W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 24 października 2023 r. w sprawie zwiększenia maksymalnego limitu dla świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego i końskiego oraz produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych i mięsa mielonego zbywanych w ramach rolniczego handlu detalicznego (RHD) do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, resort rolnictwa poinformował, co następuje.

Zgodnie z przepisami z zakresu bezpieczeństwa żywności dotyczącymi RHD (1), maksymalny limit zbywania ww. produktów pochodzenia zwierzęcego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego wynosi 2300 kg rocznie i ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do dostarczania tych produktów ww. zakładom, nie zaś do ich zbywania/sprzedaży konsumentom.

Maksymalne ilości żywności zbywanej ww. zakładom w ramach działalności RHD zostały określone w ww. przepisach krajowych z założenia jako małe ilości.

Działalność RHD została wprowadzona w polskim porządku prawnym w odpowiedzi na oczekiwania rolników, którzy wnioskowali o umożliwienie im prowadzenia produkcji żywności w gospodarstwie rolnym na małą skalę, w celu jej zbywania konsumentom i lokalnym zakładom prowadzącym handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta na uproszczonych zasadach z zakresu prawa żywnościowego i z zastosowaniem możliwych ulg w opodatkowaniu. Idea jaka przyświecała wprowadzeniu takiej działalności w Polsce miała na celu umożliwienie rolnikom uzyskiwania dodatkowych dochodów z gospodarstwa rolnego ukierunkowanego na prowadzenie produkcji podstawowej w zakresie uprawy roślin lub chowu/hodowli zwierząt nie zaś prowadzenia produkcji żywności na dużą skalę, w przypadku której potrzeba więcej m. in. czasu, uwagi i zaangażowania podmiotów.

Ponadto, w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego maksymalne ilości dostaw do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego określone w przepisach krajowych dla działalności RHD musiały spełniać przesłanki dla działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MLO), wskazane w przepisach prawa Unii Europejskiej (2) i wyjaśnione w wytycznych Komisji Europejskiej (3), ponieważ w przeciwnym razie podmioty prowadzące RHD nie mogłyby skorzystać z odstępstw/ułatwień z zakresu prawa żywnościowego, określonych w ww. przepisach unijnych (2).

Zgodnie z ww. przepisami UE (2) i wyjaśnieniami Komisji Europejskiej (3), dostawy w ramach działalności MLO powinny stanowić małą część całej działalności zakładu, zakłady zaopatrywane powinny znajdować się w jego bezpośrednim sąsiedztwie, a dostawa powinna dotyczyć jedynie niektórych rodzajów produktów lub zakładów.

Pojęcie „marginalna” powinno być bezwzględnie interpretowane jako mała ilość żywności pochodzenia zwierzęcego lub jako mała część działalności zakładu.

W polskim porządku prawnym przyjęto założenie, że maksymalne limity zbywania produktów pochodzenia zwierzęcego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego w ramach działalności RHD będą znacznie niższe od limitów dostaw takich produktów do ww. zakładów, określonych dla podmiotów prowadzących w Polsce podobną do RHD działalność MLO, dla której warunki określono w przepisach krajowych (4).

W przypadku działalności MLO limit dostaw świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego i końskiego oraz produkowanych z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych i mięsa mielonego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego wynosi tonę tygodniowo i jest znacznie wyższy niż w przypadku działalności RHD.

Świeże mięso oraz surowe wyroby mięsne i mięso mielone mogą być produkowane i wprowadzane na rynek, w tym przez rolników, w ramach różnych form działalności, tj. oprócz ww. RHD i MLO, również m. in. w zakładzie prowadzącym handel detaliczny, zatwierdzonym zakładzie rozbioru mięsa, czy zatwierdzonym zakładzie produkującym surowe wyroby mięsne i mięso mielone.

Decyzja co do wyboru rodzaju prowadzonej działalności należy do podmiotów.

Należy podkreślić, że w odniesieniu do ww. form działalności RHD, MLO oraz handel detaliczny obowiązują te same wymagania z zakresu higieny środków spożywczych określone w przepisach UE (5).

Natomiast w przypadku zakładów rozbioru mięsa oraz zakładów produkujących surowe wyroby mięsne i mięso mielone, podlegających zatwierdzeniu przez właściwy organ Inspekcji Weterynaryjnej, oprócz ww. wymogów UE (5), obowiązują bardziej restrykcyjne i szczegółowe wymagania z zakresu higieny (6), przy czym tego rodzaju zakłady w Polsce mogą skorzystać z pewnego rodzaju ułatwień w zakresie konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia pomieszczeń, wdrożonych w przepisach prawa krajowego w postaci środków dostosowujących do przepisów UE (7).

Podsumowując, aktualnie w resorcie rolnictwa nie planuje się zmian przepisów krajowych z zakresu bezpieczeństwa żywności dotyczących działalności RHD.

Podmioty w Polsce mają do wyboru różne formy działalności, w ramach których można produkować i wprowadzać na rynek żywność na małą i średnią skalę.

Niezależnie od powyższego, wniosek KRIR zostanie ponownie rozważony w przypadku podjęcia decyzji o kolejnej nowelizacji przepisów krajowych o działalności RHD.