W odpowiedzi na wniosek z XII Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie uruchomienia procedury antymonopolowej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) w odniesieniu do rynku owoców miękkich, resort rolnictwa przekazał przesłane do MRiRW przez UOKiK informacje w tej sprawie.
Poinformowano, że w bieżącym sezonie zbiorów owoców do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów napływają zawiadomienia i sygnały dotyczące możliwych nieprawidłowości zachodzących na rynkach skupu i przetwórstwa owoców. Sygnały te dotyczą narzucania rolnikom niskich cen i uciążliwych warunków skupu owoców, w szczególności owoców miękkich. Wśród podnoszonych przez skarżących przyczyn niskich cen skupu pojawia się również podejrzenie zawarcia zmowy cenowej przez przedsiębiorców zajmujących się skupem lub przetwórstwem tych produktów.
Prezes UOKiK w ramach swoich kompetencji bada sygnały o ewentualnych nieprawidłowościach w celu stwierdzenia, czy działania przetwórców lub podmiotów skupujących owoce mogą naruszać:
- art. 6 lub 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.);
- art. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 67).
W odniesieniu do podejrzenia zawarcia zmowy cenowej wskazano, że Prezes UOKiK od dłuższego czasu na bieżąco analizuje wszelkie sygnały mogące świadczyć o istnieniu porozumień ograniczających konkurencję na rynkach skupu owoców. W 2016 r. przeprowadzone zostało postępowanie wyjaśniające w sprawie wstępnego ustalenia, czy istotne, jednoczesne i stosunkowo szybkie zmiany (obniżka) cen skupu jabłek wprowadzone przez podmioty skupujące w listopadzie 2015 r. były wynikiem porozumienia ustalającego ceny (sygn. RLU-400-l/16/1M). W ramach tego postępowania przeprowadzono przeszukania w siedzibach przedsiębiorców zajmujących się przetwórstwem skupowanych owoców, w celu pozyskania dowodów mogących świadczyć o dokonaniu przez przedsiębiorców niedozwolonych uzgodnień. Wskazano, że również aktualnie prowadzone są działania, które mają pomóc w weryfikacji ewentualnych nieuczciwych zachowań mogących być przyczyną trudnej sytuacji na rynkach owoców. Do takich działań należy w pierwszym rzędzie wszczęte 18 lipca 2018 r. postępowanie wyjaśniające służące badaniu rynku skupu owoców i rynku przetwórstwa owoców (sygn. DOK 1-400-1/18/WM), które ma na celu ustalenie sposobu funkcjonowania tych rynków, ich strukturę, mechanizmy kształtowania cen, relacje pomiędzy przedsiębiorcami oraz ich udziały rynkowe. W ramach postępowania sprawdzane jest również, czy niskie ceny skupu owoców miękkich mogą być wynikiem dokonywania przez przedsiębiorców odbierających te produkty niedozwolonych uzgodnień ograniczających konkurencję.
W odniesieniu natomiast do praktyk stanowiących przejaw nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej, poinformowano, że Prezes Urzędu wszczął, 4 czerwca 2018 r., postępowanie wyjaśniające mające na celu wstępne ustalenie, czy wobec dostawców warzyw i owoców, w szczególności truskawki, porzeczki czarnej i czerwonej, borówki amerykańskiej, aronii i maliny są stosowane praktyki nieuczciwie wykorzystujące przewagę kontraktową (sygn. RBG-4080-10/18/PS). W ramach ww. postępowania przeprowadzone zostały kontrole podmiotów zajmujących się skupem i przetwórstwem owoców miękkich zmierzające w szczególności do ustalenia zasad podejmowania przez nie współpracy z dostawcami owoców (zwłaszcza z plantatorami) oraz kształtowania warunków dostaw i płatności.
Przekazano, że materiał zebrany w toku ww. postępowania pozwolił na postawienie zarzutu nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej jednego z przedsiębiorców poprzez niedotrzymywanie przez tego przedsiębiorcę terminów płatności (sygn. RBG-440-03/18/PS).
Obecnie w toku są także, prowadzone przez podległe Prezesowi Urzędu Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej, kontrole w punktach skupu dotyczące sposobu funkcjonowania tych podmiotów w zakresie skupu świeżych owoców miękkich, w tym w szczególności warunków zawieranych umów pomiędzy przedsiębiorcami zajmującymi się obrotem ww. owocami na poszczególnych szczeblach rynkowych oraz sposobu ustalania cen w obrocie tymi produktami.
UOKiK uważa, że ważne dla właściwego funkcjonowania rynku są również działania UOKiK prowadzone we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa. KOWR podjął działania kontrolne nabywców owoców miękkich w zakresie wykonywania obowiązku zawierania umów z dostawcami owoców formie spełniającej warunki określone w przepisach prawa wspólnotowego i krajowego. Kontrole dostarczają informacji na temat struktury i zasad funkcjonowania rynku, co jest niezbędne do weryfikacji ewentualnych naruszeń przepisów o przewadze kontraktowej, jakich mogłyby dopuszczać się podmioty w stosunku do słabszych stron umów dostaw produktów rolnych.
