Ze względu na znaczenie ziemniaka w strukturze produkcji rolnej oraz duży eksport do państw członkowskich Unii Europejskiej Zarząd KRIR wystąpił do Ministra Rolnictwa popierając apel dolnośląskich rolników w sprawie opracowania systemu produkcji ziemniaka, który ograniczy występowanie w Polsce bakterii Clavibacter michiganensis ssp. Sepedonicus (Csm). Samorząd rolniczy podkreślił, że ważne jest jak najszybsze opracowanie jasnych zasad oraz wdrożenie systemu wspomagającego rolników produkujących ziemniaki eksportowe.
Odpowiadając na pismo Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, co następuje.
Odnosząc się do postulatu badania pod kątem występowania bakterii Cms wszystkich partii ziemniaków sadzeniaków sprowadzanych z innych państw członkowskich Unii Europejskiej uprzejmie wyjaśniam, że zgodnie z postanowieniami dyrektywy Komisji 92/71/EWG z dnia 2 września 1992 r. określającej udział procentowy przesyłek, które mogą podlegać inspekcji fitosanitarnej, kontroli dokumentacyjnej i identyfikacyjnej przy ich wprowadzaniu do Państwa Członkowskiego z innego Państwa Członkowskiego polskie służby fitosanitarne mogą skontrolować monitoringowo jedynie 10% takich partii sprowadzanych z danego państwa członkowskiego. Swobodny przepływ towarów roślinnych w Unii Europejskiej opiera się bowiem na wzajemnym zaufaniu służb fitosanitarnych poszczególnych państw członkowskich. Należy przy tym także zaznaczyć, że produkcja sadzeniaków ziemniaka podlega tym samym regulacjom prawnym we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Także brak kontroli na wewnętrznych granicach Unii Europejskiej nie pozwala na zidentyfikowanie wszystkich sprowadzanych przesyłek.
Niezależnie od powyższego Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) corocznie bada na obecność bakterii Cms przesyłki ziemniaków pochodzące z innych państw członkowskich Unii Europejskiej. W sezonie 2007/2008 przebadane zostały 63 partie sadzeniaków ziemniaka oraz 196 partii ziemniaków towarowych. W sezonie 2008/2009 poddano badaniom 63 partie sadzeniaków ziemniaka i 188 partii ziemniaków towarowych. Z kolei w sezonie 2009/2010 badaniami objęto 70 partii sadzeniaków ziemniaka i 202 partie ziemniaków towarowych. W sezonie 2010/2011 przebadanych zostało 88 partii sadzeniaków ziemniaka oraz 152 partie ziemniaków towarowych. Prowadzone były także wizualne kontrole bulw ziemniaków pochodzących z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, pod kątem obecności objawów bakteriozy pierścieniowej ziemniaka. W żadnej z kontrolowanych partii nie stwierdzono obecności bakterii.
Niemniej jednak rolnicy, którzy mają wątpliwości co do zdrowotności materiału nasadzeniowego pochodzącego z innych państw członkowskich, mogą zlecić wykonanie badań na obecność bakterii Cms Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Jeśli wynik badania będzie pozytywny, nie zostanie pobrana opłata za takie badanie.
Odnosząc się do kolejnych propozycji zawartych w postulatach Dolnośląskiej Izby Rolniczej uprzejmie informuję, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało Komisji Europejskiej propozycję zmiany zasad wysyłki polskich ziemniaków do innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem w przypadku gospodarstw, które mogą udokumentować wysadzenie jedynie ziemniaków o znanej zdrowotności (na podstawie dokumentów zakupu sadzeniaków ziemniaka poddanych urzędowej kwalifikacji lub wyników badań na obecność bakterii Cms przeprowadzonych przez PIORiN), inspektorzy PIORiN wydawaliby zaświadczenie, dotyczące stanu fitosanitarnego wysyłanych ziemniaków, po przeprowadzeniu badania laboratoryjnego jedynie wysyłanej partii ziemniaka (nadal przy zwiększonej do 400 bulw próbie pobieranej z każdych 25 ton). Nie byłoby natomiast wymagane w przypadku takich gospodarstw badanie wszystkich pozostałych partii ziemniaka. Zaświadczenie nie byłoby natomiast wydawane, jeżeli w gospodarstwie prowadzone jest postępowanie kwarantannowe w związku z wykryciem bakterii Cms. Obecnie Ministerstwo oczekuje na stanowisko Komisji Europejskiej odnośnie zgłoszonej propozycji.
Nie można się zgodzić na odstąpienie od określania dróg rozprzestrzeniania się bakterii Cms w przypadku jej wykrycia. Obowiązek taki wynika z przepisów Unii Europejskiej (t.j. dyrektywy Rady 93/85/EWG z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zwalczania bakteriozy pierścieniowej ziemniaka) oraz jest warunkiem skutecznego eliminowania ognisk występowania bakterii. W przypadku stwierdzenia porażenia Cms w przesyłce ziemniaków Inspekcja bada pochodzenie każdej partii danej przesyłki, tak aby dotrzeć do źródła porażenia. Zamieszczona w piśmie informacja o nieuczciwych praktykach stosowanych przez podmioty skupujące ziemniaki jest niejasna i trudno się do niej odnieść. W związku z tym proszę o przekazanie szczegółowego opisu problemu.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że w przepisach rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (Dz. U. Nr 91, poz. 595, z późn. zm.) przewidziano wsparcie dla producentów materiału siewnego w przypadku wykrycia w gospodarstwie bakterii Cms. Pomoc jest przyznawana producentowi rolnemu, spełniającemu kryteria małego lub średniego przedsiębiorcy określone w rozporządzeniu nr 1857/2006, na pokrycie różnicy pomiędzy kwotą, jaką mógłby uzyskać ze sprzedaży bulw ziemniaka jako materiału siewnego, a kwotą uzyskaną ze sprzedaży tych bulw z przeznaczeniem innym niż jako materiał siewny, jeżeli bulwy te zostały uznane za porażone lub prawdopodobnie porażone przez bakterię Cms. Zatem za spełniony należy uznać postulat Dolnośląskiej Izby Rolniczej, dotyczący zapewnienia wsparcia producentom materiału siewnego ziemniaka w przypadku wykrycia bakterii Cms.
z poważaniem
Krystyna Gurbiel
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi
