W związku z pismem Krjoawej Rady Izb Rolniczych z dnia 17 maja 2023 r. >>> przekazującym wniosek Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego o wprowadzenie obowiązku co najmniej 50% kontraktacji surowców bezpośrednio od producentów miejscowych Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w swojej odpowiedzi z dnia 24 maja 2023 r. >>> informuje, co następuje:

Handel produktami rolnymi w Polsce odbywa się na zasadach wolnorynkowych, tj. w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji pomiędzy kupującymi a sprzedającymi po ustalonej przez nich cenie. Podmioty działające na wolnym rynku w zależności od sytuacji popytowo-podażowej oraz kształtowania się cen podejmują decyzje o kupnie lub sprzedaży.
Zawieranie umów kontraktacyjnych z rolnikami przez zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego odbywa się na zasadach dobrowolności.
Rolą państwa jest natomiast tworzenie warunków – szczególnie prawnych sprzyjających upowszechnianiu trwałych dobrowolnych powiązań producentów rolnych z przetwórcami i handlowcami w formie umów kontraktacyjnych uwzględniających interesy obu stron kontraktu. Dlatego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi stale zachęca do zawierania długoterminowych umów na dostarczanie produktów rolnych zarówno rolników jak i podmioty nabywające produkty rolne (zakłady przetwórcze, punkty skupu).
Przykładowy wzór umowy kontraktacji, opracowany przez MRiRW, UOKIK, KOWR oraz przedstawicieli sektora rolnego znajduje się pod adresem na stronie internetowej MRiRW:
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/umowa-kontraktacji-w-sektorze-owocow-proponowane-przedzialy-cenowe-w-sezonie-2019-r
Uwzględniając dobrowolny charakter umów kontraktacyjnych ustawowe (z mocy prawa), nałożenie obowiązku do zawierania takich umów nie jest możliwe. Takie rozwiązanie budzi wątpliwości w zakresie zgodności z przepisami prawa krajowego oraz UE, tj. swobodą działalności gospodarczej, która należy do podstawowych zasad ustroju i jest objęta gwarancjami konstytucyjnymi (art. 20 i 22 Konstytucji RP), swobodą przepływu towarów (art. 34 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), swobodą przedsiębiorczości (art.49 TFUE) oraz zasadami jednolitego rynku UE.
Wskazać również należy, że ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych od 3 października 2015 r. został wprowadzony obowiązek zawarcia pisemnej umowy pomiędzy producentem produktów rolnych, a pierwszym nabywcą i dotyczy sektorów produktów rolnych: zboża, burak cukrowy, mleko surowe, chmiel, len i konopie, owoce i warzywa, tytoń, wołowina i cielęcina, wieprzowina, baranina i kozina, jaja, mięso drobiowe.
Przepisy stanowią, że umowa zawierana jest przed dostawą, nie podaje jednak w jakim terminie.