Poniżej przedstawiamy odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wniosek Rad Powiatowych Mazowieckiej Izby Rolniczej, przekazany przez Zarzadu KRIR, dotyczący sposobu naliczania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa płatności do gruntów rolnych na podstawie pomiaru powierzchni użytkowanej rolniczo na obrazie ortofotomapy w granicach działki ewidencyjnej (PEG).

 

 

 

 

Podstawą prawną do kontroli wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich w oparciu o bazę referencyjną systemu LPIS stanowią przepisy prawa wspólnotowego, w szczególności:

• art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, który stanowi, że system identyfikacji działek rolnych ustanawiany jest na podstawie map lub ewidencji gruntów z wykorzystaniem technik skomputeryzowanego systemu informacji geograficznych (ortoobrazów lotniczych lub satelitarnych), tzw. system LPIS,
• art. 12 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, który stanowi, że rolnikowi wraz z wnioskiem spersonalizowanym przekazywane są informacje dotyczące maksymalnego obszaru kwalifikującego się do jednolitej płatności obszarowej na danej działce referencyjnej oraz że rolnik, na załączniku graficznym zawierającym granice działek referencyjnych oraz ich unikalną identyfikację, wskazuje położenie działek rolnych,
• art. 24 ust 1 lit. c rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, który stanowi, że należy przeprowadzać kontrole administracyjne dotyczące zgodności pomiędzy działkami rolnymi zadeklarowanymi we wniosku a działkami referencyjnymi w systemie LPIS i kwalifikacji powierzchni do przyznania płatności,
• art. 50 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, który stanowi, że w przypadku gdy obszar zadeklarowany we wniosku przekracza obszar ustalony dla danej grupy upraw, do obliczenia pomocy zostanie zastosowany obszar ustalony dla tej grupy upraw.

Ponadto MRiRW informuje, iż w raportach kontrolnych z przeprowadzonych w Polsce misji audytowych Europejskiego Trybunału Obrachunkowego oraz Komisji Europejskiej audytorzy zwracając uwagę na uchybienia w polskim Systemie Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS) stwierdzili, że w stosunku do tej samej działki ewidencyjnej Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa podaje rolnikowi dwie wielkości referencyjne, tj.: powierzchnię JPO z EGiB (Ewidencji Gruntów i Budynków) oraz powierzchnię JPO PEG (powierzchnia ewidencyjno-gospodarcza wyznaczana przez ARiMR na podstawie pomiaru powierzchni użytkowanej rolniczo na obrazie ortofotomapy w granicach działki ewidencyjnej), co nie jest w pełni zgodne z wymogami UE. Z ustaleń audytorów wynika, iż w LPIS nie mogą funkcjonować równolegle dwie bazy referencyjne z różnymi wielkościami powierzchni działek. Powinna funkcjonować jedna baza referencyjna oparta na GIS stanowiąca aktualną (rzeczywistą) powierzchnię działek rolnych.

Jednocześnie, zgodnie z wytyczną Komisji Europejskiej z 2009 roku, w wyniku kontroli administracyjnych przeprowadzanych zgodnie z art. 24 ust. 1 lit. c rozporządzenia Komisji (WE) Nr 796/2004, nie można dokonać żadnych płatności do powierzchni wykraczających poza działkę referencyjną. Dodatkowo, ustalana w toku kontroli na miejscu powierzchnia, w celu obliczenia kwoty pomocy, zgodnie z art. 50 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, musi zostać ograniczona do maksymalnego obszaru kwalifikowanego ustalonego dla działki referencyjnej w systemie LPIS. Maksymalną powierzchnię referencyjną (PEG) określoną w systemie LPIS dla danej działki ewidencyjnej stanowią grunty rolne spełniające kryteria określone w art. 124 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009 (uprzednio art. 143b ust. 5 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1782/2003). Zatem kontrole administracyjne prowadzone są w oparciu o powierzchnie referencyjne systemu LPIS oraz załączniki graficzne, na których rolnik zaznacza położenie działek rolnych na danej działce ewidencyjnej.

Jednocześnie resort rolnictwa podkreśla, że definicja gruntów rolnych kwalifikujących się do płatności bezpośrednich określona w art. 124 ust. 2 rozporządzenia Rady Nr 73/2009, na podstawie której wyznaczana jest powierzchnia PEG, różni się od definicji użytków rolnych określonych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2001 r. Nr 38, poz. 454, z późn. zm.), na podstawie której określane są powierzchnie użytków rolnych w Ewidencji Gruntów i Budynków (EGiB). A zatem powierzchnie użytków rolnych określone w systemie EGiB nie mogą stanowić powierzchni referencyjnej dla jednolitej płatności obszarowej.

Z uwagi na fakt, że ARiMR system LPIS wdrażała etapowo, w latach 2004-2008 kwalifikowanie powierzchni do płatności bezpośrednich było prowadzone w oparciu o Ewidencję Gruntów i Budynków oraz o powierzchnie referencyjne PEG w systemie LPIS. Z uwagi również na stwierdzane błędy w wyznaczeniu powierzchni referencyjnych oraz nieaktualnych danych w EGiB, kwalifikowanie powierzchni do płatności odbywało się na podstawie oświadczeń rolników.

Ponadto w raporcie z czynności kontrolnych Komisja Europejska podnosi, „że stwierdzone uchybienia w dalszym ciągu będą stanowiły podstawę korekt finansowych mających zastosowanie wobec poniesionych wydatków aż do czasu wdrożenia skutecznych środków naprawczych".

W związku z powyższym, do Komisji Europejskiej został przekazany harmonogram wdrażania rekomendacji, zgodnie z którym Polska zobowiązała się, że od 2009 roku do wyliczenia powierzchni uprawnionej do płatności stosowana będzie wyłącznie powierzchnia PEG, której wartość jest ustalona na podstawie ortofotomapy. Natomiast dane z EGiB będą wykorzystywane jedynie w zakresie identyfikacji i lokalizacji przestrzennej działki rolnej oraz powierzchni całkowitej działki ewidencyjnej z urzędowego rejestru, jakim jest EGiB.

Mając na uwadze wytyczne Komisji, na rok 2009 w Agencji zaktualizowano i zweryfikowano bazy referencyjne systemu LPIS. W wyniku przeprowadzonej weryfikacji na rok 2009 wykonano aktualizację i przetworzenie przebiegu granic odniesienia i pól zagospodarowania wektorowych warstw znajdujących się w systemie LPIS/GIS. Wektorowa warstwa pól zagospodarowania została zaktualizowana w oparciu o wyniki kontroli administracyjnych, zmiany wykreślone przez rolników na załącznikach graficznych oraz wyniki kontroli na miejscu prowadzonej metodą FOTO.

Należy jednak podkreślić, że powierzchnie ustalone przez pracowników biur powiatowych w trakcie kontroli administracyjnej będą podstawą do zmiany wartości powierzchni ewidencyjno - gospodarczej (PEG) na danej działce ewidencyjnej. Ponadto powierzchnie grup upraw ustalone w trakcie kontroli na miejscu (metoda inspekcji terenowej oraz FOTO) będą stanowiły podstawę przyznania płatności również w przypadku, gdy powierzchnia ustalona w trakcie kontroli na miejscu jest większa niż powierzchnia PEG. Aktualizacja powierzchni kwalifikowanych w ramach działek ewidencyjnych będzie następowała w oparciu o prawidłowe wyniki pomiaru przeprowadzonego podczas kontroli na miejscu.

Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że zasady przeprowadzana kontroli administracyjnej wniosków, w tym w zakresie weryfikacji powierzchni zadeklarowanych we wnioskach w oparciu o dane zawarte w bazie referencyjnej LPIS, są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa i szczegółowymi wytycznymi Komisji Europejskiej, obowiązującymi we wszystkich państwach członkowskich. W trakcie kontroli powierzchni przeprowadzana jest wizualizacja działek i dokonuje się pomiarów powierzchni, a w przypadku stwierdzenia rozbieżności, rolnik wzywany jest do złożenia wyjaśnień. Natomiast w przypadku, gdy dane zawarte w bazie referencyjnej LPIS jednoznacznie wskazują na nieprawidłową deklarację rolnika, w świetle przytoczonych powyżej przepisów, nie ma podstaw do uznania powierzchni deklarowanej jako kwalifikującej się do płatności.

Odnosząc się do kwestii deklaracji we wniosku powierzchni faktycznie użytkowanych rolniczo należy podkreślić, że weryfikacja tych powierzchni w bazie LPIS odnosi się do sprawdzenia, czy powierzchnia działki rolnej na danej działce ewidencyjnej nie przekracza powierzchni uprawnionej do jednolitej płatności obszarowej na tej działce ewidencyjnej w bazie LPIS. Oznacza to, że zgodnie z art. 24 ust. 1 lit c rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, nie można zakwalifikować do płatności powierzchni przekraczających maksymalny obszar kwalifikowany (powierzchnia PEG) na danej działce ewidencyjnej.

Przykład dotyczący powierzchni działki ewidencyjnej, do której w latach poprzednich były przyznawane płatności, wskazuje na sytuację, kiedy do kontroli uwzględniane były powierzchnie określone w Ewidencji Gruntów i Budynków, tzw. dane opisowe, co zostało zakwestionowane przez Komisję Europejską. W związku z obowiązkiem wykorzystywania w kontroli administracyjnej jedynie danych dotyczących powierzchni wyznaczonych wektorowo, występują różnice pomiędzy danymi opisowymi zawartymi w EGiB, a danymi graficznymi (PEG), które odzwierciedlają jedynie powierzchnie gruntów uprawnionych do jednolitej płatności obszarowej i zgodnie z powołanym przepisem art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, stanowią powierzchnie referencyjne, w oparciu o które przeprowadzane są kontrole administracyjne wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich.

Odnosząc się do kolejnej kwestii tj. przyznawania płatności do powierzchni zadeklarowanej we wniosku - mniejszej niż maksymalny kwalifikowany obszar (PEG) na danej działce ewidencyjnej, należy wskazać, że zgodnie z przepisami art. 50 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 jeżeli obszar stwierdzony jest większy niż obszar zadeklarowany we wniosku, do obliczania płatności uwzględnia się obszar zadeklarowany. Oznacza to w tym przypadku, że płatność może być przyznana maksymalnie do powierzchni zadeklarowanej we wniosku, a nie do powierzchni kwalifikowanej (PEG) wyznaczonej na działce ewidencyjnej.

Odnosząc się do kwestii dotyczącej dotrzymania zobowiązań wieloletnich przez rolników. Mając na uwadze art. 73 ust. 4 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 796/2004, zgodnie z którym obowiązek zwrotu nienależnych płatności nie ma zastosowania jeżeli dana płatność została dokonana na skutek pomyłki właściwego organu oraz jeśli błąd nie mógł zostać wykryty przez rolnika, Agencja nie będzie dochodziła zwrotu wcześniej wypłaconych środków między innymi z tytułu niedotrzymanego zobowiązania ONW, rolnośrodowiskowego, jeżeli wynika ono z wyznaczenia mniejszej powierzchni PEG.

Mając na uwadze powyższe MRiRW informuje, że zasady weryfikacji powierzchni uprawnionej do płatności stosowane w 2009 roku, wynikają wprost z przepisów prawa wspólnotowego, a także z obowiązku wdrożenia zaleceń i rekomendacji Komisji Europejskiej i Europejskiego  Trybunału Obrachunkowego  z kontroli przeprowadzonych za lata 2005 - 2008.