W odpowiedzi na wnioski Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie zmiany terminów wysiewu nawozów azotowych mineralnych oraz w sprawie składowania obornika na polu, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił poniższe wyjaśnienia.
Wprowadzenie nowych terminów stosowania nawozów płynnych i stałych jest skutkiem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie C – 356/13, zgodnie z którym dotychczas obowiązujące w Polsce przepisy w tym zakresie nie gwarantowały wystarczającego poziomu ochrony wód wynikającego ze stosowania przepisów dyrektywy Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (91/676/EGW) tzw. dyrektywy azotanowej. Komisja Europejska uznała, że dotychczas stosowany w Polsce zakaz stosowania nawozów niezależnie od warunków klimatycznych i stanu gleby od początku grudnia do końca lutego, nie jest zgodny z art. 5 ust. 4 lit. a) dyrektywy azotanowej w związku z ust. 1 pkt. 1 załącznika III do niej. Jej zdaniem uwzględniając warunki klimatyczne panujące w Polsce należało zakazać rolnikom użycia nawozów w okresie, gdy rośliny nie znajdują się w fazie wzrostu i nie wchłaniają azotu. Komisja Europejska, kierując się wynikami prac naukowo – badawczych wskazała, że okres wegetacji roślin w Polsce trwa od 180 do 220 dni, rozpoczynając się pod koniec marca lub na początku kwietnia i kończąc pod koniec października lub na początku listopada.
Uwzględniając powyższe, w wydanym na podstawie art. 106 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (DZ.U. z 2018 r. poz. 2268) programie azotowym obowiązują określone zasady stosowania nawozów zawierających azot, obejmujące również nawozy naturalne, uwzględniające potrzebę ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Program azotanowy wskazuje, że na gruntach ornych nawozy naturalne stosuje się w terminie od 1 marca do 20 października dla nawozów naturalnych płynnych (dla niektórych gmin do 15 lub 25 października) oraz od 1 marca do 31 października – dla nawozów naturalnych stałych. Na trwałych użytkach zielonych nawozy inne niż nawozy naturalne stałe stosuje się w terminie od 1 marca do 31 października, a nawozy naturalne stałe w terminie od 1 marca do 30 listopada. Powyższe związane jest z długością okresu wegetacyjnego roślin panująca w danym obszarze, a do zastosowania takiego podejścia zobowiązuje wyrok TSUE w sprawie C – 356/13.
Projekt programu azotanowego był szeroko konsultowany przez resort koordynujący – Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, również wśród organizacji rolniczych, a przebieg procesu legislacyjnego dostępny jest na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
Mając na uwadze zapewnienie właściwych warunków dla produkcji roślinnej w regionach, w których wegetacja roślin rozpoczyna się wcześniej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się do MGMiŻŚ z prośbą o przeprowadzenie analiz w zakresie możliwości zmiany wiosennych terminów stosowani nawozów, odpowiednio do warunków panujących w danym regionie.
W związku z wnioskiem samorządu rolniczego w sprawie składowania obornika na polu, MRIRW informuje, że zgodnie z ust. 7 podrozdziału 1.4. programu azotanowego możliwe jest czasowe, jednak nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm, przechowywanie obornika bezpośrednio na gruntach rolnych, przy czym:
- Pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%, w miejscu niepiaszczystym i niepodmokłym, w odległości większej niż 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych, pasa morskiego i ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne.;
- Lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym roku na danej działce zaznacza się na mapie lub szkicu działki, które przechowuje się przez okres 3 lat od dnia zakończenia przechowywania obornika;
- Obornik na pryzmie ponownie przechowuje się w tym samym miejscu po upływie 3 lat od dnia zakończenia uprzedniego przechowywania obornika.
Przepisy programu azotanowego nie wskazują, że zapis ten dotyczy jedynie podmiotów prowadzących produkcję zwierzęca, wobec czego dotyczy on również podmiotów nabywających nawozy naturalne. Niemniej jednak nie zwalnia on z obowiązku posiadania miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, zgodnie z podrozdziałem 1.4. programu azotanowego.
