24 lipca br. Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych przekazał Ministrowi Gospodarki w imieniu samorządu rolniczego opinię do projektu Programu Innowacyjna Energetyka – Rolnictwo Energetyczne. Mając na względzie założenia do programu, zgodnie z którymi rolnictwo, jako niezwykle istotny z punktu widzenia gospodarczego sektor, stanowić miałoby podstawę dla rozwoju energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, Zarząd KRIR wyraził swoje uznanie resortowi gospodarki za tą inicjatywę, która - przy prawidłowej realizacji wszystkich aspektów programu – w sposób istotny przyczynić się może do rozwoju gospodarczego polskich obszarów wiejskich, dywersyfikacji dochodów producentów rolnych, a także wypełnienia międzynarodowych zobowiązań naszego kraju w kwestii zwiększenia udziału energii odnawialnej w całkowitym bilansie jej zużycia.
Odnosząc się w sposób bardziej szczegółowy do przedłożonego do konsultacji projektu programu, Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych przedstawił ponadto następujące uwagi do do niektórych punktów niniejszego dokumentu:
- Ad. 4 „Wykorzystanie ww. odpadów (pochodzenia rolniczego – przyp.) (które w dużej części zamiast zagospodarowania poddaje się procesowi składowania na terenie gospodarstwa, często niezgodnie z wymogami dotyczącymi ich składowania) do produkcji biogazu rolniczego chroni środowisko przed zanieczyszczeniem."
Należy podkreślić, iż składowanie niektórych odpadów pochodzenia rolniczego m.in. pozostałości uprawianych roślin lub odchodów zwierzęcych związane jest z procesami chemicznymi zachodzącymi w trakcie takiego składowania, w wyniku których odpady te mogą w dalszej kolejności zostać wykorzystane jako pełnowartościowy nawóz na uprawianych użytkach rolnych. Dlatego też ich składowanie jest integralną częścią procesu zwiększania przyswajalności zawartych w nawozach organicznych składników, co przyczynia się do ich efektywniejszego wykorzystania przez rośliny, a tym samym – wbrew cytowanemu powyżej stwierdzeniu – również pozwala na lepszą ochronę środowiska przed ewentualnymi zanieczyszczeniami. Ponadto, z kontroli przeprowadzanych w gospodarstwach rolnych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wynika, iż częste – jak określono w projekcie programu – nieprawidłowości związane ze składowaniem nawozów organicznych nie mają miejsca. W informacji na ten temat opracowanej przez Departament Komunikacji Społecznej ARiMR opublikowanej na stronie Agencji w dniu 16 lipca br. wynika, iż:
„Z dotychczas przeprowadzonych przez ARiMR kontroli wymogów wzajemnej zgodności (cross compliance), wynika, że polscy rolnicy dobrze wypełniają unijne normy dotyczące ochrony środowiska naturalnego oraz utrzymania gruntów w dobrej kulturze rolnej. Na około tysiąc kontroli jedynie w kilku przypadkach okazało się, że wymogi dotyczące ochrony środowiska nie są przestrzegane, a nieprawidłowości dotyczą ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego.”
- Ad. 6 „Dostawy te (gazu wyprodukowanego w biogazowniach rolniczych – przyp.) mogą być wykorzystywane w miejscu lokalizacji biogazowi, to jest w rejonach, do których gaz obecnie jest dostarczany”
Cytowane
powyżej stwierdzenie sugeruje, że lokalizacja biogazowni rolniczych skorelowana
będzie z aktualną siecią dostaw surowca gazowego wypełniając w niej luki,
dzięki czemu finalnie zwiększyłby się zasięg podaży gazu, w szczególności w
gminach
o charakterze wiejskim. Słuszność tej argumentacji przysłania jednak fakt, iż
różnice w koncentracji produkcji zwierzęcej, która w głównej mierze ma być
dostarczycielem surowca dla biogazowni, mogą powodować nieodpowiednie
zabezpieczenie ilościowe odpadów rolniczych. Konsekwencją tego mogą być stałe
lub czasowe niedobory surowca do przerobu, co mając na uwadze poziom nakładów
inwestycyjnych na budowę biogazowni przedłużyło by amortyzację takich zakładów
nie zapewniając jednocześnie stabilnych dostaw paliwa gazowego do lokalnych
gospodarstw domowych. Dlatego też, w opinii samorządu rolniczego budowa
obiektów tego typu poprzedzona zostać powinna analizą produkcji rolnej w danym
regionie, tak aby uniknąć ewentualnych niedoborów surowcowych, analogicznie jak
ma to miejsce w przypadku zakładów przetwórczych w innych sektorach
gospodarczych. Odpowiednie zabezpieczenie surowcowe pozwoli na realizację
programowych założeń, zgodnie z którymi w skali roku wytwarzana w urządzeniach
biogazowych energia odpowiada 90-95% zainstalowanej mocy. Ewentualne
niepowodzenia inwestorów w tym zakresie mogłyby negatywnie wpłynąć na decyzje potencjalnych
zainteresowanych podobnym przedsięwzięciem w innych rejonach kraju.
- Ad. 6.2
Mając na uwadze sugerowane zmiany prawne konieczne do stworzenia legislacji
przyjaznej inwestycjom mieszczącym się w założeniach do programu, w
szczególności w kontekście rozszerzenia definicji nawozów naturalnych o przetworzone i
nieprzetworzone produkty powstałe w biogazowni rolniczej w procesie metanowej
fermentacji biomasy, należy zwrócić w tym przypadku uwagę na konieczność
jednoczesnego opracowania norm jakościowych nawozu stanowiącego produkt uboczny
z działalności biogazowni z obligatoryjnym podawaniem do wiadomości rolników procentowego składu
chemicznego, tak aby rolnicy mogli użytkować go zgodnie ze zobowiązaniami
wynikającymi z zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) oraz Kodeksem
Dobrej Praktyki Rolniczej. W przypadku tego ostatniego wydaje się, iż dokument ten również będzie wymagał
pewnej aktualizacji w omawianym zakresie.
- Ad. 7 Działania informacyjno-edukacyjne, o których mowa w programie, bezsprzecznie stanowią bardzo istotny element szybkiego rozwoju efektywnej sieci biogazowni rolniczych, podobnie jak ma to miejsce w przypadku każdego przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym. Mając na uwadze rolników – grupę społeczną bezpośrednio zainteresowaną rozwojem tego sektora energii – w imieniu Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych pragnę zadeklarować Panu Premierowi gotowość samorządu rolniczego do realizacji akcji informacyjnych i promocyjnych skierowanych do producentów rolnych, których celem miało by być podniesienie świadomości w kwestii zasad funkcjonowania biogazowni rolniczych, możliwości dywersyfikacji działalności i dochodów w tym zakresie i korzyści – zarówno ekonomicznych jak i środowiskowych – wynikających z rozwoju tego sektora. Zadania szkoleniowe i informacyjne są ważną częścią działalności wojewódzkich izb rolniczych, a dobrze rozwinięta sieć biur powiatowych stwarza odpowiednie możliwości bezpośredniego dotarcia do rolników. Mając na względzie dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie wynikające m.in. z owocnej współpracy z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jestem przekonany, iż samorząd rolniczy w sposób odpowiedni zrealizowałby niektóre działania skierowane do rolników i producentów rolnych wymienionych w pkt 7.2 programu. Odnosząc się jednocześnie do przedstawionych w projekcie źródeł finansowego wsparcia inwestycji w biogazownie rolnicze, należy zwrócić uwagę na konieczność zabezpieczenia środków również na działania informacyjne, które nie zostały ujęte w żadnym z punktów projektu programu.
Zadeklarowana została jednocześnie chęć dalszego uczestnictwa samorządu rolniczego w konsultacjach
merytorycznych programu, a w dalszej kolejności jego realizacji. Stanowisko przekazane zostało również do wiadomości Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego.