W odpowiedzi na postulaty organizacji rolniczych, w tym Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie sprzeciwu wobec planów Komisji Europejskiej mających na celu ograniczenie emisji przemysłowych w rolnictwie, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w piśmie z dnia 26 września 2023 r., przedstawia następujące wyjaśnienia:
Dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych (dalej IED) to akt prawny, który ma za zadanie zapobiegać zanieczyszczeniom i je kontrolować, a procedowana obecnie nowelizacja tej dyrektywy ma pomóc ukierunkować inwestycje przemysłowe w sposób niezbędny do przekształcenia Europy w konkurencyjną i neutralną dla klimatu gospodarkę do 2050 r.
Obowiązujące od 2010 r. przepisy jako jeden z rodzajów działalności podlegających tej dyrektywie wskazują intensywny chów drobiu lub świń:
- z ponad 40 000 miejsc dla drobiu;
- z ponad 2 000 miejsc dla tuczników (powyżej 30 kg); lub
- z ponad 750 miejscami dla macior.
Instalacje objęte dyrektywą muszą działać zgodnie z zezwoleniem wydawanym przez państwo członkowskie. Zezwolenia muszą uwzględniać całokształt wpływu na środowisko. Obejmuje to emisje do powietrza, wody i gruntów, wytwarzanie odpadów, wykorzystanie surowców, efektywność energetyczną, hałas, zapobieganie wypadkom oraz rekultywację terenu po zamknięciu. Warunki pozwolenia, w tym dopuszczalne wielkości emisji, muszą być oparte na najlepszych dostępnych technikach (BAT).
Opublikowany w kwietniu 2022 r. projekt zmiany dyrektywy IED zakłada m.in. objęcie dyrektywą gospodarstw prowadzących intensywny chów bydła, gdzie wielkość gospodarstwa określona została jako 150 DJP oraz zmianę zasad określania wielkości gospodarstw dotychczas objętych dyrektywą ze stanowisk na DJP (świnie i drób): każde gospodarstwo o wielkości 150 DJP lub więcej oraz gospodarstwa mieszane 150 DJP i więcej.
Zgodnie ze stanowiskiem Rządu RP, a więc nie tylko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ale również Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Polska była przeciwna włączeniu sektora bydła w zakres przedmiotowy dyrektywy oraz opowiadała się za określaniem wielkości gospodarstw utrzymujących świnie lub drób zgodnie z dotychczasowymi zasadami.
W marcu 2023 r. przyjęte zostało wspólne stanowisko państw członkowskich, tzw. podejście ogólne, które Polska poparta ze względu na daleko idące ograniczenie obostrzeń wynikających z pierwotnej propozycji Komisji. Stanowisko Rady jest kompromisem, w którym wyważone zostały głosy wszystkich 27 państw członkowskich, z których część opowiadała się za przyjęciem propozycji Komisji bez zmian, a część była gotowa zaakceptować nieco tylko zwiększone progi wielkości gospodarstw.
Stanowisko Rady zakłada, że dla gospodarstw utrzymujących bydło, świnie albo stada mieszane próg wielkości wynosi 350 DJP a dla gospodarstw utrzymujących drób 280 DJP. W dokumencie znalazły się również inne, korzystne dla sektora rolnego zmiany, takie jak wykluczenie gospodarstw prowadzących ekstensywny chów bydła i świń czy przepisy przejściowe wydłużające okres na dostosowanie się gospodarstw do nowych wymogów nawet o dwa tata w stosunku do pozostałych instalacji przemysłowych, tj. do końca 2031 r.
Przyjęte podejście ogólne nie podlega już zmianie. Będzie ono jednak ewaluowało w toku prac toczących się w trilogu. Prezydencja, która prowadzi te negocjacje w imieniu Rady każdorazowo będzie prosiła o zgodę na zmianę mandatu Rady wszystkie państwa członkowskie.
Parlament Europejski przyjął swoje stanowisko w lipcu 2023 r. W stanowisku tym bydło nie jest objęte przepisami dyrektywy, a dyrektywa ma zastosowanie do intensywnego chowu drobiu i świń osiągającego niższy z dwóch progów:
- obliczony według dotychczasowych zasad (ponad 40 000 stanowisk dla drobiu, 2000 dla tuczników, 750 dla macior) lub
- gdy jest to gospodarstwo o wielkości 750 DJP lub więcej.
W tej sytuacji jest mało prawdopodobne, aby dyrektywa miała obowiązywać w zakresie, w jakim planowała to Komisja Europejska, w stosunku do czego organizacje w swoim apelu wyrażają obawy.
Zapewniam Państwa, że mój resort ściśle współpracuje z Ministerstwem Klimatu i Środowiska od początku prac nad projektem dyrektywy, a stanowisko Polski na posiedzenia gremiów UE jest każdorazowo uzgadniane pomiędzy naszymi ministerstwami. Zapewniam Państwa również, że w pracach nad projektem toczących się w tej chwili w trilogach Polska będzie opowiadać się za rozwiązaniami korzystnymi dla polskiego rolnictwa.
