W odpowiedzi na przyjęte stanowisko KRIR w sprawie koniecznych zmian wspólnej polityki rolnej i polityki krajowej dotyczącej rolnictwa podczas IV posiedzenia KRIR VII kadencji w dniu 23 maja 2024 r. >>>, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pismem z dnia 11 lipca 2024 r., przekazało następujące infromacje.

Wniosek nr 1

Ochrona rynku europejskiego przed napływem artykułów rolno-spożywczych z krajów trzecich, które nie przestrzegają tych samych co w Europie standardów (…).

Artykuły rolno-spożywcze importowane z krajów trzecich muszą spełniać wymogi unijne lub ekwiwalentne do unijnych w obszarze bezpieczeństwa żywności i zdrowia. Określone kategorie produktów podlegają kontrolom weterynaryjnym, fitosanitarnym, sanitarnym lub jakościowym, zgodnie z procedurami określonymi przez unijne i krajowe przepisy. Jeśli chodzi natomiast o pozostałe unijne wymogi produkcji (w tym wspomniane w Pana piśmie związane ze zrównoważonym rozwojem), to Komisja Europejska (KE) stara się za pomocą różnych dostępnych instrumentów doprowadzić do zwiększenia zakresu ich stosowania przez partnerów handlowych z krajów trzecich. Ministrowie rolnictwa krajów UE, w tym Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi p. Czesław Siekierski, na forum Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH) popierają te działania i podkreślają potrzebę sięgnięcia przez KE po skuteczne środki warunkujące dostęp do rynku UE i zagwarantowanie, że produkt jest wytworzony w warunkach analogicznych jak unijne.

Inspekcja Weterynaryjna (IW) prowadzi nadzór, w tym kontroluje import:

• produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi;
• produktów pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi

(pasze zawierające elementy pochodzenia zwierzęcego);

• pasz niezawierających tkanek zwierząt - zbóż przeznaczonych na cele paszowe oraz innych pasz pochodzenia roślinnego.

Przeprowadzone przez Inspekcję Weterynaryjną kontrole urzędowe przesyłek pochodzących z państw trzecich jak dotąd nie wykazały, aby ww. towary stanowiły istotne zagrożenie dla zdrowia i życia zwierząt lub polskich konsumentów. Ponadto w związku z trudnościami na rynkach rolnych państw graniczących z Ukrainą, KE wprowadziła środki zapobiegawcze dotyczące niektórych produktów pochodzących z Ukrainy. W świetle nieprzedłużenia, przez KE, obowiązujących do 15 września 2023 r. unijnych środków ochronnych, rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 września 2023 r. w sprawie zakazu przywozu z Ukrainy produktów rolnych, od 16 września 2023 r., został wprowadzony zakaz przywozu niektórych produktów rolno-spożywczych pochodzących z Ukrainy. Rozporządzenie wprowadza bezterminowy zakaz przywozu do Polski m.in. niektórych rodzajów zbóż, nasion oleistych, śrut czy makuchów (szczegółowy zakres towarowy objęty zakazem określa załącznik do rozporządzenia). Z rozporządzenia został wyłączony tranzyt.

Wniosek nr 2

Wprowadzenie na poziomie UE sankcji na wszelkie artykuły rolno-spożywcze z Rosji i Białorusi – solidarnie, we wszystkich krajach UE.

W odpowiedzi na postulaty m.in. Polski⁽¹⁾ 22 marca 2024 r. KE zaproponowała podniesienie ceł na przywóz do UE zbóż (w tym pszenicy i kukurydzy), nasion oleistych i produktów pochodnych z Rosji i Białorusi oraz wykluczenie ww. produktów z tych krajów z dostępu do unijnych kontyngentów taryfowych (TRQ). Rozporządzenie w tej sprawie zostało zatwierdzone przez Radę UE 30 maja 2024 r. i wejdzie w życie (na terenie całej UE) 1 lipca 2024 r. Zdaniem KE przyjęte środki sprawią, że import ww. produktów (oraz granulatu z wysłodków buraczanych i suszonego grochu) z obu krajów na rynek UE stanie się nieopłacalny, a więc ich efekt będzie podobny do embarga. Jednocześnie przyjęte rozporządzenie nie będzie miało wpływu na tranzyt tych produktów do krajów trzecich.

Niektóre państwa członkowskie wezwały KE do rozszerzenia zakresu produktowego ww. środków. Z uwagi na interesy polskich przetwórców ryb (dla których Rosja jest istotnym dostawcą surowca rybnego), MRiRW nie popiera propozycji włączenia w zakres tego rozporządzenia produktów rybołówstwa.

Wniosek nr 3

Uregulowanie wymiany handlowej produktami rolno-spożywczymi z Ukrainą na poziomie wartości z roku 2021 (przed wojną) i z pełnym przestrzeganiem wymogów obowiązujących w krajach UE.

6 czerwca 2024 r., weszło w życie rozporządzenie 2024/1392⁽²⁾ przedłużające autonomiczne środki handlowe (ATM) w imporcie z Ukrainy o kolejny rok. Dzięki zabiegom m.in. Polski, w rozporządzeniu 2024/1392 przewidziano korzystniejsze postanowienia dot. mechanizmów ochronnych niż w poprzednich latach. Chodzi

m.in. o wprowadzenie automatycznego mechanizmu ochronnego uruchamianego po przekroczeniu określonych wielkości progowych przez import z Ukrainy do UE następujących towarów: mięso drobiowe, jaja, cukier, owies, niektóre produkty przetwórstwa zbóż, miód i kukurydza⁽³⁾. Dzięki m.in. naszym staraniom, okres referencyjny służący wyliczeniu tych wielkości progowych został zmieniony i uwzględnia II połowę 2021 r. oraz całe lata 2022 i 2023 (pierwotnie KE proponowała tylko lata 2022-2023). Ponadto zgodnie z zapowiedziami KE wspomniane przedłużenie środków ATM (do 5 czerwca 2025 r.) ma być ostatnim, a relacje handlowe z Ukrainą mają wrócić do zasad wynikających z Układu o Stowarzyszeniu UE-Ukraina, czego Polska domagała się od dawna. KE jednocześnie zapowiedziała wznowienie negocjacji z Ukrainą na podstawie art. 29 Układu o stowarzyszeniu UEUkraina w sprawie pogłębienia dwustronnej liberalizacji handlu. MRiRW prezentuje stanowisko, że przyszłe porozumienie powinno przewidywać stopniowe i wzajemne pogłębianie liberalizacji, z uwzględnieniem możliwości działań ochronnych w razie wzrostu importu powodującego szkody rynkowe. Powinno być też powiązane z procesem dostosowania przepisów ukraińskich do wszystkich unijnych standardów i wymogów produkcji rolnej. Ponadto aby ograniczyć wzrost TRQ w imporcie z Ukrainy do UE, który będzie przedmiotem negocjacji, postulujemy przyjęcie okresu referencyjnego obejmującego lata 2019-2021 jako podstawy dla wyznaczenia nowych wielkości TRQ (a nie importu w ostatnich latach). Nasze postulaty dotyczą też poprawy dostępu do rynku ukraińskiego dla unijnego, w tym polskiego eksportu.

Chodzi m.in. o pełną liberalizację importu z UE produktów mlecznych i przetworzonych oraz ustanowienie bezcłowych TRQ w imporcie z UE mięsa drobiowego i wieprzowego oraz cukru w wysokości nie niższej niż unijne TRQ dla Ukrainy. Od stycznia 2024 r. MRiRW prowadziło dialog ze stroną ukraińską mający na celu uregulowanie handlu rolnego z Ukrainą. Dialog prowadzony był zarówno na poziomie roboczym, jak i politycznym w celu rozwiązania bieżących problemów. Informowaliśmy stronę ukraińską o wrażliwych sektorach dla Polski oraz o sytuacji na naszym rynku, dążono aby m.in. w drodze uzgodnień ze stroną UA wprowadzać rozwiązania chroniące nasz rynek. W wyniku uzgodnień ze stroną ukraińską m.in.: doprowadzono do sukcesywnego zmniejszania tranzytu najbardziej wrażliwych ukraińskich produktów (pszenicy, kukurydzy i rzepaku) przez terytorium Polski, czego oczekiwali protestujący rolnicy. W kwietniu br. tranzyt pszenicy, kukurydzy i rzepaku zmniejszył się 2-krotnie w stosunku do tranzytu w II połowie 2023 r. i wyniósł ok. 160 tys. ton (spadek o ok. 30% w porównaniu do marca 2024 r). Ponadto w wyniku rozmów ze stroną ukraińską Ukraina ograniczyła wywóz cukru na Polski rynek. Na forum unijnym rozpoczynają się rozmowy dotyczące przeglądu Umowy Stowarzyszeniowej pomiędzy UE a Ukrainą z 2014 r. MRiRW dąży do tego, aby konkurencyjność polskich rolników została utrzymana. Prezentujemy stanowisko, aby w przyszłym porozumieniu zawarto bilateralną klauzulę ochronną, która umożliwiałaby szybką i adekwatną reakcję w przypadku pojawienia się zagrożeń związanych z nadmiernym i zbyt tanim importem. Ponadto prezentujemy stanowisko, że preferencje dla UA w dostępie do rynku unijnego powinny być uwarunkowane dostosowaniem prawa ukraińskiego w zakresie standardów produkcji do prawodawstwa unijnego.

Wniosek nr 4

Urealnienie cen interwencyjnych na podstawowe produkty rolne w KE i prowadzenie skupu interwencyjnego.

W toku ostatnich debat nad WPR na forum Unii Europejskiej Polska kilkukrotnie postulowała o zmianę przepisów unijnych w celu uaktualnienia cen interwencyjnych przypominając, że publiczne zakupy stanowiły w przeszłości istotny oraz realny mechanizm unijnej siatki bezpieczeństwa. Aktualnie obowiązujące progi referencyjne i wyznaczone na ich podstawie ceny interwencyjnego zakupu produktów na zapasy publiczne UE nie odzwierciedlają wzrostu kosztów produkcji, który nastąpił od ich ostatniego wyznaczenia. Tym samym publiczna interwencja rynkowa, pomimo że aktualnie otwarta, nie znajduje zainteresowania podmiotów rynkowych, gdyż nawet w okresie głębokiego zachwiania równowagi rynkowej i gwałtowanego obniżenia cen zbytu, nadal znajdują się one powyżej poziomu cen interwencyjnych. Ponadto Polska przedstawia także stanowisko, że w ramach rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych jest możliwość uruchamiania środków kryzysowych i ich finansowania z rezerwy rolnej. Biorąc pod uwagę, że nie nastąpiła zmiana cen interwencyjnych i interwencja publiczna praktycznie nie funkcjonuje, zapobieganie i przeciwdziałanie kryzysom o charakterze rynkowym powinno być priorytetowym motywem wykorzystania rezerwy rolnej.

Wniosek nr 5

Wycofanie przepisów o odnowieniu siedlisk przyrodniczych.

MRiRW od początku prac nad projektem zgłaszało negatywne stanowisko wobec trudnych do zrealizowania przez rolników celów dotyczących odtworzenia ekosystemów rolniczych, w szczególności: odtwarzania osuszonych torfowisk, zwiększenia liczebności ptaków i motyli, krajobrazu rolniczego oraz odsetka gruntów rolnych z elementami krajobrazu o wysokiej różnorodności. W wyniku uwag m.in. Polski złagodzono przepisy w zakresie ekosystemów rolnych i zwiększono elastyczność dla państw członkowskich. Jednak nowe przepisy nadal wskazują m.in. na potrzebę przywracania osuszonych torfowisk (co najmniej 30% osuszonych torfowiskach do 2030 r., z czego co najmniej 1/4 musi zostać nawodniona). Dodano również zapisy zapewaniające dobrowolny charakter zobowiązań z zakresu nawodnień względem rolników. W przypadku ponownego nawadniania osuszonych torfowisk, umożliwiono obniżenie celów ze względu na znaczący negatywny wpływ np. na infrastrukturę lub interes publiczny. Mimo wprowadzonych uproszczeń, przepisy nadal charakteryzują się wysokim poziomem ambicji względem rolnictwa, trudnym do osiągnięcia w tak krótkim czasie, co budzi duże obawy rolników. Obecnie nie jest znany termin zakończenia prac nad tym rozporządzeniem.

Wniosek  nr 6

Całkowite wycofanie po 2030 r. ugorowania (GAEC 8).

W przypadku wymogów warunkowości w ramach WPR, podstawowe ramy prawne są określone w przepisach UE. Ustalając zasady warunkowości, w tym także wyłączania gruntów z produkcji, każde państwo członkowskie UE zobowiązane jest do przestrzegania ram prawnych określonych w przepisach unijnych. W związku z tym Polska nie ma możliwości samodzielnego podejmowania decyzji w tym zakresie. Aktualnie trwają dyskusje nad przyszłością WPR po 2027 r. Niemniej jednak jest to początkowy etap prac i na tę chwilę nie ma jeszcze szczegółowych propozycji odnośnie do brzmienia przepisów po 2027 r. Niezależnie od powyższego zwracam uwagę, że 25 maja br. weszło w życie rozporządzenie zmieniające rozporządzenia (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116⁽⁴⁾. Nowe regulacje upraszczają te elementy Europejskiego Zielonego Ładu, które wpływały na produkcyjne decyzje rolników lub wymuszały ograniczenia w produkcji rolnej. Jedną ze zmian, które wprowadziło rozporządzenie jest zniesienie obowiązku „ugorowania” 4% GO – w ramach normy GAEC 8.

Wniosek nr 7

Nowe uregulowanie w zakresie zmniejszania stosowania środków ochrony roślin (określić średnie zużycie środków ochrony roślin w UE i odnieść do niego zmniejszenie zużycia w danym kraju) oraz konieczność szybszego wprowadzania zamienników wycofywanych substancji aktywnych środków ochrony roślin.

Cele polityczne Europejskiego Zielonego Ładu w zakresie redukcji stosowania środków ochrony roślin miały zostać przeniesione na poziom wymagań prawa Unii Europejskiej przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin i w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2021/2115. Założenia projektu ww. rozporządzenia nie zostały jednak odpowiednio uzasadnione naukowo. Nie dokonano także dla projektowanych rozwiązań rzetelnej oceny wpływu oraz właściwej oceny dostępności rozwiązań alternatywnych dla środków ochrony roślin. Polska od początku prac nad projektem jednoznacznie i konsekwentnie sprzeciwiała się jego założeniom, a także prowadziła aktywnie działania na poziomie organów Unii Europejskiej w tym zakresie. Działania te prawdziwie przyczyniły się do zatrzymania prac nad projektem – 6 maja 2024 r., ogłoszona została w Dzienniku Urzędowym UE informacja o wycofaniu projektu.  Dużym zagrożeniem dla rolnictwa w Polsce jest wycofywanie kolejnych substancji czynnych stosowanych w środkach ochrony roślin przy jednoczesnym braku rejestracji nowych i przy każdej okazji Polska sygnalizuje te obawy na forum europejskim. Dodatkowo Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwraca się do producentów środków ochrony roślin o poszukiwanie nowych substancji mogących zastąpić wycofywane z rynku produkty. Jednocześnie zachęcamy także Krajową Radę Izb Rolniczych do podjęcia współpracy z producentami środków ochrony roślin i promowania działań mających na celu poszukiwania alternatywnych rozwiązań w ochronie roślin. W szczególności odnośnie do rozszerzania zakresów stosowania na tzw. uprawy małoobszarowe.

Wniosek nr 8

Zwiększenie limitu pomocy de minimis na poziomie krajowym i na poziomie gospodarstwa.

Polska wraz z innymi krajami Unii Europejskiej wystąpiła do Komisji UE o zwiększenie limitów pomocy de minimis w rolnictwie zarówno krajowego, jak i indywidualnego dla producenta rolnego do wysokości 50 tys. euro w okresie trzech lat podatkowych. Limit pomocy de minimis regulują przepisy rozporządzenia Komisji UE nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym⁽⁵⁾. Rozporządzenie to określa zarówno limit krajowy, który w okresie trzech kolejnych lat podatkowych wynosi 295 932 125 euro, jak i limit indywidualny dla producenta rolnego, który wynosi 20 000 euro w okresie trzech lat podatkowych. Maksymalne kwoty pomocy de minimis dla poszczególnych państw członkowskich są obliczone na podstawie uśrednienia trzech najwyższych wartości rocznej produkcji rolnej każdego państwa członkowskiego w latach 2012-2017. Metoda obliczenia zapewnia równe traktowanie wszystkich państw członkowskich i dzięki niej żadna ze średnich wartości krajowych nie jest niższa od maksymalnych kwot ustalonych wcześniej na lata 2014-2020. W odpowiedzi na wniosek państw członkowskich Komisja Europejska poinformowała o zaplanowanych w najbliższych miesiącach pracach i konsultacjach z krajami członkowskimi na temat zmian dotyczących podwyższeniu progów ww. limitów pomocy de minimis w rolnictwie.

Wniosek nr 9

Uruchomienie kredytów preferencyjnych dla rolników oraz stworzenie możliwości konsolidacji i restrukturyzacji kredytów udzielonych rolnikom z możliwością spłaty na 25 lat i oprocentowaniem 1% oraz przywrócenie płynności finansowej gospodarstwom.

Aktualnie producenci rolni mogą ubiegać się w bankach współpracujących z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o:

• kredyty na utrzymanie płynności finansowej (linia UP), w których oprocentowanie należne bankowi płacone przez kredytobiorcę wynosi 2%.

Okres kredytowania określany jest w umowie kredytu. Okres karencji w spłacie kredytu, który liczy się od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu, nie może przekroczyć 2 lat.

• kredyty na inwestycje w rolnictwie i w rybactwie śródlądowym (linia RR); Oprocentowanie kredytu na realizację inwestycji jest zmienne i nie może wynosić więcej niż stopa referencyjna WIBOR 3M powiększona o nie więcej niż 2,5 punktu procentowego. Oprocentowanie należne bankowi jest płacone przez kredytobiorcę w wysokości 0,67 oprocentowania płaconego bankowi, jednak nie mniej niż 3%, natomiast Agencja - w pozostałej części. Kredyt może zostać udzielony maksymalnie na 15 lat. Okres karencji w spłacie kredytu, który liczy się od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu, nie może przekroczyć 2 lat.
• kredyty na zakup użytków rolnych (linia Z);

Oprocentowanie kredytu w zakresie ww. linii jest zmienne i nie może wynosić więcej niż stopa referencyjna WIBOR 3M powiększona o nie więcej niż 2,5 punktu procentowego.

Oprocentowanie należne bankowi jest płacone przez:

• kredytobiorcę w wysokości 0,67 oprocentowania płaconego bankowi, jednak nie mniej niż 3%, a gdy oprocentowanie dla banku wynosi poniżej 3% kredytobiorca płaci odsetki w całości,
• Agencję - w pozostałej części.

Kredyt może zostać udzielony maksymalnie na 15 lat, z okresem karencji w spłacie kredytu, liczonym od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu do 2 lat.

- kredyty na inwestycje w przetwórstwie produktów rolnych, ryb, skorupiaków i mięczaków oraz na zakup akcji i udziałów (linia PR);

Oprocentowanie kredytu jest zmienne i nie może wynosić więcej niż stopa referencyjna WIBOR 3M powiększona nie więcej niż o 2,5 punktu procentowego.

Oprocentowanie należne bankowi jest płacone przez kredytobiorcę w wysokości:

1. 0,67 oprocentowania jednak nie mniej niż 3%, a jeżeli oprocentowanie wynosi poniżej 3% kredytobiorca płaci odsetki w całości – w przypadku kredytów na sfinansowanie inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych, ryb, skorupiaków i mięczaków,
2. 0,3 oprocentowania jednak nie mniej niż 1%, a jeżeli oprocentowanie wynosi poniżej 1% kredytobiorca płaci odsetki w całości – w przypadku kredytów na sfinansowanie nabycia akcji lub udziałów,

2) Agencję – w pozostałej części.

Kredyt może zostać udzielony maksymalnie na 15 lat. Okres karencji w spłacie kredytu, który liczy się od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu, nie może przekroczyć 2 lat.

• kredyty na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę (linia K01 i linia K02);

Oprocentowany w wysokości 0,5% dla producenta rolnego, który w dniu wystąpienia szkód posiadał ubezpieczone 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych, w przypadku pozostałych producentów rolnych oprocentowanie obecnie wynosi 4,93%. Okres kredytowania oraz okres karencji w spłacie kredytu, który liczy się od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału określonej w umowie kredytu, określane są w umowie kredytu.

• kredyty na ponowne uruchomienie produkcji świń zaprzestanej w związku z ASF (linia KPS).

Oprocentowanie kredytu jest zmienne i nie może wynosić więcej niż stopa referencyjna WIBOR 3M zaokrąglona do drugiego miejsca po przecinku, powiększona nie więcej niż o 3,5 punktu procentowego. Oprocentowanie należne bankowi jest płacone przez:

• kredytobiorcę w wysokości 0,3 oprocentowania, jednak nie mniej niż 1%;
• Agencję – w pozostałej części. Okres kredytowania oraz okres karencji w spłacie kredytu, który liczy się od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia spłaty pierwszej raty kapitału wskazanej w umowie kredytu, określane są w umowie kredytu.

Wniosek nr 10

Określenie na poziomie krajowym na nowo definicji aktywnego rolnika. W II filarze WPR nie istnieje definicja aktywnego rolnika, ale gospodarstwo jest badane pod tym kątem i przed udzieleniem wsparcia inwestycyjnego trzeba wykazać, że rolnik jest aktywny. W interwencji Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność:

1) określona jest dolna wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy (co najmniej 25 tys. euro, a górna, nie więcej niż 250 tys. euro). 2) inwestycja musi doprowadzić do wzrostu wartości dodanej brutto (GVA) w gospodarstwie, co najmniej o 10% w okresie 5 lat od dnia przyznania pomocy. Jest to badane poprzez biznes plan, bądź plan rozwoju;

• o pomoc może ubiegać się rolnik, który prowadzi działalność rolniczą, z której uzyskuje określony roczny przychód ze sprzedaży, a więc jest aktywnym rolnikiem, ta wysokość to co najmniej 75 tys. zł (produkcja konwencjonalna) albo 45 tys. zł

(produkcja ekologiczna);

• wymagane jest także prowadzenie w gospodarstwie jakiejś formy ewidencji przychodów i rozchodów.

Podobnie bada się małe gospodarstwa w interwencji Rozwój małych gospodarstw:

• interwencja wspiera rozwój małych gospodarstw o wielkości ekonomicznej poniżej 25 tys. euro, ale gospodarstwa mają ustalony minimalny poziom wartości sprzedaży, który w wyniku realizacji operacji wzrośnie o co najmniej 30%. Rolnicy aplikując o dotację są aktywni;
• ponadto rolnik przedkłada biznesplan dotyczący rozwoju swojego gospodarstwa, w którym przedstawia koncepcję zmian w gospodarstwie służących zwiększeniu orientacji rynkowej;
• stawiany jest także wymóg prowadzenia w gospodarstwie co najmniej ewidencji przychodów i rozchodów.

W przypadku interwencji Rozpoczynanie działalności przez młodych rolników i nowych rolników badane są:

• wymóg posiadania minimalnej wielkości gospodarstwa czyli powierzchni użytków rolnych równej co najmniej średniej wojewódzkiej lub krajowej (tej niższej) lub o wielkości ekonomicznej równej co najmniej 15 000 euro (powierzchnia użytków rolnych tego gospodarstwa nie może przekraczać 300 ha, a jego wielkość ekonomiczna – 150 000 euro);
• przedłożenie biznesplanu dotyczącego rozwoju działalności rolniczej zmierzające do osiągnięcia w wyniku realizacji biznesplanu wzrostu do określonej wielkości ekonomicznej gospodarstwa;
• prowadzenie rachunkowości rolniczej, w tym ewidencji przychodów i rozchodów, co najmniej do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy.

W przypadku Inwestycji zapobiegających rozprzestrzenianiu się ASF oraz Inwestycji poprawiających dobrostan bydła i świń badana jest ilość zwierząt w gospodarstwie

(DJP1 ) oraz określona jest minimalna liczba zwierząt: kolejno jest to 50 świń i 5 DJP.

W zakresie płatności bezpośrednich wyjaśniam, że zgodnie z przepisami UE⁽⁶⁾ od 2023 r., płatności bezpośrednie oraz płatności ONW są przyznawane wyłącznie rolnikom aktywnym zawodowo. W celu wspólnego podejścia na poziomie unijnym, w ww. przepisach ustanowiono ramową definicję, która została uszczegółowiona w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR).

W warunkach polskich największe ryzyko pobierania płatności przez osoby niezajmujące się produkcją rolną dotyczy w szczególności dużych podmiotów, które, dysponując znacznym areałem ziemi, osiągają wysokie przychody z tego tytułu. Z tego względu działania związane z badaniem aktywności rolniczej ograniczono jedynie do gospodarstw największych. W pozostałych przypadkach efekty stosowania tego mechanizmu byłyby niewspółmiernie małe do poniesionych nakładów administracyjnych. Jest to bowiem instrument o wysokim poziomie skomplikowania pod względem procesu weryfikacji. Jednocześnie małe gospodarstwa, również te prowadzące działalność rolniczą w niepełnym wymiarze godzin, wnoszą bezpośredni wkład w żywotność obszarów wiejskich. W związku z powyższym, w PS WPR przyjęto rozwiązanie, zgodnie z którym rolnicy, którzy za poprzedni rok otrzymali płatności bezpośrednie w kwocie nieprzekraczającej 5 tys. EUR są automatycznie uznawani za aktywnych zawodowo. Z posiadanych przez

MRiRW danych wynika, że płatności w wysokości przekraczającej równowartość w złotych 5 tys. EUR otrzymuje ok. 160 000 podmiotów, czyli ok. 12% wszystkich wnioskujących. W przypadku, gdy kwota płatności za poprzedni rok przekracza 5 tys. EUR - rolnik jest uznawany za aktywnego, jeżeli nie prowadzi żadnej z działalności wymienionej na negatywnej liście (zarządzanie portami lotniczymi, administrowanie wodociągami, trwałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, świadczenie usług przewozu kolejowego lub w zakresie obrotu nieruchomościami). Niemniej jednak rolnik prowadzący tego rodzaju działalność może zostać uznany za aktywnego, jeżeli:

• działalność rolnicza jest jego działalnością przeważającą, co wynika z danych zawartych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej 5 (CEiDG) lub Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) lub z dokumentów z Krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON);
• lub udokumentuje, że: jego przychód z działalności rolniczej stanowi co najmniej 1/3 całego jego przychodu, lub kwota płatności bezpośrednich, jakie mu przysługiwały za rok poprzedzający rok złożenia wniosku o przyznanie pomocy, wynosi co najmniej 5% całości przychodów z działalności pozarolniczej. Tak skonstruowana definicja rolnika aktywnego zawodowo pozwala m.in. na utrzymanie rodzinnych gospodarstw rolnych, które narażone są na silną konkurencję ze strony dużych przedsiębiorstw rolnych, a które przyczyniają się do witalności obszarów wiejskich. Dzięki temu rolnictwo zachowuje swój potencjał w zakresie kreowania miejsc pracy na obszarach wiejskich, a jednocześnie mniejsza jest presja na środowisko naturalne, które łatwiej absorbuje negatywne efekty zewnętrzne przy rozproszonej produkcji rolnej. Pozwala również na przyznawanie wsparcia rolnikom prowadzącym działalność rolniczą i nierolniczą lub prowadzącym działalność rolniczą w niepełnym wymiarze godzin, co realizuje podstawowy cel płatności bezpośrednich, tj. wspieranie godziwych dochodów gospodarstw.

Wniosek nr 11

Dofinansowanie z budżetu krajowego do maksymalnego dopuszczonego poziomu przez UE II filara WPR. 

W ramach kolejnych perspektyw finansowych poziom współfinansowania krajowego

II filaru WPR we wdrażanych w Polsce programach (PROW 2007-2013, PROW 2014-2020 oraz PS WPR 2023-2027) stale rośnie. W przypadku PROW 2007-2013 wynosił ok. 24%, w ramach PROW 2014-2020 wynosi ok. 34%, natomiast w PS WPR 2023-2027 – ok. 40%. Jedynie w przypadku PROW 2007-2013 zastosowano minimalne wymagane przepisami unijnymi stawki współfinansowania krajowego.

Dla PROW 2014-2020 oraz PS WPR 2023-2027 MRiRW wynegocjowało z MF zwiększenie poziomów współfinansowania krajowego w stosunku do minimum wynikającego z przepisów UE. W przypadku PROW 2014-2020 minimalna (uwzględniając zróżnicowanie regionalne) stawka współfinansowania określona w przepisach UE wynosiła ok. 16%, natomiast zastosowana w Programie stawka współfinansowania wynosi ok. 34%. W przypadku PS WPR 2023-2027 minimalna (uwzględniając zróżnicowanie regionalne) stawka współfinansowania określona w przepisach UE wynosiła ok. 24%, natomiast zastosowana w Planie stawka współfinansowania wynosi ok. 40%. W toku przygotowywania kolejnego programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2028-2034, MRiRW również będzie zabiegać w MF o podwyższony poziom 1 duża jednostka przeliczeniowa współfinansowania krajowego, dzięki czemu potrzeby finansowe II filaru WPR będą mogły zostać pokryte w odpowiednim stopniu.

Wniosek nr 12

Umożliwienie dofinansowania odsetek do kredytów inwestycyjnych z II filara WPR.

Utworzony z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK) Fundusz Gwarancji Rolnych Plus (FGR Plus), który polega na udzieleniu gwarancji Agromax do kredytów inwestycyjnych i obrotowych, udzielanych przez banki komercyjne. FGR Plus finansowany jest ze środków Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR 2023-2027). Wsparcie z FGR Plus przeznaczone jest dla sektora rolnego, tj. rolników, przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-spożywczego oraz przedsiębiorstw świadczących usługi na rzecz rolnictwa i leśnictwa. Gwarancja może zabezpieczyć do 80 % kwoty kredytu, a jej udzielenie jest bezpłatne. Okres gwarancji wynosi do 183 miesięcy w przypadku kredytów inwestycyjnych. Możliwe jest też udzielenie kredytu obrotowego powiązanego z kredytem inwestycyjnym do 20% kredytu inwestycyjnego – na okres do 51 miesięcy. Maksymalna kwota gwarancji wynosi 5 mln zł w przypadku MŚP lub 10 mln zł w przypadku dużych przedsiębiorstw. Wsparcie FGR Plus nie będzie mogło być przeznaczone na konsolidację kredytów, jednak możliwe jest uzyskanie dotacji na spłatę odsetek do kredytu (inwestycyjnego i/lub obrotowego) przez okres 2 lat przy spełnieniu określonych warunków:

1. a) do 50%, w przypadku:

• gospodarstwa rolnego, którego wielkość ekonomiczna wynosi: poniżej 25 tys. euro;
• gospodarstwa rolnego, którego wielkość ekonomiczna wynosi 25 tys. euro i więcej, ale inwestycja przyczynia się do ochrony środowiska i klimatu;

1. b) do 100%, w przypadku:

• gospodarstwa rolnego, którego wielkość ekonomiczna wynosi poniżej 25 tys. euro, gdy inwestycja przyczynia się do ochrony środowiska i klimatu;
• gdy odbiorcą pomocy jest młody rolnik. Program jest wdrażany za pośrednictwem banków kredytujących, które podpisały umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego.

Informacje na ww. temat  BGK: https://www.bgk.pl/programy-ifundusze/programy/plan-strategiczny-dla wspolnejpolityki-rolnej-2023-2027/.

Wniosek nr 13

Zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla rolników korzystających z płatności bezpośrednich i innych działań w ramach WPR i innych, w tym zlikwidowanie absurdów administracyjnych.

W styczniu 2023 r. został uruchomiony PS WPR 2023-2027. Wdrożenie Planu jest monitorowane na bieżąco, tak aby zapewnić sprawną realizację wyznaczonych celów szczegółowych i ograniczyć bariery administracyjne dla beneficjentów, w szczególności dla rolników. W pierwszym roku wdrażania zawnioskowano o szereg zmian w Planie, które miały uprościć rolnikom i innym beneficjentom korzystanie ze wsparcia m.in. w ekoschemacie – Dobrostan zwierząt. Zniesiono obowiązkową praktykę polegającą na zapewnieniu bydłu zwiększonej, co najmniej o 20% powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach, umożliwiono również dostęp do ekoschematu rolnikom utrzymującym bydło na uwięzi. Ponadto rozszerzono zakres o nowy wariant Dobrostan krów mamek utrzymywanych w systemie otwartym. Jednocześnie dodano praktykę polegającą na utrzymywaniu zwierząt zgodnie z wymogami krajowych systemów jakości (QAFP i QMP) w związku z obowiązkiem ograniczenia stosowania antybiotyków w chowie tych zwierząt. Z kolei w ekoschemacie - Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi doprecyzowano wymogi w realizowanych praktykach. W zakresie II filaru WPR w interwencjach dot. rozwoju obszarów wiejskich doprecyzowano i dostosowano do aktualnej sytuacji w rolnictwie kryteria wyboru i rozszerzono katalog beneficjentów i katalog kosztów kwalifikowalnych. Rozszerzono m.in. katalog kosztów interwencji dotyczący wsparcia OZE o koszty zakupu magazynów energii. Natomiast w przypadku interwencji LEADER/RLKS rozszerzono katalog beneficjentów uprawnionych do korzystania ze wsparcia na zakładanie lub rozwój działalności gospodarczej o gospodarstwa opiekuńcze. Ograniczono też bariery administracyjne poprzez wprowadzenie danych cyfrowych, dostosowania terminów wykaszania niedojadów oraz uproszczenia w realizacji poszczególnych wariantów interwencji rolno-środowiskowo – klimatycznej na obszarach Natura 2000. W interwencjach inwestycyjnych ukierunkowanych na wsparcie gospodarstw rolnych wprowadzono modyfikacje i uzupełnienia - m.in. wprowadzono dodatkowe preferencje wyboru i warunków przyznania pomocy dla rolników, którzy prowadzą chów lub hodowlę świń zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego oraz waloryzację wysokości kosztów jednostkowych w interwencji dot. zabezpieczenia przed ASF. Dodano nowy System Jakości Wieprzowiny PQS (Pork Quality System) do listy krajowych systemów jakości. Uelastyczniono warunki przyznawania wsparcia w sektorze owoców i warzyw oraz pszczelarskim w dot.interwencji ukierunkowanych na ochronę środowiska. Warto też wspomnieć, że uproszczenia związane z wdrażaniem Planu to tak że składania wniosków o przyznanie pomocy i wypłatę środków drogą elektroniczną z wykorzystaniem platformy elektronicznej przygotowanej dla beneficjentów Planu, ograniczono liczbę załączników. Usprawnienia dot. PS WPR 2023-2027 aktualnej sytuacji w sektorze rolno spożywczym, wdrożono do systemu prawnego wytyczne MRiRW dla większości interwencji II filara, co skróciło proces wprowadzania ew. modyfikacji Planu. W związku z postulatami środowisk rolniczych i w wyniku aktywnych działań na forum UE, Komisja Europejska przedstawiła w marcu 2024 r. propozycje zmian aktów bazowych dla WPR, czyli rozporządzeniu o planach strategicznych WPR oraz o finansowaniu WPR z funduszy rolnych UE. Dzięki zastosowaniu szybkiej ścieżki prac w Parlamencie Europejskim i Radzie UE propozycje te zostały szybko przyjęte jako rozporządzenie 2024/14682.

Wprowadzone zmiany dotyczące m.in. norm GAEC 6, 7, a także zwolnienia z kar dla małych gospodarstw o powierzchni nieprzekraczającej 10 hektarów użytków rolnych mogą być zastosowane z mocą wsteczną. W przypadku przepisów UE oraz finansowanego ze środków UE zakres możliwych zmian czy uproszczeń jest ograniczony tymi przepisami.

Niektóre zmiany dotyczące przyznawania wsparcia mogą być wdrożone jedynie po uprzednim dostosowaniu przepisów UE lub mogą wymagać dłuższego czasu - dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy konieczna będzie zmiana PS WPR. Zgodnie z art. 59 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1306/2013, państwa członkowskie przyjmują, w ramach WPR, z poszanowaniem mających zastosowanie

6 systemów zarządzania, wszystkie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne oraz podejmują inne środki niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony interesów finansowych Unii, w tym skutecznego stosowania kryteriów kwalifikowalności wydatków określonych w art. 37. Te przepisy i środki odnoszą się m.in. do „zapobiegania nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym oraz ich wykrywania i korygowania oraz nakładania skutecznych, proporcjonalnych oraz odstraszających kar zgodnie z prawem Unii, a w przypadku braku stosownych przepisów – zgodnie z prawem krajowym oraz, w razie konieczności, wszczynania w tym celu postępowań sądowych. Państwa członkowskie podejmują stosowne środki ostrożności zapewniające, aby stosowane kary były proporcjonalne, a ich wymiar był uzależniony od wagi, skali i trwałego charakteru lub powtarzalności wykrytej niezgodności. Powyższe oznacza, że państwa członkowskie na poziomie przepisów krajowych zobowiązane są do wprowadzenia odpowiednich mechanizmów kontrolnych, których celem jest zapobieganie nieprawidłowościom. Polska aktywnie uczestniczy w dyskusji na forum UE nt. możliwych zmian i uproszczeń w przepisach UE. W wyniku dyskusji prowadzonej w bieżącym roku przyjęte zostało rozporządzenie 2024/1468, mające na celu uproszczenie przepisów w zakresie warunkowości i ekoschematów. Rozwiązania zawarte w rozporządzeniu należy ocenić pozytywnie, gdyż znacznie upraszczają elementy Europejskiego Zielonego Ładu. Możliwe jest również zastosowanie niektórych przepisów tego rozporządzenia jeszcze w 2024 r. Także przy opracowywaniu zmian PS WPR i przepisów krajowych MRiRW dąży do ograniczenia obciążenia administracyjnego i zapewnienia uproszczenia w tych elementach, gdzie jest to możliwe. W przepisach krajowych już wprowadzono liczne zmiany mające na celu m.in. uproszczenie procesu wnioskowania o niektóre rodzaje płatności bezpośrednich oraz ograniczenie dla rolników obciążeń administracyjnych związanych z ww. procesem. Aktualnie trwają prace legislacyjne nad nowelizacją rozporządzenia dobrostanowego mające na celu

m.in. wydłużenie terminu na uzyskanie przez rolnika certyfikatu potwierdzającego, że wytwarzane przez niego produkty są zgodne ze specyfikacją i standardami systemu QAFP lub QMP. Zgodnie z procedowaną zmianą przepisów okres na uzyskanie certyfikatu zostanie wydłużony do 30 września 2024 r., dla bieżącej (pierwszej w odniesieniu do nowego wsparcia uczestników systemów QAFP i QMP) kampanii naboru wniosków i do 31 lipca roku, w którym rolnik złożył ww. wniosek – dla lat następnych. Takie rozwiązanie ułatwi rolnikom korzystanie z nowego rodzaju wsparcia za realizację praktyk polegających na utrzymywaniu zwierząt zgodnie z wymogami systemu QAFP lub QMP. Również ARiMR w ramach aplikacji eWniosekPlus na bieżąco stara się usprawniać proces wypełniania wniosków poprzez m.in. poprawę ergonomii oraz dostosowując funkcjonalności aplikacji do zgłaszanych potrzeb.

Wniosek nr 14

Zmniejszenie kontroli gospodarstwa rolniczych. Prowadzenie gospodarstwa rolnego podlega największej liczbie kontroli ze wszystkich rodzajów prowadzanych działalności w gospodarce kraju.

Korzystanie z programów pomocowych i wykorzystywanie środków publicznych wymaga szczególnych procedur zapewniających bezpieczeństwo, racjonalność i efektywność ich wydatkowania. W odniesieniu do płatności obszarowych, państwa członkowskie, w tym Polska, zobowiązane są do ustanowienia takich systemów kontroli, które w skuteczny sposób zapobiegną nieprawidłowościom oraz nadużyciom finansowym. W tym celu przeprowadzane są kontrole beneficjentów polegające na ocenie spełniania przez nich kryteriów kwalifikowalności i innych niezbędnych zobowiązań. Wynika to wprost z przepisów Unii Europejskiej. ARiMR, odpowiedzialna za przeprowadzanie kontroli, podejmuje wszelkie starania, aby ograniczyć do minimum niedogodności dla rolnika wynikające z przeprowadzanych kontroli. Przede wszystkim, kontrole możliwe do równoczesnej realizacji przeprowadzane są kompleksowo w ramach jednej wizyty. Ukierunkowanie na realizację kontroli kompleksowych wynika również ze względów organizacyjnych i ekonomicznych ARiMR, co pozwala na ograniczenie czasu pracy inspektorów i kosztów kontroli. Nie wszystkie jednak kontrole możliwe są do realizacji w jednym terminie. W odniesieniu do niektórych środków wsparcia, kontrole na miejscu muszą być rozłączne w ciągu roku tak, aby możliwe było sprawdzenie, czy wszystkie zobowiązania, wynikające z przepisów UE, są przestrzegane. Należy zwrócić uwagę na to, że znowelizowane przepisy unijne wprowadziły zwolnienia gospodarstw do 10 ha użytków rolnych z kontroli i sankcji za niespełnianie warunkowości. Obciążenie administracyjne mniejszych gospodarstw (do 10 ha użytków rolnych) zostało złagodzone poprzez zwolnienie ich z wizyt kontrolnych, mających na celu sprawdzenie przestrzegania wymogów warunkowości. Gospodarstwa te zostały również zwolnione z kar. Ta zmiana przepisów ma znaczny zasięg, ponieważ dotyczy ponad 900 tys. gospodarstw, posiadających ok. 3,6 mln ha. W zakresie swoich właściwości ARiMR kieruje się zasadą, aby kontrole urzędowe nie obciążały producentów rolnych w większym zakresie niż jest to konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwo fitosanitarnego kraju oraz bezpieczeństwa produkowanej żywności.

Wniosek nr 15

Podjęcie działań mających na celu wzmocnienie pozycję rolnika w łańcuchu rolnospożywczym wobec podmiotów takich jak sieci detaliczne oraz koncerny, m.in. produkujące nawozy, zakłady przetwórcze.

W Polsce wprowadzono kompleksowe rozwiązania legislacyjne mające ma celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych przez firmy handlowe i przetwórcze oraz poprawę relacji w łańcuchu dostaw produktów rolno-spożywczych. W grudniu 2016 r., przyjęto ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi oraz w 2015 r., wprowadzono obowiązek zawarcia pisemnej umowy pomiędzy producentem produktów rolnych a pierwszym nabywcą. Od 2021 r., obowiązuje nowa ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, która wdraża dyrektywę 2019/633. Każdy przypadek podejrzenia stosowania nieuczciwych praktyk w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi można zgłosić do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Takie zawiadomienie może złożyć każdy kto ma wiedzę na temat stosowania niedozwolonych praktyk. Zawiadomienie może być zgłoszone pisemnie, również anonimowo poprzez formularz online:https://ankieta.uokik.gov.pl/formularzprzewaga-kontraktowa lub na e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  Organizacje zrzeszające przedsiębiorców, które posiadają informacje o nieuczciwych praktykach rynkowych również mogą w imieniu swoich członków składać zawiadomienia do UOKiK. Złożone zawiadomienie wskazujące, który podmiot i jakie nieuczciwe praktyki stosuje wobec swoich kontrahentów ułatwi i przyspieszy prowadzenie postępowania przez UOKiK. Postępowanie w sprawach praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową Prezes wszczyna z urzędu, co daje ochronę przed identyfikacją zgłaszającego zawiadomienie.

Wniosek nr 16

Określenie polityki rolnej dla rozwoju gospodarstw produkcyjnych i pomocy socjalnej dla małych gospodarstw.

Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 adresowany jest do szerokiego grona odbiorców, w tym do rolników prowadzących gospodarstwa rolne. Wsparcie finansowe z PS WPR 2023-2027 ukierunkowane zostało na realizację zidentyfikowanych w kraju potrzeb, zapewniając równocześnie osiąganie celów zdefiniowanych dla WPR. Jednym z celów WPR jest zwiększenie zorientowania na rynek i konkurencyjności gospodarstw, zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i długoterminowej. Przeprowadzone na poziomie kraju analizy wykazały, że potrzebą krytyczną z punktu widzenia osiągania ww. celu jest pokonanie ograniczeń rozwojowych w produkcji małej skali poprzez nowe technologie oraz modele organizacyjne. Skuteczna realizacja zidentyfikowanych wyzwań, przy jednoczesnym ograniczonym budżecie, wymaga precyzyjnego ukierunkowania interwencji publicznych. Biorąc pod uwagę powyższe, zdecydowano, że w przypadku niektórych interwencji PS WPR 2023-2027, wsparcie dostępne będzie wyłącznie w odniesieniu do gospodarstw nie przekraczających 300 ha. Podejście takie zastosowano np. w odniesieniu do niżej wymienionych interwencji: premie dla młodych rolników, inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje), inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu, rozwój małych gospodarstw. Wzrost konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych jest jednym z najważniejszych celów, który jest realizowany w ramach Planu Strategicznego dla WPR na lata 2023-2027, natomiast zgodnie z oceną potrzeb, dla realizacji tego celu wymagane jest również ułatwienie w dostępie do kapitału, w tym kapitału dla młodych rolników. Poniżej syntetyczny opis ww. interwencji:

• Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje) jest skierowana do rolników prowadzących działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni UR nie przekraczającej 300 ha oraz o wielkości ekonomicznej 25-250 tys. euro. W interwencji tej wyodrębniono cztery obszary wsparcia, w których wspierane są operacje dotyczące:

obszar A – rozwiązań rolnictwa precyzyjnego w budynkach lub budowlach służących produkcji zwierzęcej; obszar B – produkcji ekologicznej;

obszar C – bezpiecznego dla konsumenta i efektywnego przedłużania trwałości produktów, przechowalnictwa oraz lepszego przygotowania do sprzedaży (w tym bezpośredniej); obszar D – maszyn do zbioru (pomoc wyłącznie dla grupy rolników).

• Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu, których celem jest ochrona zasobów naturalnych oraz klimatu poprzez wsparcie inwestycyjne. Pomoc to dofinansowanie inwestycji mających na celu m.in. ograniczenie zużycia środków ochrony roślin lub nawozów, ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych, amoniaku i odorów, zwiększenie sekwestracji oraz bioróżnorodności gleby przez właściwe użytkowanie gruntami, adaptację do zmian klimatu, w tym poprawę gospodarowania wodą w gospodarstwie.

Rolnik może ubiegać się o pomoc do 200 tys. zł. Intensywność pomocy:

• do 80% kosztów kwalifikowalnych operacji (grupa rolników),
• do 65% kosztów kwalifikowalnych operacji lub do 65% ustalonych kosztów jednostkowych (rolnik).

- Rozwój małych gospodarstw jest kierowany do posiadaczy małych gospodarstw o wielkości ekonomicznej poniżej 25 tys. euro.

W ramach tej interwencji pomoc przyznaje się na operację zapewniającą zwiększenie orientacji rynkowej gospodarstwa w wyniku jego restrukturyzacji w obszarach: 1) produkcji rolnej lub produkcji rolnej i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie metodami innymi niż ekologiczne, 2) produkcji ekologicznej lub produkcji ekologicznej i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie metodami ekologicznymi, 3) rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania żywności (tylko produktów rolnych) na rynek w ramach Krótkich Łańcuchów Dostaw (rolniczego handlu detalicznego, sprzedaży bezpośredniej lub dostaw bezpośrednich). Wspierane operacje mają przyczyniać się do wzrostu wartości sprzedaży brutto produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie. Natomiast wymiana pokoleniowa w rolnictwie jest wspierana w interwencji Premie dla młodych rolników (cel szczegółowy dot. przyciągania i utrzymania młodych rolników). Działanie jest ukierunkowane przede wszystkim na zwiększanie wielkości ekonomicznej gospodarstw oraz poprawę struktury agrarnej. Ponadto beneficjenci mają uzyskiwać przychody pochodzące w większości z działalności związanej z rolnictwem (rolniczej i okołorolniczej). Warto podkreślić, że właściciele gospodarstw o powierzchni przekraczającej 300 ha mogą korzystać z instrumentów wsparcia oferowanych w PS WPR 2023-2027, o ile spełnią wymagania w nich określone. Istotnym elementem wsparcia inwestycyjnego w odniesieniu do gospodarstw przekraczających 300 ha jest wsparcie w ramach interwencji. Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (Instrumenty finansowe), w której pomoc udzielana jest w formie gwarancji wraz dotacjami na spłatę odsetek. Limit powierzchniowy nie obowiązuje także dla interwencji związanych z inwestycjami w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej, czy też związanych z inwestycjami poprawiającymi dobrostan bydła i świń. Podsumowując, pomoc w ramach PS WPR 2023-2027 została tak ukierunkowana, aby poprzez racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi, poszczególne grupy odbiorców mogły osiągnąć wymierny efekt i rozwijać swój potencjał. 

Wniosek nr 17

Określenie wsparcia dla gospodarstw hodowlanych poprzez program odbudowy produkcji trzody chlewnej i bydła.

W związku z istotnym spadkiem pogłowia trzody chlewnej w Polsce na przestrzeni kilkunastu lat, w PS WPR 2023-2027 zaprojektowano preferencyjne wsparcie skierowane wprost do producentów trzody chlewnej, którego celem jest odbudowa pogłowia świń w Polsce. Planuje się, że wsparcie będzie realizowane w ramach interwencji I 10.1.2. „Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększających konkurencyjność -Instrumenty finansowe”. Wsparcie będzie przeznaczone na budowę, rozbudowę i modernizację chlewni, w tym instalację elektryczną i wodnokanalizacyjną (roboty budowlane i zakup materiałów budowlanych). Wsparcie z FGR Plus będzie polegać na udzieleniu gwarancji do 80% kapitału kredytu pozostającego do spłaty. Gwarancja będzie udzielana na okres do 15 lat. Dodatkową pomocą będzie dotacja na spłatę odsetek przez pierwsze 4 lata: przez pierwsze 2 lata – 100% odsetek, przez kolejne 2 lata – 50%. Ponadto będzie możliwość (po indywidualnej ocenie banku) udzielenia karencji w spłacie kapitału na okres do 2 lat. Gwarancja udzielana będzie bezpłatne, prowizja bankowa z tytułu udzielenia kredytu niższa niż w przypadku kredytów udzielanych na zasadach rynkowych. Program będzie wdrażany za pośrednictwem banków kredytujących, które podpiszą umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Powyższa propozycja wparcia producentów trzody chlewnej, została zawarta w zmianie PS WPR 2023-2027. Plan jest obecnie na etapie zatwierdzania przez KE. W ramach PS WPR 2023-2027 przewidziano również interwencje, które mają korzystny wpływ na chów i hodowlę trzody chlewnej i bydła w Polsce: 10.1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje), obszar A – operacje dotyczące produkcji zwierzęcej polegające na:

• stosowaniu rozwiązań rolnictwa precyzyjnego w budynkach lub budowlach służących do produkcji zwierzęcej. Pomoc ma formę dotacji - refundacji części kosztów kwalifikowalnych operacji. Intensywność pomocy:
• 65% kosztów operacji kwalifikujących się do wsparcia w przypadku rolników, którzy mają nie więcej niż 40 lat lub realizują operację w gospodarstwie prowadzącym działalność ekologiczną,
• 45% tych kosztów w przypadku pozostałych operacji. Maksymalna wysokość pomocy na jednego beneficjenta i na jedno gospodarstwo w ramach tej interwencji w okresie realizacji PS WPR wynosi w obszarze A – 300 tys. zł. I.10.3 Inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF ma na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się afrykańskiego pomoru świń. Wsparcie można uzyskać na inwestycje dotyczące bioasekuracji, w tym wykonanie ogrodzenia chlewni i zakup urządzeń służących bioasekuracji. Maksymalna wysokość pomocy to 100 tys. zł. Intensywność pomocy wynosi do 80 % kosztów kwalifikowalnych operacji lub do 80% ustalonych stawek. I.10.15 Inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń, wsparcie będzie udzielane rolnikom na realizację inwestycji w zakresie dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad odpowiednie minimalne normy wynikające z powszechnie obowiązującego prawa. Maksymalna wysokość pomocy to 150 tys. zł. Intensywność pomocy wynosi do 65 % kosztów kwalifikowalnych operacji. Produkcja zwierzęca, w tym kwestie związane z hodowlą zwierząt i wsparciem postępu biologicznego, są traktowane jako nierozerwalny element rolnictwa w Polsce niezbędny dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Dlatego też rolnictwo od wielu lat jest wspierane na różnych płaszczyznach i z wykorzystaniem zarówno instrumentów i środków pochodzących z Unii Europejskie, jak i środków krajowych. Ze środków pochodzących z budżetu państwa finansowane jest wsparcie postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej. Pomoc dla hodowców realizowana jest w formie subsydiowanych usług polegających na:
• prowadzeniu ksiąg hodowlanych (pomoc o stawce do 100% kosztów kwalifikujących się do objęcia dotacją),
• prowadzeniu oceny wartości użytkowej lub hodowlanej zwierząt (pomoc o stawce do 70% kosztów kwalifikujących się do objęcia dotacją).

Pomoc ta udzielana jest hodowcom na zasadach określonych w rozporządzeniu z dnia 29 lipca 2015 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa⁽⁷⁾. W PS WPR, producenci bydła, w przypadku posiadania kwalifikujących się hektarów, mogą korzystać na zasadach ogólnych ze wszystkich instrumentów wsparcia bezpośredniego (w szczególności z podstawowego wsparcia dochodów oraz uzupełniającego redystrybucyjnego wsparcia dochodów), uzupełniającej płatności podstawowej oraz interwencji II filara WPR (płatności ONW, Rolnictwo ekologiczne, działanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne), także tych realizowanych w ramach PROW 2014-2020. Dostrzegając trudną sytuację rolników utrzymujących bydło, w PS WPR przewidziano kontynuację wsparcia związanego z produkcją do bydła i do krów. Wsparcie to ma charakter powszechny i jest skierowane do wszystkich hodowców bydła i krów w całym kraju i do wszystkich ras. Każda z tych płatności może być przyznana maksymalnie do 20 szt. zwierząt. Płatność do krów przysługuje do zwierząt w wieku ponad 24 miesięcy, a płatność do bydła do zwierząt (dowolnej płci) w wieku nieprzekraczającym 24 miesięcy. Z uwagi na specyficzne trudności, jakich doświadczają rolnicy z województw, w których średnia wielkość gruntów rolnych jest niższa od średniej krajowej (tj. lubelskiego, łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, podkarpackiego, śląskiego i świętokrzyskiego) mogą oni ubiegać się o płatność do krów/bydła posiadając tylko 1 szt. kwalifikujących się zwierząt (w przypadku pozostałych województw – co najmniej 3 szt.). Szczegółowe informacje dotyczące płatności do krów i bydła w kampanii 2023 zostały przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 1.

Dane dotyczące płatności związanych z produkcją do krów i do bydła w kampanii 2023 r.

		Kampania roku 2023
Rodzaj płatności	Liczba wnioskujących (tys.)	Wnioskowana liczba szt. zwierząt (tys.)	Stawka (PLN)	Koperta finansowa (mln PLN)
Płatność do krów	151,6	1 604,5	439,41	703,9
Płatność do bydła	196,4	2 300,4	343,46	787,3

W latach 2024-2027 Polska zamierza przeznaczyć na płatność do krów ok. 631,7mln EUR, a na płatność do bydła ok. 714,3 mln EUR. Rolnicy utrzymujący w swoich gospodarstwach zwierzęta, mogą zawnioskować o wsparcie do zwierząt utrzymywanych w ulepszonych warunkach dobrostanu zwierząt. Wsparcie z tego tytułu zostało uruchomione w Polsce po raz pierwszy w 2020 r., jako działanie „Dobrostan zwierząt” objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2020-2024.

Od 2023 r. wsparcie to jest kontynuowane w ramach 10 ekoschematu Dobrostan zwierząt (3) w PS WPR i obejmuje: świnie (lochy i tuczniki), bydło (krowy mleczne, krowy mamki, opasy), owce, kozy, konie oraz drób (kury nioski, kurczęta brojlery, indyki z przeznaczeniem do produkcji mięsa). Rolnikom udzielane jest wsparcie finansowe za realizację zobowiązań w zakresie dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad odpowiednie obowiązkowe normy wynikające z powszechnie obowiązującego prawa oraz powszechnie stosowane praktyki. Celem tego wsparcia jest zrekompensowanie rolnikom dodatkowych kosztów i utraconych dochodów w wyniku prowadzenia praktyk hodowlanych związanych z podwyższonym dobrostanem zwierząt. W ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt⁽⁸⁾ rolnicy są wynagradzani za podwyższone warunki utrzymywania zwierząt, w tym m.in. zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej, ale także zapewnienie wypasu, wybiegu, ściółki. W przypadku świń i bydła rolnik może wybierać z katalogu dostępnych praktyk te, które skutecznie będzie realizował w swoim gospodarstwie, biorąc pod uwagę system utrzymania zwierząt oraz konstrukcję budynków inwentarskich. Rolnicy mają do dyspozycji 13 wariantów w zakresie ekoschematu Dobrostanu zwierząt. W kampanii 2023 r., rolnicy w ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt złożyli ponad 93 tys. wniosków i zapewnili ulepszone warunki dobrostanu ok. 13 mln sztuk zwierząt, otrzymując przy tym wsparcie w łącznej kwocie ponad 199 mln euro, tj. 923 mln zł. Szczegółowe informacje dotyczące płatności dobrostanowych w kampanii 2023 r. zostały przedstawione w tabeli 2.

Tabela 2. Stawki płatności w ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt w odniesieniu do zwierząt gatunków świnia oraz bydło - kampania 2023 r.

Wariant	Praktyka	Liczba punktów na sztukę zwierzęcia	Wysokość stawki płatności na rok 2023
		pkt/szt.	zł/ pkt	zł/ pkt
Dobrostan loch	1.Zwiększona co najmniej o 20% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	3,9	104,00 zł	405,60 zł
	2.Zwiększona co najmniej o 50% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	9,3	104,00 zł	967,20 zł
	3.Utrzymywanie na ściółce	1,6	104,00 zł	166,40 zł
	4.Późniejsze odsadzanie prosiąt	2,7	104,00 zł	280,80 zł
Dobrostan krów mlecznych	1. Zwiększona co najmniej o 20% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	6,9	104,00 zł	717,60 zł
	2. Zwiększona co najmniej o 50% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	10,0	104,00 zł	1 040,00 zł
	3. Utrzymywanie na ściółce	1,0	104,00 zł	104,00 zł
	4. Późniejsze odsadzanie cieląt	1,7	104,00 zł	176,80 zł
	5. Zapewnienie wybiegu	2,0	104,00 zł	208,00 zł
	6. Zapewnienie wypasu	3,1	104,00 zł	322,40 zł
Dobrostan krów mamek utrzymywanych w pomieszczeniach lub w budynkach	1. Zwiększona co najmniej o 20% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	3,6	104,00 zł	374,40 zł
	2. Zwiększona co najmniej o 50% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	9,1	104,00 zł	946,40 zł
	3. Utrzymywanie na ściółce	0,9	104,00 zł	93,60 zł
	4. Zapewnienie wybiegu	1,5	104,00 zł	156,00 zł
	5. Zapewnienie wypasu	1,5	104,00 zł	156,00 zł
Dobrostan krów mamek utrzymywanych w systemie otwartym		3,8	104,00 zł	395,20 zł
Dobrostan opasów	1. Zwiększona co najmniej o 20% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	0,8	104,00 zł	83,20 zł
	2. Zwiększona co najmniej o 50% powierzchnia bytowa w pomieszczeniach lub w budynkach	2,0	104,00 zł	208,00 zł
	3. Utrzymywanie na ściółce	0,9	104,00 zł	93,60 zł
	4. Zapewnienie wybiegu	2,8	104,00 zł	291,20 zł
	5. Zapewnienie wypasu	2,9	104,00 zł	301,60 zł

Ponadto w 2024 r. wprowadzono nową płatność dobrostanową dla rolników utrzymujących zwierzęta zgodnie z wymogami krajowych systemów jakości, tj. bydło rzeźne (krowy mamki i opasy) zgodnie z wymogami systemu QMP oraz świnie i drób rzeźny (kurczęta brojlery i indyki) zgodnie z wymogami systemu QAFP, z tytułu obowiązujących w tych systemach ograniczeń w zakresie stosowania antybiotyków. W ramach kampanii 2024 r. rolnicy mogą składać wnioski o przyznanie płatności dobrostanowej za realizację praktyk polegających na utrzymywaniu zwierząt zgodnie z systemem QAFP lub systemem QMP.

Wniosek nr 18

Umożliwienie dywersyfikacji dochodów rolników poprzez kredyty preferencyjne na inwestycje w energię odnawialną przy jednoczesnym przeznaczeniu środków z KPO na modernizację linii energetycznych na obszarach wiejskich oraz uregulowanie kwestii instalacji fotowoltaicznych na gruntach rolnych.

Wzrost konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych jest jednym z najważniejszych celów, który jest realizowany w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Zgodnie z oceną potrzeb, dla realizacji tego celu, wymagane jest również ułatwienie w dostępie do kapitału, w tym kapitału dla młodych rolników. Interwencje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje) są skierowane do rolników prowadzących działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni UR nie przekraczającej 300 ha oraz o wielkości ekonomicznej 25-250 tys. euro.

Wniosek nr 19

Natychmiastowa zmiana systemu określania i zgłaszania suszy w rolnictwie. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań ARiMR do szacowania strat spowodowanych przez suszę w produkcji rolnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich⁽⁹⁾ służy publiczna aplikacja „zgłoś szkodę rolniczą”. Sposób szacowania suszy oraz algorytm jej obliczania w aplikacji publicznej są zgodne z przepisami § 13zzd tego rozporządzenia.

Wniosek nr 20

Zmiana w systemie ubezpieczeń roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich dofinansowywanych z budżetu państwa, w tym:

• aby zakłady ubezpieczeniowe ubezpieczające z systemem dopłat miały jednakowe

Ogólne Warunki Ubezpieczeń (OWU),

• skrócenie okres karencji z 14 do 7 dni,
• uregulowanie na nowo systemu ubezpieczeń upraw wysokokosztowych oraz zwierząt.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podpisał umowy na  2024 r. w sprawie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z 9 zakładami ubezpieczeń, udostępniając limit dopłat w kwocie 920 504 tys. zł, tj. w pełnej wysokości określonej na ten cel w ustawie budżetowej na 2024 r. Umożliwia to pełny dostęp do dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych w zakresie oferowanym przez zakłady ubezpieczeń, których zakres wynika z pojemności reasekuracyjnej. Minister RiRW, nie będąc stroną umowy ubezpieczenia, nie ma możliwości wpływu na decyzje podejmowane przez zakłady ubezpieczeń, które kształtują portfel ubezpieczeniowy zgodnie z przyjętą przez siebie polityką finansową.

Wniosek nr 21

Uporządkowanie spraw dotyczących odszkodowań za szkody zwierząt prawnie chronionych jak żurawie, czaple, kormorany, krukowate, gęsi, bobry, łosie i wilki oraz szkód łowieckich powodowanych przez zwierzynę łowną.

Zagadnienie to w całości mieści się w zakresie działu środowisko, który zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej ⁽¹⁰⁾ obejmuje sprawy ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego oraz racjonalnego wykorzystywania jego zasobów, m.in. w zakresie ochrony przyrody, ochrony gatunków roślin i zwierząt, zwierzyny i innych tworów przyrody oraz łowiectwa. Właściwym do w tej kwestii jest kierujący tym działem administracji rządowej minister klimatu i środowiska. Sprawa szkód wyrządzanych przez ptaki była przedmiotem prac zmierzających do opracowania projektu ustawy regulującej kwestię odszkodowań za te szkody. Rekompensaty za szkody wyrządzone przez ptaki są przedmiotem projektu ustawy zawartej w druku nr 258. Zgodnie z przepisami art. 126 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody⁽¹¹⁾, Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez wilki, żubry, bobry, rysie i niedźwiedzie. Szczegółowe regulacje dotyczące trybu postępowania przy szacowaniu szkód oraz sposób wypłaty odszkodowań za szkody wyrządzone przez wilki, żubry, bobry, rysie i niedźwiedzie zostały ujęte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2018 r. w sprawie szacowania szkód wyrządzonych przez niektóre gatunki zwierząt objęte ochroną gatunkową⁽¹²⁾.  Natomiast przepisy dotyczące odpowiedzialności za szkody łowieckie wyrządzone przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny o, której mowa w art. 46 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie⁽¹³⁾ zostały szczegółowo uregulowane w rozporządzeniu Ministra

Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych⁽¹⁴⁾. W zakresie problemu jakim jest wzrastająca liczba szkód powodowanych przez ptaki resort rolnictwa wielokrotnie informował ministra klimatu i środowiska o potrzebie jego rozwiązania. Ostatnio przesłana propozycja (pismo z dnia 17 kwietnia 2024 r.) dotyczyła zmian legislacyjnych, które mogą być wprowadzone na podstawie art. 126 ust. 12 ustawy o ochronie przyrody, która już zawiera regulacje umożliwiające rozszerzenie gatunków zwierząt chronionych wyrządzających szkody. Zgodnie z ww. artykułem Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa, kierując się potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka.

Wniosek nr 22

Przygotowanie i wprowadzenie programu w zakresie gospodarowania wodą i systemami melioracyjnymi na cele rolnicze.

W ramach PS WPR przewidziano interwencję I.10.4 . Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu, m.in poprawy gospodarowania wodą. O dofinansowanie na tego typu operacje może ubiegać się rolnik zaś inwestycje mogą dotyczyć: - magazynowania wody opadowej w gospodarstwach rolnych, tj. zakupu zamkniętych zbiorników na deszczówkę oraz instalacji do pozyskiwania i zagospodarowania wody deszczowej, - instalacji do powtórnego obiegu wody lub oszczędnego gospodarowania wodą. Maksymalna wysokość pomocy to 200 tys. zł.

Intensywność pomocy wynosi do 65% kosztów kwalifikowalnych.

Ponadto w ramach dwóch poniższych interwencji preferowane będą operacje uwzględniające inwestycje z zakresu wody: - Scalanie gruntów wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym - beneficjentem tej interwencji może być powiat. W ramach tej interwencji wsparcia preferowane będą operacje uwzględniające inwestycje przyczyniające się do zwiększenia retencji wodnej na gruntach rolnych, tj.  tworzenie lub odtworzenie śródpolnych oczek wodnych lub zachowanie istniejących mokradeł;  budowa lub przebudowa: - małych zbiorników wodnych (o łącznej powierzchni co najmniej 500 m²) - istniejących urządzeń melioracji wodnych oraz innych urządzeń wodnych w celu zmiany ich funkcji, tj. zmiana funkcji urządzeń melioracji z odwadniających na nawadniająco–odwadniające. Jednocześnie ustawowo rozszerzono zakres zagospodarowania poscaleniowego o budowę lub przebudowę urządzeń wodnych mających na celu zwiększenie retencji wód. Oznacza to, że będą one mogły stanowić koszt kwalifikowalny w ramach tej interwencji. Preferowane będą operacje w ramach których przewidziano zachowanie lub wyznaczanie pasów ochronnych o charakterze zakrzewień lub zadrzewień śródpolnych oraz wyznaczenie strefy buforowej (w tym wzdłuż cieków wodnych). Poziom dofinansowania to 100% kosztów kwalifikowalnych. - Infrastruktura na obszarach wiejskich oraz wdrożenie koncepcji inteligentnych wsi. Beneficjentem tej interwencji może być gmina lub związek międzygminny. W ramach tej interwencji będzie możliwa realizacja wybranych elementów koncepcji inteligentnych wsi obejmujących inwestycje infrastrukturalne, które w sposób oddolny, kompleksowy i innowacyjny pozwolą na rozwiązanie konkretnego oraz istotnego problemu zaznaczającego się na danym terenie, a odnoszącego się np. do poprawy jakości życia ludności, ograniczenia niekorzystnych trendów demograficznych, podniesienia jakości usług publicznych, poszanowania środowiska przyrodniczego, zwiększenia zatrudnienia oraz włączenia cyfrowego. W szczególności planuje się wsparcie działań odpowiadających na zdiagnozowane potrzeby społeczności lokalnych i angażujących ich zasoby lokalne. Preferowane będą tu w szczególności inwestycje w zakresie nowoczesnej infrastruktury, w tym infrastruktury służącej adaptacji do zmian klimatu i ochronie środowiska (np. poprzez budowę instalacji odnawialnych źródeł energii, zbiorników retencyjnych w celu gromadzenia wód opadowych i roztopowych). Poziom dofinansowania będzie wynosił do 75% (i nie mniej niż 30%) kosztów kwalifikowalnych.

Podstawa prawna:

1. Uchwała Sejmu RP z dnia 7 marca 2024 r. w sprawie nałożenia sankcji w związku z importem rosyjskiej i białoruskiej żywności oraz produktów rolnych z Unii Europejskiej oraz Wspólne pismo Czech, Estonii, Litwy, Łotwy i Polski z 19 marca 2024 r. do komisarza ds. handlu Valdisa Dombrovskisa oraz komisarza ds. rolnictwa Janusza Wojciechowskiego z apelem o opracowanie projektu przepisów, które ograniczyłyby import zboża z Rosji i Białorusi na terytorium UE;
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1392 z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie środków tymczasowej liberalizacji handlu będących uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do ukraińskich produktów na podstawie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony;
3. Automatyczny mechanizm ochronny polega na przywróceniu bezcłowych kontyngentów taryfowych zgodnych z Układem o stowarzyszeniu UE-Ukraina, po przekroczeniu których będzie miała zastosowanie obowiązująca unijna stawka celna poza kontyngentami. Ze względu na obowiązującą unijną stawkę celną 0% w imporcie kukurydzy ze wszystkich kierunków, otwarcie bezcłowego kontyngentu taryfowego na to zboże byłoby ekonomicznie bezprzedmiotowe;
4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1468 z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzeń (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar (Dz. Urz. UE L, 24.05.2024 r.);
5. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9, z późn. zm.;
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (Dz. Urz. UE L 435 z 6.12.2021, str. 1, z późn. zm.);
7. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2015 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (Dz. U. poz. 1170, z późn. zm.);
8. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2023 r. sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty pomocy finansowej w ramach schematów na rzecz dobrostanu zwierząt w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz. U. poz. 797, z późn. zm.);
9. U. z 2019 r. poz. 477;
10. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2512 i 1933 oraz z 2023 r. poz. 2029);
11. Dz. U. z 2023 r. poz. 1336, z późn. zm.;
12. Dz. U. poz. 645, z późn. zm.;
13. Dz.U. z 2023 r. poz. 1082;
14. Dz. U. poz. 776;