Na wniosek Podkarpackiej Izby Rolniczej Zarząd KRIR zwrócił się do MRiRW z prośbą o wprowadzenie przepisów, które określałyby procedurę postępowania przez komorników, w przypadku licytacji gruntów rolnych, środków trwałych, ruchomych (maszyn, inwentarza żywnego, zapasów itp.).
Obecnie komornicy sprzedają grunty rolne rolników oraz inne składniki majątku, wobec których prowadzona jest egzekucja komornicza, bez powiadomienia potencjalnie zainteresowanych miejscowych rolników. W ocenie Podkarpackiej Izby Rolniczej egzekucja gruntów powinna się odbywać na takich samych zasadach jak sprzedaż gruntów prowadzona przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem rolników indywidualnych z danego terenu.
Problematykę dotyczącą zawiadamiania o licytacji osób innych niż uczestnicy postępowania egzekucyjnego, w tym licytacji nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, regulują ogóle przepisy dotyczące licytacji nieruchomości zawarte w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. 2019 r. poz. 1460 ze zm.) dalej k.p.c.
Zgodnie z przepisem art. 955 § 1 k.p.c. obwieszczenie o licytacji należy co najmniej dwa tygodnie przed jej terminem ogłosić publicznie na stronie internetowej oraz tablicy ogłoszeń sądu sprawującego nadzór nad egzekucją z nieruchomości, w lokalu organu gminy właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości oraz na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej.
Ponadto na wniosek i koszt strony komornik może zarządzić ogłoszenie również w inny wskazany przez nią sposób, w szczególności w dzienniku poczytnym w danej miejscowości (§ 2). W przypadku sprzedaży gospodarstwa rolnego jako całości, sąd wydając postanowienie o wszczęciu egzekucji z gospodarstwa rolnego zarządza ogłoszenie tego postanowienia w dzienniku ogólnopolskim i w dzienniku poczytnym w siedzibie gospodarstwa rolnego oraz na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej (art. 106415 § 2 zd. 4 k.p.c.).
Ponadto sama licytacja, jak i sprzedaż uregulowana w art. 106418 k.p.c. mają charakter publiczny, więc również obwieszczenie o licytacji czy też ogłoszenie postanowienia o sprzedaży z wolnej ręki odbywają się w sposób pozwalający na dotarcie tej informacji do możliwie najszerszej grupy osób potencjalnie zainteresowanych nabyciem nieruchomości. Oznacza to, że rolnicy z danego obszaru mają możliwość powzięcia wiadomości o licytacji nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego, jak i innych składników majątku co do których prowadzone jest postępowanie egzekucyjne.
Jeśli chodzi o ruchomości wchodzące w skład gospodarstwa rolnego, w pierwszej kolejności wskazać należy na ograniczenia egzekucji wynikające z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1385). Zgodnie z przepisem § 1 tego rozporządzenia w razie skierowania egzekucji sądowej przeciwko rolnikowi, który prowadzi gospodarstwo, niezależnie od przedmiotów wyłączonych spod egzekucji przez przepisy k.p.c., egzekucji nie podlegają podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze, w ilości niezbędnej do pracy w gospodarstwie, w tym ciągniki rolnicze z maszynami i sprzętem współpracującym, samobieżne maszyny rolnicze niezbędne do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów. Ograniczeń tych nie stosuje się w razie równoczesnego skierowania egzekucji do wszystkich nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego prowadzonego przez dłużnika. W konsekwencji wymienione przedmioty mogą być sprzedane wyłącznie wraz z całym gospodarstwem rolnym, a więc według zasad wyżej opisanych, w tym dotyczących obwieszczenia o licytacji. Jedynie pozostałe ruchomości podlegają sprzedaży według zasad prowadzenia egzekucji z ruchomości, czyli mogą być sprzedane także z wolnej ręki. Możliwość taka została jednak, stosownie do art. 8641 k.p.c. uzależniona od spełnienia dodatkowych warunków, a mianowicie zgody dłużnika i braku sprzeciwu wierzycieli. W razie niespełnienia tych warunków sprzedaż odbywa się na zasadach ogólnych, czyli na licytacji publicznej, o której obwieszczenie ogłasza się publicznie w budynku sądu rejonowego właściwego dla miejsca licytacji oraz na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej, a jeżeli wartość ruchomości, objętych jednym obwieszczeniem o licytacji, została oszacowana na kwotę wyższą niż pięć tysięcy złotych, komornik może zamieścić obwieszczenie o licytacji także w dzienniku poczytnym w danej miejscowości.
W ocenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi obowiązujące regulacje prawne uwzględniają interesy wierzycieli oraz dłużników prowadzących gospodarstwo rolne i są wystarczające dla należytego powiadomienia potencjalnych nabywców, którzy mają możliwość pozyskania wiadomości o sprzedaży zarówno nieruchomości rolnych jak i innych składników majątkowych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.
W odpowiedzi na nasze pismo ministerstwo poinformowało, że zgłoszone przez nas postulaty będą jednak wzięte pod uwagę przez Ministerstwo Sprawiedliwości przy ocenie funkcjonowania aktualnie obowiązujących uregulowań i w razie potrzeby zostanie rozważona potrzeba dokonania w tym zakresie odpowiednich zmian legislacyjnych.
