Zarząd KRIR, na wniosek Podlaskiej Izby Rolniczej, zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o wprowadzenie zmian w realizacji Programów Inwestycyjnych w ramach PROW 2014 -2020 proponując, aby zamiast zobowiązywać rolników do zwiększenia skali produkcji tak jak ma to miejsce w przypadku m.in. programu inwestycyjnego „Modernizacja gospodarstw rolnych”, w którym produkcja musi wzrosnąć o minimum 10%, czy przy działaniu „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, w którym produkcja obowiązkowo musi wzrosnąć o 20% w stosunku do roku wyjściowego, można rolników zobowiązać do poprawy jakości produkcji, np. poprawy mięsności przy hodowli bydła poprzez stosowanie odpowiedniego żywienia czy chowu.

Dodatkowo, zaproponowany, by w punktacji znieść barierę wiekową 40 lat, z której korzystają rolnicy do 40 roku życia, natomiast rolnicy po skończeniu 40 lat nie otrzymują dodatkowych punktów.

W odpowiedzi, resort rolnictwa poinformował, że podstawowym założeniem każdego państwa członkowskiego w zakresie rozwoju obszarów wiejskich jest realizacja celów wspólnotowych określonych w programach rozwoju obszarów wiejskich oraz sektorowym prawodawstwie rolnym. Cele te powinny uwzględniać sytuację rolnictwa w danym kraju oraz możliwości budżetowe programów ukierunkowanych na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich.

W świetle art. 5 pkt 2 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiąskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, zwiększenie rentowności gospodarstw i konkurencyjności rolnictwa jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.

Instrumenty wsparcia: „Restrukturyzacja małych gospodarstw” i „Modernizacja gospodarstw rolnych” realizują cel szczegółowy 2A „Poprawa wyników gospodarczych wszystkich gospodarstw oraz ułatwianie restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw, szczególnie z myślą o zwiększeniu uczestnictwa w rynku i zorientowania na rynek, a także zróżnicowania produkcji rolnej".

Zgodnie z zapisami PROW 2014-2020, posiadacze gospodarstw o wielkości ekonomicznej poniżej 10 tys. euro mogą ubiegać się o wsparcie w ramach operacji typu „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, zaś producenci rolni, których gospodarstwa osiągnęły próg 10 tys. euro wielkości ekonomicznej, mogą ubiegać się o pomoc w ramach instrumentu „Modernizacja gospodarstw rolnych".

Mając na uwadze ww. cele i priorytety UE, w PROW 2014-2020 przekazano, że przyjęto, iż zmiany w gospodarstwach po zrealizowaniu biznesplanu (operacji) powinny doprowadzić do wzrostu wielkości ekonomicznej, tzw. SO (o co najmniej 20% w stosunku do wielkości wyjściowej w przypadku „Restrukturyzacji małych gospodarstw”) czy też do wzrostu wartości dodanej brutto, tzw. GVA (o co najmniej 10 % dla operacji typu „Modernizacja gospodarstw rolnych").

W odniesieniu do postulatu samorządu rolniczego dotyczącego zastąpienia zobowiązania w zakresie wzrostu wielkości ekonomicznej („Restrukturyzacja małych gospodarstw”) lub wartości dodanej brutto („Modernizacja gospodarstw rolnych") zobowiązaniem dot. poprawy jakości produkcji rolnej, np. poprawy mięsności bydła gospodarstwie rolnika, resort rolnictwa wskazał, że sposób ukierunkowania pomocy w poszczególnych działaniach PROW 2014-2020 został określony na podstawie analizy SWOT przeprowadzonej na potrzeby PROW 2014-2020, opinii ekspertów, uzgodnień, a także ukształtował się w wyniku konsultacji publicznych i negocjacji Programu z Komisją Europejską. W ramach przeprowadzonych z partnerami społecznymi konsultacji nie odnotowano by zgłaszane były propozycje alternatywnych rozwiązań, które w sposób wymierny i możliwy do zastosowania zarówno w przypadku produkcji zwierzęcej, jak i roślinnej, obrazowałyby wzrost ekonomiczny gospodarstwa, a tym samym spełniałyby wymóg wynikający z prawodawstwa UE dot. zwiększenia orientacji rynkowej gospodarstw rolnych.

W związku z tym, zdaniem resortu rolnictwa, na obecnym etapie wdrażania Programu nie ma możliwości odejścia od ww. parametrów: SO dla „Restrukturyzacji małych gospodarstw” i GVA dla „Modernizacji gospodarstw rolnych” obrazujących wypełnienie zobowiązania, stanowiącego jeden z warunków przyznania pomocy w ramach ww. instrumentów wsparcia.

Jednocześnie wskazano, że w ramach omawianych instrumentów wsparcia w ramach systemu wyboru operacji preferowane są m. in. operacje, w ramach których wnioskodawca zobowiąże się do uczestnictwa (w przypadku „Restrukturyzacji małych gospodarstw”) lub uczestniczy (od momentu ubiegania się o pomoc w przypadku „Modernizacji gospodarstw rolnych”) w krajowym lub unijnym systemie jakości.

Zgodnie z instrukcją wypełniania wniosku o przyznanie pomocy/biznesplanu dla ww. typów operacji, dostępną na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, wyszczególnia się następujące systemy jakości:

1) krajowe systemy jakości:

• Integrowana produkcja roślin,
• „Jakość Tradycja”,
• „Quality Meat Program",
• „Pork Quality System”,
• „Quality Assurance for Food Products” „Tuszki, elementy i mięso z kurczaka, indyka i młodej polskiej gęsi owsianej”,
• „Quality Assurance for Food Products” „Kulinarne mięso wieprzowe”,
• „Quality Assurance for Food Products” „Wędliny”

2) oraz unijne svstemy jakości:

• Gwarantowane tradycyjne specjalności,
• Chronione nazwy pochodzenia,
• Chronione oznaczenia geograficzne,
• Ochrona nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych wyrobów winiarskich.

Ponadto, w ramach unijnych systemów jakości wyróżnia się również system rolnictwa ekologicznego w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych.

Reasumując, resort rolnictwa przekazał, że system wyboru operacji w ramach instrumentów wsparcia „Modernizacja gospodarstw rolnych” i „Restrukturyzacja małych gospodarstw” uwzględnia preferencje dla rolników, którzy prowadzą (planują podjąć) produkcję rolną wysokiej jakości. Dodatkowo, w ramach „Restrukturyzacji małych gospodarstw" preferowane są biznesplany uwzględniające wprowadzenie w gospodarstwie innowacyjnych rozwiązań w poszczególnych obszarach innowacji, tj.: postęp biologiczny, organizacja produkcji, nowoczesne technologie, innowacyjny produkt.

Odnośnie do podniesionych we wniosku kwestii dot. zastosowania preferencji dla wnioskodawców, którzy mają nie więcej niż 40 lat wskazano, że przepisy rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 października 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Restrukturyzacja małych gospodarstw” w ramach poddziałania „Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 1813, z 2016 r. poz. 1009, z 2017 r. poz. 109, 1016 i 1981 oraz z 2018 r. poz. 868) zakładają w ramach kryteriów wyboru operacji preferencje w zakresie przyznawania pomocy dla tych wnioskodawców, którzy mają nie więcej niż 40 lat na dzień złożenia wniosku o przyznanie pomocy. Kryterium to wynika z realizowanego w PROW 2014-2020 podejścia, które ma zachęcać osoby młode do podejmowania lub rozwijania działalności rolniczej. Podkreślono jednak, że ww. kryterium nie wyklucza ze wsparcia osób, które mają więcej niż 40 lat a jedynie stanowi preferencję polegającą na przyznaniu 1 punktu za spełnienie kryterium w zakresie wieku wnioskodawcy.

Dodatkowe punkty w ramach kryteriów wyboru operacji dla instrumentu wsparcia „Restrukturyzacja małych gospodarstw” można uzyskać również z tytułu spełnienia innych kryteriów, np. w związku z zaplanowaniem kompleksowego biznesplanu lub odpowiednio wysokiej docelowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa czy też w przypadku inwestycji wpływającej na realizację celów przekrojowych.

Podkreślono również, iż niespełna 30% maksymalnej liczby punktów możliwych do uzyskania pozwala osiągnąć minimum punktowe kwalifikujące do przyznania pomocy w ramach omawianego instrumentu wsparcia.