Realizując wniosek zgłoszony podczas XI Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych, dotyczący ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2009 r. Nr 79 poz. 667) w kontekście zróżnicowania składki na ubezpieczenie w zależności od wielkości gospodarstwa bez zróżnicowania wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych, Zarząd KRIR w dniu 4 listopada br. wystąpił do resortu rolnictwa o podjęcie wszelkich możliwych działań na poziomie Rządu RP w celu zmiany przepisów w/w ustawy, które w opinii wielu rolników są nie tylko niesprawiedliwe, ale także niezgodne z Konstytucją RP. Poniżej prezentujemy odpowiedź MRiRW na niniejsze wystąpienie, która wpłynęła do Biura KRIR 29 grudnia br.

 

 

 

 

 

 

 

Na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 79, poz. 667), od 1 października br., wprowadzone zostały zmiany, zgodnie z którymi rolnicy prowadzący działalność rolniczą na dużą skalę, tj. prowadzący gospodarstwa rolne o obszarze użytków rolnych przekraczającym 50 ha przeliczeniowych, opłacają dodatkową zróżnicowaną składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, w zależności od wielkości gospodarstwa rolnego. Bez zmian pozostała wysokość stawki podstawowej, wynoszącej dla wszystkich ubezpieczonych - bez względu na wielkość gospodarstwa rolnego - 10 % emerytury podstawowej miesięcznie. Nowelizacja nie przewiduje zwiększenia świadczeń emerytalno-rentowych dla rolników mających płacić składkę dodatkową.

Podczas prac parlamentarnych nad projektem tej ustawy w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, przewodniczący tej Komisji wystąpił do Biura Analiz Sejmowych o przedstawienie opinii w sprawie zgodności z Konstytucją propozycji rozwiązania zgodnie z którym nie przewiduje się zwiększenia świadczeń emerytalno-rentowych dla osób opłacających składkę dodatkową na ubezpieczenie emerytalno-rentowe. Przedmiotowa opinia została opracowana w dniu 20 stycznia 2009 r. Z opinii wyraźnie wynika, że Konstytucyjne ramy przepisów o zasadzie równości i o prawie do zabezpieczenia społecznego nie stoją na przeszkodzie przedmiotowemu rozwiązaniu ustawowemu, które nie w pełni wiąże wysokość świadczeń z wysokością składki.

Zarówno z przedmiotowej opinii jaki i z uzasadnienia ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wynika, że celem tej regulacji jest zwiększenie udziału niektórych ubezpieczonych - prowadzących wysokodochodowe gospodarstwa rolne - w finansowaniu wydatków na świadczenia emerytalno-rentowe z ubezpieczenia społecznego rolników.

Ustawodawca, uchwalając powyższą ustawę uznał bowiem, że opłacana w jednakowej wysokości składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe przez wszystkich rolników, bez względu na ich dochód z gospodarstwa rolnego oznacza, że system w jednakowym stopniu dotuje rolników o niskich dochodach i tych, których stać na większy udział w finansowaniu otrzymywanego świadczenia. Przyjmując z jednej strony większą dochodowość większych gospodarstw rolnych, z drugiej zaś strony finansowanie systemu ubezpieczenia społecznego rolników przede wszystkim z dotacji budżetowych państwa, uznano, że przedmiotowe rozwiązanie oznacza bardziej sprawiedliwe rozłożenie udziału ubezpieczonych w sfinansowaniu ubezpieczenia. W związku z tym trudno byłoby się doszukać w tym rozwiązaniu naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej, a poprzez to konstytucyjnej zasady równości. W myśl orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego -różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów podobnych ma większe szanse uznania za zgodne z Konstytucją jeżeli pozostaje w zgodzie z zasadami sprawiedliwości społecznej lub służy urzeczywistnianiu tych zasad; zostaje ono natomiast uznane za niekonstytucyjną dyskryminację (uprzywilejowanie), jeżeli nie znajduje podtrzymania w zasadzie sprawiedliwości społecznej. Także konstytucyjne ramy przepisu o prawie do zabezpieczenia społecznego nie stoją na przeszkodzie takiemu rozwiązaniu ustawowemu, które nie w pełni wiąże wysokość świadczeń z wysokością składki, pod warunkiem, że to rozwiązanie nie jest pozbawione racjonalnego uzasadnienia.

Należy zaznaczyć, że mimo podwyższenia składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników, dotacja budżetowa do systemu ubezpieczenia społecznego rolników na rok 2010 planowana jest na poziomie 15,4 mld zł. Szacuje się, że liczba ubezpieczonych, którzy zostali objęci podwyższoną składką na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w 2009 r. nie przekroczy 15,5 tys. czyli około 1% ubezpieczonych, zaś szacunkowy roczny wzrost kwot z tytułu składek dodatkowych wynieść ma łącznie około 21 min zł. Zatem nie będzie to znaczący wzrost dochodów przeznaczonych na finansowanie świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych.

Aktualnie trwają prace nad zasadniczą reformą systemu ubezpieczenia społecznego rolników w ramach międzyresortowego Zespołu do spraw Reformy Sytemu Ubezpieczenia Społecznego Rolników powołał Prezes Rady Ministrów zarządzeniem Nr 105 Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 września 2008 r. Zespół ma za zadanie opracować założenia do zmian legislacyjnych w zakresie ubezpieczenia społecznego rolników. Być może w trakcie prac zespołu zostaną wypracowane rozwiązania pozwalające na zmianę w zakresie postulowanym przez Krajową Radę Izb Rolniczych. Opracowane założenia do zmian w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników zostaną poddane w całości publicznej debacie, podczas której będzie możliwe wypracowanie zadawalających rozwiązań w zakresie przyszłości systemu ubezpieczenia społecznego rolników.