Zarząd KRIR, przekazując wnioski Walnego Zgromadzenia Mazowieckiej Izby Rolniczej, wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z postulatem odstąpienia od weryfikacji postępowania ofertowego przy działaniu “Modernizacja gospodarstw rolnych” ze względu na zbyt długi czas rozpatrywania wniosków.
W odpowiedzi, resort rolnictwa wyjaśnił, że w ramach PROW 2014 – 2020, w przypadku pomocy, która jest przyznawana w formie refundacji kosztów kwalifikowalnych, beneficjenci są zobowiązani do ponoszenia tych kosztów zgodnie z zasadami konkurencyjności. Stosowanie zasad konkurencyjności wydatków jest wymogiem unijnym, który znalazł odzwierciedlenie w przepisach krajowych, tj. w art. 43a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (Dz. U. z 2018 r. poz. 627) („ustawa”), oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2018 r. w sprawie wyboru wykonawców zadań ujętych w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji oraz warunków dokonywania zmniejszeń kwot pomocy oraz pomocy technicznej (Dz. U. poz. 396).
W dniu 19 grudnia 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzję C(2013)9527 w sprawie określenia i zatwierdzenia wytycznych dotyczących określania korekt finansowych dokonywanych przez Komisję w odniesieniu do wydatków finansowanych przez Unię w ramach zarządzania dzielonego, w przypadku nieprzestrzegania przepisów dotyczących zamówień publicznych. Komisja Europejska potwierdziła, że nowe wytyczne mają zastosowanie do wszystkich funduszy poddanych zarządzaniu dzielonemu zawartych w wieloletnich ramach finansowych na lata 2014 – 2020, w tym do PROW 2014 – 2020. Z treści ww. wytycznych wynika jednoznacznie, że obejmują one również zamówienia nieobjęte dyrektywami i przepisami prawa zamówień publicznych. Wytyczne wskazują na konieczność zapewnienia w takich zamówieniach zasad równego traktowania, niedyskryminacji oraz przejrzystości.
Przyjęte w ramach PROW 2014 – 2020 rozwiązania są analogiczne do zasad obowiązujących w funduszach strukturalnych w celu zapewnienia równego traktowania beneficjentów korzystających z pomocy w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014 – 2020.
Przekazano, że przepisy unijne nie regulują wartości zadania, od jakiej zastosowanie mają mieć zasady konkurencyjności. Co do zasady wszystkie wydatki refundowane z EFRROW powinny być racjonalne i zgodne z zasadami uczciwej konkurencji. Nałożenie na beneficjentów obowiązku stosowania rozbudowanych procedur konkurencyjnego wyboru wykonawcy w przypadku każdego wydatku ponoszonego w ramach operacji realizowanej w ramach PROW 2014 – 2020 powodowałoby jednak nadmierne obciążenie beneficjentów i w rezultacie prowadziłoby do paraliżu wdrażania tego Programu. W związku z tym, bazując na doświadczeniach instytucji zaangażowanych we wdrażanie funduszy strukturalnych, a także wzorem przepisów dotyczących zamówień publicznych postanowiono, że zasada konkurencyjności zastosowanie będzie miała dla zadań o pewnej określonej wartości minimalnej. Określony w przepisach ustawy próg konkurencyjności w ramach PROW 2014 – 2020 na poziomie przyjętym w ramach Prawa zamówień publicznych, 30 000 euro netto, zapewnia równe traktowanie beneficjentów mających obowiązek stosować PZP i beneficjentów, którzy takiego obowiązku nie mają.
Zasady konkurencyjności obowiązują beneficjentów wszystkich instrumentów PROW 2014 –2020, w ramach których pomoc przyznawana jest w formie refundacji kosztów kwalifikowalnych i nie ograniczają się do instrumentu „Modernizacja gospodarstw rolnych”
Poinformowano, że zgodnie z postanowieniami umów o przyznaniu pomocy w ramach poszczególnych instrumentów wsparcia (także w przypadku operacji typu „Modernizacja gospodarstw rolnych”), beneficjenci mają możliwość przedstawienia dokumentacji z przeprowadzonego postępowania w sprawie wyboru wykonawcy danego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji przed złożeniem wniosku o płatność. Jeżeli złożona przez beneficjenta dokumentacja zawiera braki lub uchybienia, beneficjent wzywany jest do złożenia uzupełnień lub wyjaśnień w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. W przypadku niezłożenia uzupełnień lub wyjaśnień w ww. terminie, ocena dokonywana jest na podstawie dokumentów przedłożonych przez beneficjenta. Beneficjent informowany jest pisemnie o wyniku oceny dokumentacji z przeprowadzonego postępowania w sprawie wyboru wykonawcy danego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji. Zgodnie z postanowieniem umowy, ocena dokumentacji potwierdzającej przebieg przeprowadzonego postępowania w sprawie tego wyboru, potwierdzającej wybór najkorzystniejszej oferty, jest dokonywana w terminie 30 dni od dnia jej złożenia, przy czym termin ten ulega wydłużeniu o czas uzupełnienia przez beneficjenta stwierdzonych braków lub uchybień.
Jeżeli przeprowadzone przez beneficjenta postępowanie w sprawie wyboru wykonawcy danego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji zostanie ocenione pozytywnie, beneficjent nie będzie zobowiązany do przedstawiania wraz z wnioskiem o płatność dokumentacji potwierdzającej zachowanie konkurencyjnego trybu wyboru wykonawców w zakresie zweryfikowanego pozytywnie postępowania w sprawie wyboru wykonawcy danego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji, co powinno znacznie przyspieszyć weryfikację takiego wniosku.
Zdaniem resort rolnictwa, dokonanie oceny przeprowadzonego postępowania staje się, z punktu widzenia beneficjenta, kluczowym elementem w procesie realizowanej przez niego operacji. Beneficjent przed poniesieniem kosztów chciałby mieć informację na temat poprawności przeprowadzonego wyboru wykonawcy zadania, aby uniknąć ryzyka zastosowania zmniejszeń kwoty pomocy na etapie rozpatrywania wniosku o płatność. Szczególnie w przypadkach inwestycji budowlanych, od uzyskania pozytywnej oceny przeprowadzonego postępowania w sprawie wyboru wykonawcy zadania, może być uzależniona decyzja o realizacji całej operacji. Poza tym, w związku z wyborem wykonawcy zadania, beneficjenci mogą zawierać umowy z wykonawcą, które wiążą ich m.in. w zakresie terminów realizacji zadania.
W związku z tym, przekazano, że Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwracał Prezesowi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uwagę na konieczność jak najszybszej realizacji zadań agencji płatniczej w zakresie oceny przeprowadzonych przez beneficjentów PROW 2014 – 2020 postępowań w sprawie wyboru wykonawców poszczególnych zadań ujętych w zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji, biorąc pod uwagę wpływ wyników tej oceny na realizację operacji. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podkreślał, iż należy dążyć do niezwłocznej oceny takich postępowań i dokonywać jej w jak najkrótszym czasie a nie terminie określonym jako maksymalny na jej dokonanie. Prezes ARiMR zapewnił, iż pracownicy ARiMR są na bieżąco informowani o konieczności oceny postępowań w jak najkrótszym czasie i dokładają wszelkich starań, aby jak najszybciej informować beneficjentów o wynikach tej oceny.
