W odpowiedzi na wniosek KRIR >>> z dnia 27 marca 2020 r. w sprawie zmian przepisów mających na celu zmniejszenie ilości dokumentów potrzebnych do złożenia wniosków na działanie "Modernizacja gospodarstw rolnych" oraz "Premia dla młodych rolników", Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w odpowiedzi z dnia 7 maja 2020 r. poinformowało, iż wymaganie oświadczeń od wnioskodawców/beneficjentów zamiast zaświadczeń lub innych dokumentów nie jest prawidłowe ani wystarczające.

Poniżej treść całej odpowiedzi:

"Odnosząc się do Państwa wniosków, przede wszystkim należy przypomnieć, iż zgodnie z przepisami prawa UE państwa członkowskie mają obowiązek zapewnienia możliwości weryfikacji wszystkich warunków przyznania i wypłaty pomocy w ramach instrumentów wsparcia objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.

Jednym z warunków dostępu, w kilku instrumentach wsparcia (w tym „Modernizacja gospodarstw rolnych”, „Premie dla młodych rolników), jest wielkość ekonomiczna gospodarstwa. Wielkość ekonomiczna gospodarstwa jest ustalana na podstawie całkowitej rocznej standardowej produkcji gospodarstwa wyrażonej w euro. Przy ustalaniu wielkości ekonomicznej gospodarstwa (w przypadku „Premii dla młodych rolników” – wyjściowej oraz docelowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa, gdyż jednym z warunków wsparcia jest to, że biznesplan zapewnia osiągnięcie wzrostu wielkości ekonomicznej gospodarstwa), bierze się pod uwagę stan średni zwierząt w odpowiednim roku. Tabele dotyczące obrotu stada, w formularzu biznesplanu opracowanym przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej na zlecenie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, służą obliczaniu wielkości ekonomicznej gospodarstw w przypadku prowadzenia bądź planowania produkcji zwierzęcej. W związku z powyższym, nie ma możliwości rezygnacji z tego elementu biznesplanu „przy ubieganiu się o wsparcie na zakup maszyn”.

Odnosząc się do wniosku dotyczącego „zastąpienia zaświadczeń składanych przez rolnika (…) oświadczeniami beneficjentów” w ww. instrumentach PROW 2014–2020, uprzejmie informuję, iż dotychczasowe ustalenia audytów i kontroli zewnętrznych Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wskazywały, iż wymaganie oświadczeń od wnioskodawców/beneficjentów zamiast zaświadczeń lub innych dokumentów nie jest prawidłowe ani wystarczające.

Dlatego potwierdzenie spełnienia niektórych warunków przyznania pomocy np. w ramach „Premii dla młodych rolników” odbywa się za pomocą zaświadczeń wystawianych np. przez urzędy skarbowe. Inne warunki, takie jak podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik, są weryfikowane dzięki współpracy między instytucjami, bez angażowania wnioskodawcy/ beneficjenta. Natomiast niektóre warunki związane z prowadzeniem działalności rolniczej w gospodarstwie oraz charakterystyką gospodarstw są weryfikowane bezpośrednio w bazach danych ARiMR.

Jednocześnie należy podkreślić, iż nawet w obecnej sytuacji związanej z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, uzyskiwanie wymaganych zaświadczeń nie powinno stwarzać większych problemów (sytuacja związana z wystawianiem niezbędnych zaświadczeń została zbadana przez pracowników MRiRW).

Przykładowo, zaświadczenia wymagane na podstawie przepisów w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, wydawane przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego (dotyczące wnioskodawcy i jego małżonka):
- potwierdzające brak wpisu w ewidencji podatników podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu prowadzenia określonych działów specjalnych produkcji rolnej lub
- o okresach podlegania opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z tytułu prowadzenia określonych działów specjalnych produkcji rolnej,
są wydawane na wniosek osoby zainteresowanej złożony przez ePUAP lub w formie papierowej: do urny znajdującej się przed budynkiem urzędu skarbowego lub tradycyjnie pocztą.

W przypadku wniosków o wydanie zaświadczeń składanych przez ePUAP uzyskanie zaświadczenia przez wnioskodawcę następuje najczęściej w terminie jednego bądź dwóch dni od dnia złożenia
odpowiedniego wniosku. Natomiast w przypadku wniosków złożonych do urny, 7–dniowy termin na wydanie zaświadczenia liczony jest od otwarcia urny, tj. po 24 lub 48 godzinach po jej wystawieniu.Co prawda, w przypadku wniosku złożonego w formie papierowej (zarówno pocztą, jak i do urny) może się zdarzyć, że na zaświadczenie trzeba będzie poczekać dłużej, niż wyznaczony przez ARiMR,najczęściej 7–dniowy, termin na uzupełnienie wniosku o przyznanie pomocy, jednak generalnie pracownicy urzędów skarbowych deklarują, iż zaświadczenia są wydawane bez zbędnej zwłoki.

Analogicznie, nie powinno być również problemów z uzyskaniem zaświadczeń wydawanych przez określone w przepisach prawa biura rachunkowe o prowadzeniu książek rachunkowych obejmujących zdarzenia gospodarcze, które wystąpiły w gospodarstwie beneficjenta po dniu doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy, na potrzeby wspólnotowej sieci służącej do zbierania danych rachunkowych gospodarstw rolnych (FADN). Ośrodki doradztwa rolniczego deklarują, iż na życzenie osoby zainteresowanej, wysyłają zeskanowane zaświadczenia na podany adres poczty elektronicznej, a następnie wersję papierową wysyłają tradycyjnie pocztą.

Natomiast zaświadczenie, o którym mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, jest jednym z dokumentów potwierdzających kwalifikacje rolnicze. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, aby potwierdzić posiadanie wykształcenia zasadniczego zawodowego lub zasadniczego branżowego, potrzebne jest m.in. zaświadczenie wydane przez okręgową komisję egzaminacyjną o zdaniu egzaminu eksternistycznego z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej lub branżowej szkoły I stopnia wraz ze świadectwami potwierdzającymi odpowiednie kwalifikacje. W związku z powyższym, zaświadczenia wydawanego przez okręgową komisję egzaminacyjną również nie można zastąpić oświadczeniem sporządzonym przez rolnika.

Jednocześnie należy podkreślić, iż dzięki wejściu w życie zmian do ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, ujętych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. poz. 695), możliwe jest m.in. przywracanie terminów wykonania określonych czynności w toku postępowania w sprawie o przyznanie pomocy przez wnioskodawców, gdy terminy przekroczone zostały z przyczyn związanych z COVID-19, jak również późniejsze spełnienie warunków, z zastrzeżeniem dopełnienia których została wydana decyzja o przyznaniu pomocy (w terminie uzgodnionym z ARiMR).

Odnośnie do proponowanych zmian w zakresie obszaru nawadniania w ramach instrumentu wsparcia „Modernizacja gospodarstw rolnych” PROW 2014-2020, przekazuję poniższe wyjaśnienia.
Obecnie, zgodnie z § 9 ust. 1a rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. poz. 1371, z późn. zm.), do kosztów kwalifikowalnych zaliczane są między innymi koszty wykonania ujęć wody na potrzeby nawadniania, w tym studni lub zbiorników. Co do zasady za „wykonanie ujęcia wody na potrzeby nawadniania w gospodarstwie” należy przyjąć wykonanie nowego ujęcia (studni, stawu) w określonym miejscu – zgodnie z obowiązującymi przepisami – w sposób umożliwiający pobranie z niego wody do nawadniania.
W związku z powyższym informuję, iż koszty realizacji inwestycji polegającej na budowie zbiornika retencyjnego, wykorzystywanego wyłącznie w celu retencji wody, bez uwzględnienia przeznaczenia tego zbiornika do celów nawadniania gruntów lub upraw, nie mogą stanowić kosztów kwalifikowalnych w ramach omawianego instrumentu wsparcia.

Jednocześnie, uprzejmie informuję, iż Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej opracowuje „Program przeciwdziałania niedoborowi wody na lata 2021–2027 z perspektywą do roku 2030”. Rada Ministrów Uchwałą nr 92 z dnia 10 września 2019 r. przyjęła „Założenia do Programu przeciwdziałania niedoborowi wody na lata 2021–2027 z perspektywą do roku 2030” (M.P. z 2019 r. poz. 941).

Głównym celem Programu będzie wieloaspektowe określenie, a następnie wdrożenie działań, których realizacja zwiększy retencję wody i umożliwi zatrzymanie jej przez długi czas w środowisku. Program będzie uwzględniać wszystkie rodzaje retencji wód powierzchniowych wyróżniane ze względu na skalę – dużą, małą i mikro retencję oraz rodzaj retencji – naturalną i sztuczną. Program przeciwdziałania niedoborowi wody obejmie także retencję krajobrazową oraz glebową. W ramach Programu planowane jest opracowanie zestawienia działań z uwzględnieniem, między innymi podziału na obszary dorzeczy i regiony wodne, wskazanie efektów realizacji działań, podmiotu odpowiedzialnego za ich realizację oraz źródła finansowania. Projekt zostanie poddany konsultacjom społecznym, którym towarzyszyć będzie kampania informacyjno-promocyjna. W Założeniach do Programu przewidziano m.in.:
- realizację i odtwarzanie obiektów małej retencji i mikroretencji na terenach rolniczych,
- promowanie i wdrażanie zabiegów agrotechnicznych zwiększających retencję glebową,
- realizację i odtwarzanie stawów hodowlanych,
- przywracanie oraz nadawanie funkcji nawadniającej systemom melioracyjnym.

Jednocześnie, w związku z aktualną sytuacją w kraju, tj. wprowadzonymi w związku ze stanem epidemii utrudnieniami dla obywateli, w tym dla wnioskodawców pomocy w ramach „Modernizacji gospodarstw rolnych”, MRiRW zaproponowało rozwiązania polegające m.in. na umożliwieniu wydłużania terminów naborów wniosków o przyznanie pomocy czy wzywaniu do uzupełnień wnioskodawców, którzy nie spełnili warunków przyznania pomocy z przyczyn związanych z COVID-19, także tych, które zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia są powodem pozostawienia wniosków bez rozpatrzenia. Ww. zmiany do ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, ujęte w ustawie z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. poz. 695), weszły w życie w dniu 18 kwietnia br."