Realizując wniosek przyjęty na VI Posiedzeniu Krajowej Rady Izb Rolniczych w dniu 9.12.2020 r., Zarząd Krajowej Rady wystąpił 4 stycznia 2021 r. do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych umożliwiających emerytowi KRUS dalsze prowadzenie gospodarstwa.
Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, aby uzyskać prawo do emerytury rolniczej w pełnej wysokości rolnik powinien m.in. zaprzestać prowadzenia gospodarstwa rolnego. Stosownie do art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2020 r. poz. 782), wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2–8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.
Co do zasady, uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego (art. 28 ust. 4 ww. ustawy).
W ocenie samorządu rolniczego, konieczność zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego jest krzywdząca dla rolników, tym bardziej, że wielu z nich nie ma następców, którym mogliby przekazać gospodarstwo. Ponadto wielu rolników, pomimo osiągnięcia wymaganych okresów składkowych, w dalszym ciągu chciałoby prowadzić działalność rolniczą ze względów ekonomicznych (emerytura nie wystarcza na zapewnienie godziwego poziomu życia). Wymóg, by rolnicy przestali być właścicielami (posiadaczami) gospodarstw rolniczych stoi w sprzeczności z art. 21 i art. 23 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Rzeczpospolita Polska chroni wszak własność, rolnicy nie powinni więc być pozbawiani własności swoich gospodarstw, by uzyskać prawo do pełnej emerytury (chociaż przez całe życie zawodowe odprowadzali odpowiednie składki i osiągnęli określony wiek).
Tym samym, zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego powinno stanowić uprawnienie rolnika, który osiągnął wiek i okres składkowy umożliwiający przyznanie emerytury, a nie prawny obowiązek.
Problemem również jest regulowanie podatków lokalnych w związku z przekształceniem podatku rolnego w podatek od nieruchomości za siedlisko rolnika który przeszedł na emeryturę a w siedlisku pozostały budynki gospodarcze np. obora czy stodoła. Jeżeli rolnik uprawniony do emerytury rolniczej zdecyduje się na zaprzestanie gospodarstwa rolnego, pozostawiając jednak własność siedliska, to takie nieruchomości w dalszym ciągu powinny być opodatkowane podatkiem rolnym, a nie podatkiem od nieruchomości. Obecnie bowiem rolnik – emeryt musi płacić znacznie wyższe podatki tj. od nieruchomości za pozostawione budynki (w tym często budynek mieszkalny), pomimo że emerytura rolnicza oznacza realny spadek wysokości jego przychodów w stosunku do otrzymywanego z prowadzonej działalności rolniczej.
W tym zakresie zatem Krajowa Rada Izb Rolniczych wnioskuje o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych umożliwiających emerytowi KRUS dalsze prowadzenie gospodarstwa ewentualnie zmianę w uzgodnieniu z Ministrem Finansów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333) oraz ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170), w tym zakresie. Jednocześnie, w takiej sytuacji należałoby zapewnić odpowiednią dodatkową „subwencję” finansową gminom w zamian za utracone dochody z tytułu podatku od nieruchomości.
