W odpowiedzi na pisma Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie usprawnień aplikacji suszowej oraz opracowania systemu ogłaszania suszy na danym terenie, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiło pismo w tej sprawie.

 System Monitoringu Suszy Rolniczej podlega ciągłej rozbudowie i doskonaleniu.

W latach 2020-2022 w Systemie Monitoringu Suszy przy określeniu klimatycznego bilansu wodnego (KBW), za pomocą którego wyznaczany jest obszar z suszą rolniczą,wykorzystywano metodę określającą opad atmosferyczny z radarów naziemnych IMGW–PIB o rozdzielczości 1 km x 1 km, dających informację o opadzie z 312 000 punktów pomiarowych, pozyskiwanych z częstotliwością co 10 minut.

W 2023 roku z uwagi unowocześnienie bazy pomiarowej przez IMGW-PIB, polegającej m.in. na wykorzystaniu nowych naziemnych radarów (Radar Meteor
735CDP10), określających opad atmosferyczny o rozdzielczości 500 m x 500 m, co umożliwia otrzymanie 1 248 000 danych pomiarowych w Polsce, pozyskiwanych z częstotliwością co 5 minut. Dane te pochodzą z sieci POLRAD i wykorzystywane są wprowadzonym Systemie w modelowaniu map KBW. POLRAD jest polską siecią radarów meteorologicznych, naziemnych urządzeń teledetekcyjnych. Pozyskiwane dane z tej sieci są niezwykle ważne z uwagi na bardzo istotny element, jakim jest opad atmosferyczny w klimatycznym bilansie wodnym, który w bardzo dużym stopniu decyduje o wielkości suszy rolniczej. Uzyskanie takich informacji pozwala na znaczne uszczegółowienie pola opadów (obszaru z suszą) dla działek ewidencyjnych, gminy, powiatu. Zdecydowanie też zwiększa dokładność wyznaczenia obszarów ze stratami plonów z powodu deficytu wody.

Niezależnie od danych z radarów naziemnych w dalszym ciągu wykorzystywane są dane meteorologiczne pochodzące z punktów pomiarowych. Baza tych danych ciągle ulega znacznemu zwiększeniu, w pierwszym półroczu bieżącego roku przybyło 303 stacje z systemu EDWIN oraz 18 stacji samorządowych. W sumie w prowadzonym Systemie wykorzystywane były dane meteorologiczne z 1072 punktów pomiarowych.

Ponad to z uwagi na zastosowanie cyfrowych map glebowych w skali 1 : 5 000 znacznie zwiększyła się szczegółowość wyznaczenia suszy rolniczej wynosząca 5 metrów w terenie. W latach ubiegłych w dużej mierze do wyznaczania suszy rolniczej wykorzystywane były cyfrowe mapy glebowe w skali 1: 25 000 o znacznie mniejszej rozdzielczości.

Określenie rzeczywistych strat w poszczególnych gospodarstwach rolnych spowodowanych wystąpieniem suszy byłyby możliwe po wprowadzeniu obowiązku
prowadzenia rachunkowości rolnej i przedstawieniu przez producentów rolnych danych finansowych z gospodarstwa rolnego.

Jednocześnie MRiRW informuje, że przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. poz. 1350), stanowią podstawę prawną do procesu szacowania tegorocznych szkód suszowych na potrzeby udzielania pomocy dla producentów rolnych.

Na podstawie powyższych przepisów- warunkiem ubiegania się o pomoc jest protokół z oszacowania szkód wygenerowany przez aplikację publiczną, a zatem aby uzyskać protokół z oszacowania szkód suszowych należy do 15 października złożyć wniosek o oszacowanie szkód za pośrednictwem publicznej aplikacji.

Producent rolny ma prawo do kilkukrotnego uzupełniania strat w poszczególnych uprawach w miarę ich obejmowania suszą wskazywaną przez System Monitoringu Suszy Rolniczej do czasu potwierdzenia ostatniego zgłoszenia poprzez podpisanie wniosku o oszacowanie strat Profilem Zaufanym.
Wniosek o oszacowanie szkód powstałych w wyniku suszy może złożyć każdy producent rolny, który złożył wniosek o przyznanie płatności w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w roku, w którym wystąpiła susza i posiada Profil Zaufany tylko jeden raz.

Dodatkowo (nie jest to obligatoryjne) producent rolny może zgłosić wystąpienie szkód w terminie umożliwiającym ich oszacowanie przez powołaną przez wojewodę Komisję ds. szacowania strat, nie później niż do dnia 15 września roku wystąpienia szkody.

Komisja oszacowuje szkody spowodowane przez suszę w terminie do dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku przez producenta rolnego, nie później niż do czasu zbioru plonu głównego danej uprawy albo jej likwidacji i nie wcześniej niż od wschodów upraw.

Komisja składa jeden raport z oszacowania szkód w danym gospodarstwie rolnym za pomocą publicznej aplikacji w terminie 60 dni od dnia oszacowania szkód
spowodowanych przez suszę nie później niż do dnia 15 października roku wystąpienia suszy oraz przekazuje uwierzytelniony przez członków komisji wydruk
tego raportu wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce powstania szkód.

Jednocześnie zgłoszenie przez producenta rolnego wniosku o oszacowanie przez Komisję powołaną przez Wojewodę strat w uprawach rolnych spowodowanych
przez suszę nie zastępuje złożenia przez tego producenta rolnego wniosku za pośrednictwem publicznej aplikacji, która generuje protokół lub kalkulację z oszacowania szkód.

Przedstawiając powyższe resort informuje, że aplikacja „zgłoś szkodę rolniczą” w części dotyczącej możliwości wypełniania wniosków przez producentów rolnych została uruchomiona. Uruchomienie możliwości podpisywania wniosków planuje się na 20 września 2023 r.