Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił 12 października 2021 r. do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rozważenie możliwości prawnych pozwalających na wypłatę w 2021 roku zaliczek dopłat bezpośrednich i płatności PROW wszystkim rolnikom, również tym, u których prowadzone są kontrole administracyjne, foto czy na miejscu. Przyjęte w poprzednich latach zasady wypłacania zaliczek tylko tym rolnikom, którzy nie podlegali w danym roku kontrolom budzi niezadowolenie rolników i poczucie niesprawiedliwego traktowania przez organy władzy państwowej. Zdaniem samorządu rolniczego zaliczki powinny być wypłacane wszystkim rolnikom, a po zakończeniu kontroli i wydaniu decyzji należałoby wykonać końcowe rozliczenie.

W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady resort rolnictwa udzielił pismem z 22.10.2021 r. następujących wyjaśnień:

"Płatności bezpośrednie oraz płatności obszarowe PROW to instrumenty wsparcia stosowane na podstawie przepisów unijnych. W przepisach tych określone są również zasady wypłaty tego wsparcia oraz maksymalny poziom zaliczek.

Zgodnie z art. 75 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 płatności nie dokonuje się przed zakończeniem weryfikacji warunków kwalifikowalności dokonywanej przez państwa członkowskie, tj. przed kontrolami administracyjnymi uzupełnionymi kontrolami na miejscu. W drodze odstępstwa zaliczki na wsparcie przyznane w ramach rozwoju obszarów wiejskich mogą być wypłacane po zakończeniu kontroli administracyjnych.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom polskich rolników dotyczącym jak najwcześniejszej realizacji środków z tytułu dopłat, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi co roku podejmował decyzję o wypłacie płatności zaliczkowych. Ponadto Polska wielokrotnie zabiegała w Komisji Europejskiej o możliwość wypłaty zaliczek na zwiększonym poziomie, jak również o możliwość wypłaty zaliczek płatności bezpośrednich pomimo niezakończonych kontroli na miejscu.

Również w roku bieżącym Polska przedstawiała takie stanowisko w pracach na forum UE nad aktem wykonawczym dotyczącym realizacji zaliczek za 2021 r. W rezultacie zwiększony został poziom zaliczek (z 50% do 70% w przypadku płatności bezpośrednich oraz z 75% do 85% w przypadku płatności obszarowych PROW). Jednakże pomimo interwencji Polski, postulat dotyczący możliwości wypłaty płatności bezpośrednich przed zakończeniem kontroli na miejscu nie został uwzględniony w przepisach unijnych.

Należy wyjaśnić, że podobnie jak w latach ubiegłych Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ma możliwość wykorzystania pewnych, dopuszczonych przez Komisję Europejską, mechanizmów elastyczności w celu zapewnienia sprawnej wypłaty płatności zaliczkowych. Możliwe jest bowiem m.in. wypłacenie zaliczek w ramach niektórych schematów pomocowych, takich jak system jednolitej płatności obszarowej lub dobrowolne wsparcie związane z produkcją, dla których zakończone zostały kontrole na miejscu i nie wykazały one nieprawidłowości.

W latach 2016-2020 odsetek rolników z zaliczkami płatności bezpośrednich kształtował się w przedziale 95,1%-98,5% wszystkich wnioskujących o to wsparcie.

Na koniec pragnę zapewnić, że ARiMR dokłada wszelkich starań, aby zaliczki na poczet płatności bezpośrednich oraz płatności obszarowych PROW za 2021 r. były realizowane sprawnie, nie odstępując przy tym od wymaganej przepisami unijnymi weryfikacji warunków kwalifikowalności."