Poniżej prezentujemy odpowiedź Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, jaką otrzymaliśmy na wniosek Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 22 pażdziernika br. w sprawie wzrostu cen herbicydów.
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz.331 ze zm.) jest aktem prawnym regulującym kwestie związane z ochroną konkurencji i konsumentów i należy do dziedziny prawa publicznego, którego celem jest ochrona interesu publicznego. Zgodnie z art. 31 ww. ustawy do zadań Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanym dalej „Prezesem Urzędu”) należy m.in. sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ww. ustawy, w tym przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencje stosowanym przez przedsiębiorców.
Praktyki ograniczające konkurencję dzieli się na:
- porozumienia ograniczające konkurencje – art. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazuje porozumień, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym;
- nadużywanie pozycji dominującej – art. 9 ww. ustawy zakazuje nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców. Zgodnie z art. 4 pkt 10 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, przez pozycję dominującą rozumie się pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów. Ustawa wprowadza również domniemanie posiadania pozycji dominującej, w przypadku gdy udział przedsiębiorcy w rynku właściwym przekracza 40%.
Kompetencje Prezesa Urzędu wynikające z ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz.331 ze zm.) pozwalają na ingerencję w rynek, tylko i wyłącznie, gdy kwestionowane działania przedsiębiorców są wynikiem praktyk ograniczających konkurencję. Z przedstawionych przez Pana okoliczności nie można jednoznacznie stwierdzić, czy w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia reguł konkurencji – opisany stan faktyczny nie daje wystarczających podstaw do stwierdzenia możliwości naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Jednocześnie należy wskazać, że równoczesny wzrost cen tych samych produktów może być przedmiotem ingerencji Prezesa Urzędu, tylko jeżeli wynika z zawarcia antykonkurencyjnego porozumienia lub nadużywania pozycji dominującej. Oznacza to, że wzrost cen uzasadniony obiektywnymi przesłankami dotyczącymi rentowności produkcji (np. wzrost kosztów produkcji, cen półproduktów) nie może być uznany za naruszenie prawa konkurencji.
Ponadto, nie każda sytuacja, w której są podobne ceny na dane produkty, musi być związana z zawarciem antykonkurencyjnego porozumienia. Od wskazanych porozumień ograniczających konkurencje, w których warunkiem sine gua non jest uzgodnienie określonego zachowania dokonane w jakiejkolwiek formie, należy odróżnić tzw. zachowanie paralene (np. podążanie za liderem), obserwowane w szczególności w przypadkach zewnętrznych zmian na określonym rynku właściwym, czy też zachowania (nie paralene), których celem jest dostosowywanie przedsiębiorców do zmieniających się warunków konkurowania. Z zakazanym porozumieniem mamy do czynienia wówczas, gdy działania przedsiębiorców (określone skoordynowane zachowania) wynikają z podjętych wspólnie uzgodnień, co do których przedsiębiorcy zawierający porozumienie mają z reguły świadomość, że ich celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji i w konsekwencji świadomi są naruszania przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub właściwych przepisów wspólnotowych. Fakt zawarcia porozumienia np. cenowego musi być udowodniony. Zachowania przedsiębiorców, które w skrajnych przypadkach mogą nawet prowadzić do ograniczenia konkurencji, lecz nie są wynikiem zawarcia porozumienia, nie są zakazane w rozumieniu art. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Należy również wskazać, że Prezes Urzędu, który nie jest organem do spraw cen, ma możliwość pośredniego wpływania na poziom stosowanych przez przedsiębiorców cen jedynie w sytuacji, gdy ich wysokość jest konsekwencją zawarcia przez przedsiębiorców niedozwolonego prawem porozumienia w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy antymonopolowej, polegającego na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen jak i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów. Warunkiem jednak interwencji Prezesa Urzędu w ww. zakresie jest fakt, aby sytuacja na rynku i działania przedsiębiorców były wynikiem zawarcia porozumienia ograniczającego konkurencję.
Podstawą interwencji Prezesa Urzędu może być również nadużywanie pozycji dominującej przez przedsiębiorcę. W świetle brzmienia art. 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów warunkiem nadużywania pozycji dominującej jest jej posiadanie, a zgodnie z informacjami dostępnymi Prezesowi Urzędu nie ma na tym rynku podmiotu taką pozycję posiadającego. Również Państwo w swoim piśmie sugerujecie istnienie wielu producentów działających na tym rynku.
Dyrektor
Departamentu Ochrony Konkurencji
/-/ Monika Bychowska
