25 lutego i
18 marca br. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał wniosek Rzecznika
Praw Obywatelskich dotyczący zasad obrotu gruntami rolnymi. W wyroku z 18 marca
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 29 ust. 5 ustawy z dnia 19 października
1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa
jest niezgodny z art. 2, art. 21 ust. 1 oraz art. 64 w związku z art. 31
ust. 3 konstytucji. Tym samym Trybunał
Konstytucyjny podzielił stanowisko, że ustawowe
prawo odkupu na rzecz Skarbu Państwa gruntów rolnych sprzedanych uprzednio
przez Agencję Nieruchomości Rolnych, z wyjątkiem nieruchomości położonych
w granicach specjalnych stref ekonomicznych, stanowi nieproporcjonalną
ingerencję w konstytucyjnie chronione prawo własności (art. 21 ust. 1 i art. 64
konstytucji).
Prawo odkupu przysługuje ANR wobec każdego właściciela nieruchomości rolnej w okresie 5 lat od dnia sprzedaży ziemi z zasobu Agencji. Strony obrotu cywilnoprawnego, w tym ANR, nie mogą go umownie znieść ani zmodyfikować. Ponadto wykonywanie prawa odkupu nie zostało uzależnione od spełnienia jakichkolwiek przesłanek, które ANR musi spełnić by skorzystać z przyznanego jej uprawnienia. W ustawie brak jest również stosownej regulacji rozliczeń miedzy ANR a nabywcą ziemi pozbawionym własności. Prawo odkupu przyznane Agencji Nieruchomości Rolnych zostało zatem ukształtowane w sposób naruszający prawo do swobodnego zachowania własności przez właściciela dopóki jest to zgodne z jego wolą.
Trybunał
Konstytucyjny nie podzielił natomiast argumentów wnioskodawcy na rzecz niekonstytucyjności
art. 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z uwagi na naruszenie wymogów
prawidłowej legislacji oraz formalnej zasady określoności ustawowych ograniczeń
konstytucyjnie chronionego prawa własności przez szczątkową i nieprecyzyjną
redakcję kwestionowanego przepisu, powodującą brak bezpieczeństwa prawnego
uczestników obrotu cywilnoprawnego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego brzmienie
art. 4 ustawy o k.u.r., w interpretacji ustalonej przez organy stosujące prawo,
w tym Sąd Najwyższy, pozwala wskazać zarówno jego zakres podmiotowy i
przedmiotowy jak i zakres odesłania do odpowiedniego stosowania przepisów o
pierwokupie do wykonywania prawa nabycia przez ANR. Żądanie wnioskodawcy w
zakresie art. 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nie obejmuje - w przeciwieństwie
do art. 29 ust. 5 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu
Państwa - kontroli konstytucyjności samego mechanizmu prawa nabycia jako
nieproporcjonalnej ingerencji w konstytucyjnie chronione prawo własności, ani
też uznania prawa nabycia jako formy wywłaszczenia dopuszczalnego jedynie po
spełnieniu konstytucyjnie określonych przesłanek (art. 21 ust. 2 konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny nie znalazł więc podstaw do stwierdzenia niezgodności
art. 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego ze wskazanymi przez wnioskodawcę
wzorcami kontroli konstytucyjności.
źródło:komunikat prasowy Trybunału Konstytucyjnego
