i weryfikacji programu azotanowego. Obserwowane zmiany klimatu sprawiają, że aktualizacja programu azotanowego będzie dużym wyzwaniem, bo już teraz widać, że pewne wyjątki wprowadzone na wypadek niesprzyjających warunków klimatycznych (np.: wydłużony termin jesiennego nawożenia) stają się regułą. Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2018 r. poz. 2268, z późn. zm.) program azotanowy podlega przeglądowi co 4 lata, a najbliższy przegląd powinien zakończyć się w 2022 r.
Obserwując przebieg pogody jesienią/zimą 2019/2020, jak również jedno z wyzwań nowej Komisji Europejskiej tj. „potrzebę podejmowania takich działań, aby regulacje były ukierunkowane i łatwe do przestrzegania oraz by nie pociągały za sobą niepotrzebnych obciążeń regulacyjnych", nie czekając na zakończenie prac nad aktualizacją programu azotanowego, resort rolnictwa skierował do Komisarza ds. Rolnictwa UE pismo, w informuje się o potrzebie zastosowania w 2020 r. w Polsce elastycznego podejścia przy wiosennym stosowaniu nawozów tj. jeżeli gleba nie będzie zamarznięta, zalana wodą, pokryta śniegiem, dopuszczenie od 15 lutego możliwości stosowania nawozów zawierających azot na gruntach ornych z uprawami ozimymi, uprawach trwałych, uprawach wieloletnich oraz trwałych użytkach zielonych tj. dla gruntów, które pokryte są roślinami.
Odnosząc się do propozycji KRIR tj. rozważenia podjęcia działań, które doprowadzą do zmiany zapisów Dyrektywy Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. nr 91/676/EWG {tzw. dyrektywy azotanowej), należy wskazać, iż jej przepisy, przede wszystkim załącznika III ust, I pkt. 1 tj. „Środki obejmują zasady odnoszące się do: 1. okresów, kiedy rolnicze wykorzystanie niektórych rodzajów nawozu jest zakazane; (...)"są bardzo ogólne. Natomiast podejście służb Komisji Europejskiej (DG. ENVI) jest w tym zakresie jednoznaczne tj. wymaga się wprowadzenia konkretnych terminów kiedy rolnicze wykorzystanie nawozów jest zakazane. Podobne stanowisko w kwestii wskazania konkretnych terminów, kiedy to zabronione jest nawożenie prezentuje utrwalone orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przy orzekaniu w sprawach naruszenia przez Państwo Członkowskie wymagań dyrektywy azotanowej (Trybunał wielokrotnie orzekł, że zakaz rolniczego wykorzystania w niektórych okresach w roku jest istotnym przepisem dyrektywy 91/676, który nie przewiduje wyjątków).
