W odpowiedzi na pismo KRIR z dnia 30 stycznia 2020 r. w sprawie zmiany przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami w celu umożliwienia Lasom Państwowym lub samorządom oddawania w dzierżawę gruntów rolnych w pierwszej kolejności na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rodzinnych, Ministerstwo Rozwoju w swojej odpowiedzi z dnia 29 kwietnia 2020 r. poinformowało, że nie planuje podjęcia prac zmiany ustawy o gospodarce nieruchomościami celem wprowadzenia ww. zapisów.

Propozycja zmian przedstawiona w piśmie z dnia 30 stycznia 2020 r. dotyczy wprowadzenia przepisów w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65), zwanej dalej: ugn, umożliwiających wydzierżawianie w pierwszej kolejności rolnikom indywidualnym użytków rolnych będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe oraz użytków rolnych stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. Jak wynika z treści pisma identyczne rozwiązania funkcjonują w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. 2020 poz. 396), przy czym przepisy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa regulują zasady gospodarowania mieniem Skarbu Państwa w odniesieniu do:
1) nieruchomości rolnych w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem gruntów znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych i parków narodowych;
2) innych nieruchomości i składników mienia pozostałych po likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń;
3) lasów niewydzielonych geodezyjnie z nieruchomości, określonych w pkt 1 i 2.
Natomiast zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. 2020 poz. 6) lasy, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. a oraz pkt 2, pozostające w zarządzie Lasów Państwowych, mogą być za zgodą dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych wydzierżawione przez nadleśniczego, z zachowaniem celów i zadań gospodarki leśnej określonych w planie urządzenia lasu. Inne nieruchomości, o których mowa w art. 4 ust. 3 (w tym użytki rolne), pozostające w zarządzie Lasów Państwowych mogą być wydzierżawiane i wynajmowane przez nadleśniczego za zgodą dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych. Procedura wyłaniania dzierżawców opracowywana jest przez nadleśnictwo na terenie, którego znajdują się użytki rolne w oparciu o wytyczne Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych. Opracowywane przez Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych procedury jako główny sposób wyłaniania dzierżawców wskazują tryb przetargu nieograniczonego.
Przytoczone powyżej przepisy ustawy o lasach mają charakter samoistny względem przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. W przepisie art. 2 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami wyraźnie bowiem zastrzeżono, że w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami ustawa nie narusza unormowań ustawy o lasach. Zarząd sprawowany przez Lasy Państwowe (w tym przez jednostki organizacyjne Lasów Państwowych) na podstawie ustawy o lasach nie ma charakteru zarządu trwałego w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jednostki organizacyjne Lasów Państwowych na podstawie regulacji zawartych w ustawie o lasach mogą w odróżnieniu do jednostek organizacyjnych, którym nieruchomość została przekazana na podstawie przepisów ugn w trwały zarząd, nie tylko oddawać nieruchomości w posiadanie zależne, ale również mogą te nieruchomości sprzedawać, zbywać w drodze zamiany, przekazywać na warunkach nieodpłatnych lub wnosić niektóre z nich w charakterze aportu do spółek prawa handlowego. W sprawach zarządu sprawowanego przez Lasy Państwowe zastosowanie zatem będą mieć przepisy ustawy o Lasach a nie przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami. Z powyższego wynika zatem brak możliwości wprowadzenia w ustawie o gospodarce nieruchomościami regulacji umożliwiającej wydzierżawianie użytków rolnych znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych w pierwszej kolejności rolnikom indywidualnym. Proponowane zmiany wymagają podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych w zakresie ustawy o lasach.
Natomiast wprowadzenie proponowanych zmian do ustawy o gospodarce nieruchomościami w zakresie zobowiązania jednostek samorządu terytorialnego do zawierania umów dzierżawy gruntów rolnych z określonymi podmiotami, stanowiłoby uprzywilejowanie rolników indywidualnych względem pozostałych podmiotów, które mogą być zainteresowane prowadzeniem upraw na gruntach rolnych lub alternatywnym, zgodnym z przeznaczeniem sposobem użytkowania gruntu rolnego z zasobu jednostki samorządu terytorialnego w ramach umów dzierżawy. Ponadto zmiany te stanowiłyby ograniczenia swobody zawierania umów o charakterze obligacyjnym, podczas gdy obowiązujące przepisy dotyczące udostępniania gruntów stanowiących własność samorządu nie wprowadzają żadnych ograniczeń o charakterze podmiotowym w odniesieniu do stron stosunku obligacyjnego, którego przedmiotem jest nieruchomość z zasobu jednostki samorządu terytorialnego. Nie uzasadnione zatem wydaje się wprowadzenie regulacji ustawowej nakładającej na samorządy, jak również samorządowe jednostki organizacyjne obowiązek zawierania umów z określonymi podmiotami. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby władze gmin samodzielnie określały szczegółowe zasady zbywania i udostępniania gruntów rolnych z gminnego zasobu nieruchomości, mając na uwadze ochronę gruntów rolnych lub lokalne potrzeby wspierania rolnictwa indywidualnego. Swobodę w tym zakresie gwarantują zarówno przepisy o samorządzie gminnym i przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami, umożliwiające określanie kryteriów ofert w przetargach ograniczonych.