Zarząd KRIR na wniosek Śląskiej Izby Rolniczej wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o przywrócenie w nowej perspektywie finansowania na lata 2021 – 2027 możliwości korzystania przez rolników po 40 roku życia z programów pomocowych, szczególnie biorąc po uwagę starzenie się wsi i jej wymieranie.
W odpowiedzi resort rolnictwa poinformował, że wszystkie rodzaje płatności bezpośrednich, z wyjątkiem płatności dla młodych rolników, mogą zostać przyznane (po spełnieniu specyficznych warunków ustanowionych dla danej płatności), niezależnie od wieku wnioskodawcy, osobie będącej rolnikiem w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzenia (UE) nr 1307/2013[1], której został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności i która spełnia tzw. minimalne wymogi dotyczące otrzymywania płatności.
Z kolei pomoc w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020) jest realizowana poprzez szereg instrumentów wsparcia, które zostały ukierunkowane w oparciu o zdiagnozowane potrzeby i możliwości ich osiągnięcia w ramach prawnych UE. Zasady realizacji instrumentów wsparcia PROW 2014-2020 określono w przepisach krajowych dotyczących warunków przyznawania i wypłaty pomocy.
Zgodnie z art. 49 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, po konsultacjach z komitetem monitorującym, instytucja zarządzająca programem określa kryteria wyboru operacji m.in. w celu zapewnienia równego traktowania wnioskodawców, lepszego wykorzystania zasobów finansowych i ukierunkowania środków finansowych zgodnie z priorytetami unijnymi w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.
W obecnej perspektywie pomoc jest przyznawana osobom, które spełnią wszystkie warunki określone w przepisach prawa, a w ramach systemu wyboru operacji ich operacja uzyska co najmniej określoną minimalną liczbę punktów. W ramach większości instrumentów wsparcia pomoc skierowana jest do rolników, niezależnie od ich wieku (nie ma wyłączenia z ubiegania się o wsparcie dla rolników po 40 roku życia w kryteriach dostępu). Wyjątek stanowi instrument wsparcia „Premie dla młodych rolników”, który dedykowany jest osobom, które mają nie więcej niż 40 lat. Warunek ten wynika bezpośrednio z legislacji UE, która kierunkuje wsparcie na cele związane z wymianą pokoleniową w rolnictwie.
Resort rolnictwa przekazał, że w niektórych instrumentach wsparcia: „Modernizacja gospodarstw rolnych ", „Premie dla młodych rolników”, „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000”, „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN”, „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich”, „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój”, „Płatności na rzecz rolników kwalifikujących się do systemu dla małych gospodarstw, którzy trwale przekazali swoje gospodarstwo innemu rolnikowi” (dotyczy przejmujących gospodarstwo rolne) wprowadzono preferencję w przyznawaniu pomocy dla osób, które mają nie więcej niż 40 lat — ustanawiając odpowiednie kryterium wyboru operacji.
Poinformowano, że w wyniku zmian PROW 2014-2020 wprowadzonych w 2018 r. zrezygnowano z tej preferencji np. w operacjach typu: „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000”, „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN”. Ponadto dokonano modyfikacji punktowej (wagi punktowej) kryterium dotyczącego wieku w poddziałaniu „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich”. Rozważa się także podobne modyfikacje wagi kryterium preferującego osoby do 40 roku życia w innych instrumentach wsparcia.
Podsumowując MRiRW wskazało, że PROW 2014-2020 nie zawiera przepisów dyskryminujących potencjalnych beneficjentów, w tym w szczególności ze względu na wiek. Jedyny instrument, w którym wsparcie ograniczone jest ze względu na wiek wnioskodawcy to „Premie dla młodych rolników ", jednak warunki te wynikają wprost z celów zdefiniowanych na poziomie UE. Pozostałe opisane przypadki mówią o preferencji w wyborze operacji, i nie są tożsame z wykluczeniem ze wsparcia.
Odnosząc się do możliwości wsparcia rolników po 40 roku życia w nowym okresie programowania poinformowano, że obecnie trwają prace nad pakietem propozycji legislacyjnych w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 r., przedstawionych przez Komisję Europejską. Określenie instrumentów wsparcia w Polsce w nowym okresie programowania jest uzależnione m.in. od przeprowadzenia prac analitycznych niezbędnych do sporządzenia Planu strategicznego WPR, określenia potrzeb w zakresie celów ustalonych dla WPR, ustalenia priorytetów w ramach określonego budżetu. Dodatkowo wskazano, że zgodnie z projektowanymi przepisami, w przygotowanie planów strategicznych WPR państwa członkowskie włączają: a) właściwe organy publiczne, b) partnerów gospodarczych i społecznych, c) właściwe podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie oraz, w stosownych przypadkach, podmioty odpowiedzialne za promowanie włączenia społecznego, praw podstawowych, równości płci i niedyskryminacji.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 608, z późn.zm.).
