Z nowego sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wynika, że choć Komisja Europejska promowała wykorzystanie nowych technologii obrazowania w monitorowaniu rolnictwa, nadal istnieje wiele przeszkód utrudniających ich stosowanie na większą skalę. Technologie takie jak unijne satelity Sentinel w ramach programu Copernicus mogą potencjalnie oznaczać przełom w zarządzaniu wspólną polityką rolną (WPR) i jej monitorowaniu. W minionych latach UE zachęcała wprawdzie do korzystania z nich w celu ustalania wysokości bezpośredniej pomocy obszarowej dla rolników, kontrolerzy odnotowali jednak wolniejsze postępy, jeśli chodzi o wykorzystanie tych technologii do celów monitorowania wymogów środowiskowych i klimatycznych.
Agencje płatnicze w państwach członkowskich od 2018 r. mogą korzystać z danych pochodzących z satelitów Sentinel programu Copernicus bądź danych uzyskiwanych za pomocą innych nowych technologii, takich jak zdjęcia geotagowane czy drony, aby oceniać przestrzeganie przez rolników zasad WPR. Ta zautomatyzowana ocena, określana mianem kontroli w formie monitorowania, umożliwia identyfikowanie upraw i monitorowanie praktyk rolniczych (takich jak orka, zbieranie plonów czy koszenie) na poszczególnych działkach w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Dzięki temu nowemu podejściu możliwe będzie ponadto obniżenie kosztów kontroli, a jednocześnie objęcie monitorowaniem wszystkich rolników (nie zaś jedynie ich próby). Kontrolerzy sprawdzili, czy Komisja Europejska i państwa członkowskie podjęły wystarczające działania, by spożytkować potencjalne korzyści oferowane przez te nowe technologie w celu zarządzania WPR i jej kontrolowania.
Z ustaleń kontrolerów Trybunału wynika, że Komisja w czynny sposób promowała i wspierała korzystanie z nowych technologii obrazowania. Wprowadziła ona zmiany w ramach prawnych dotyczących wykorzystywania danych z satelitów Sentinel na potrzeby monitorowania płatności bezpośrednich w ramach pomocy obszarowej, dzięki którym przepisy te stały się jaśniejsze. W maju 2018 r. pierwsza agencja płatnicza we Włoszech zaczęła stosować kontrole w formie monitorowania w jednej z prowincji (prowincja Foggia, region Apulia). W 2019 r. na korzystanie z tego nowego podejścia w niektórych programach zdecydowało się 15 agencji płatniczych (w Belgii, Danii, Hiszpanii, na Malcie i we Włoszech). Kolejne 13 agencji płatniczych w ośmiu państwach członkowskich zamierza w tym roku wprowadzić to podejście w przypadku niektórych programów pomocy i w odniesieniu do tych części obszarów, za których kontrolę są one odpowiedzialne.
Kontrolerzy wskazali szereg przeszkód, które obecnie utrudniają korzystanie z nowych technologii obrazowania na szerszą skalę. Jedną z takich przeszkód są obawy agencji płatniczych, że Komisja może zakwestionować decyzje podjęte na podstawie kontroli w formie monitorowania. Co więcej, stosowanie nowego podejścia przez agencje płatnicze wiąże się z koniecznością wprowadzenia przez nie istotnych zmian w procedurach i systemach informatycznych. Komisja podjęła działania w celu ułatwienia i ujednolicenia dostępu do danych z satelitów Sentinel za pośrednictwem usług przetwarzania cyfrowego w chmurze, ale ich wykorzystanie do celów operacyjnych jest nadal niewielkie. Sfinansowała ona również pewne projekty badawcze w tej dziedzinie, lecz ich rezultaty nie zostały jeszcze w pełni wykorzystane.
Jak dotąd Komisja w swoich pracach traktowała priorytetowo korzystanie z nowych technologii w celu monitorowania systemów bezpośrednich płatności obszarowych, nie zaś w celu monitorowania wymogów środowiskowych i klimatycznych. W 2019 r. żadna z agencji płatniczych nie prowadziła kontroli w formie monitorowania w odniesieniu do tych dodatkowych wymogów i programów rozwoju obszarów wiejskich, co wynika po części z tego, że wielu z nich nie można monitorować wyłącznie na podstawie danych z satelitów Sentinel. Kontrolerzy stwierdzili również, że zestaw wskaźników wykonania zaproponowany z myślą o przyszłej WPR jest w dużej mierze niedostosowany do tego, by za ich pomocą prowadzić monitorowanie bezpośrednio z wykorzystaniem danych z satelitów Sentinel.
Zważywszy na to, że obecnie trwają prace nad kształtem nowej WPR na lata 2021–2027, kontrolerzy zalecają, by Komisja Europejska:
- promowała podejście opierające się na kontrolach w formie monitorowania jako główny system kontroli w agencjach płatniczych, np. poprzez identyfikowanie synergii w zakresie przetwarzania, magazynowania i pozyskiwania danych satelitarnych;
- lepiej wykorzystywała nowe technologie na potrzeby monitorowania wymogów środowiskowych i klimatycznych oraz opracowała plany działania w celu wyeliminowania przeszkód utrudniających korzystanie z tych technologii na szerszą skalę.
Źródło: Komunikat prasowy
